Kötü Niyet Tazminatı

İşveren tarafından, işçinin iş akdinin feshedilmesi durumunda işverenin iyi niyet kurallarına uygun olarak fesih hakkını kullanması gerekiyor. Aksi halde iş sözleşmesi feshedilen işçilerden, iş güvencesi kapsamı dışında kalanlar, kötü niyet tazminatı talebinde bulunabiliyor. Fesih hakkını kötüye kullanan işveren için işçiye ödenmesi gereken kötü niyet tazminatı, işçinin fesih bildirim önellerine ait ücretinin 3 katı oluyor. Bu tazminat, uygulamada kötü niyet tazminatı olarak yer alıyor. Netten brüte ya da brütten nete maaşınızı hesaplamanın yanı sıra, kıdem ya da ihbar tazminatınızı da ücretsiz olarak hesaplayacağınız en güvenilir adres olan net-brut.com‘un, tıpkı iskanunu.com gibi Datassist Bordro Servisi bünyesinde olduğunu biliyor musunuz?

Hangi Koşullarda Kötü Niyet Tazminatı Uygulanıyor?

Kötü niyet tazminatına 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesinde yer veriliyor. İş güvencesi hükümleri dışında kalan, belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler kıdem ve ihbar tazminatı ile diğer işçilik alacaklarına ilişkin dava açabilirken, kötü niyet tazminatına da hak kazanabiliyorlar.

Öncelikli olarak işçinin kötü niyet tazminatı talebinde bulunabilmesi için işverenin fesih hakkını kötüye kullandığını ispatlaması gerekirken, kötü niyet tazminatının hak edilebilmesi için işveren tarafından yapılan feshin hangi şartlarda kötü niyet sayıldığının da tespiti gerekiyor. Hangi durumların kötü niyet sayıldığı gibi sınırlayıcı bir hüküm kanunda yer almadığından, bu noktada Yargıtay Kararı büyük önem taşıyor. Şimdiye kadar verilmiş Yargıtay Kararlarında; işçinin alacaklarının ödenmemesi nedeni ile işverenini şikayette bulunması, işçinin tatil gününde işe gelip çalışmaması, işçinin sendikaya üye olması, işçinin raporlu olduğu dönemlerde işveren tarafından sözleşmenin fesih edilmesi gibi nedenler ile karşılaşılmış ve bu örnekler işverenin kötü niyet tazminatı ödemesini gerektirecek durumlar olarak kararlaştırıldığını görüyoruz.

Kötü Niyet Tazminatından Kimler Yararlanabilir ?

İş yerinde 30 işçi veya daha fazla işçi çalıştıran iş yerlerinde en az 6 ay süre ile çalışan işçiler iş güvencesi kapsamında sayılmakta ve bu kişiler kötü niyet tazminatından yararlanamamakta. İş güvencesi kapsamında olan işçiler için iş sözleşmeleri “kötü niyetle” haksız yere feshedildiğinde, işe iade veya iş güvencesi tazminatı ile korunuyor ve bu işçiler ayrıca kötü niyet tazminatı alamıyor. 4857 sayılı İş Kanununun 11. maddesine göre gerçekleştirilen belirli süreli iş sözleşmeleri kapsamındaki işçiler de iş kanunun 17. maddesindeki hükümlerin dışında kaldığından, kötü niyet tazminatı talep edemiyor. Buradan da anlaşılacağı üzere, iş güvencesi kapsamına alınmamış işçiler, kötü niyet tazminatından faydalanabiliyor.

Diğer iş yasalarına bakıldığında;

5953 sayılı Basın İş Kanununda kötü niyet tazminatı yer almadığından bu yasaya tabi çalışanların da bu haktan yararlanamadığını görüyoruz.

854 sayılı Deniz İş Kanunu 16. maddesindeki; “…Gemi adamının sendikaya üye olması, şikayete başvurması gibi sebeplerle işinden çıkarılması hallerinde ve genel olarak hizmet akdini bozma hakkının kötüye kullanıldığını gösteren diğer durumlarda “B” bendinde yazılı önellere ait ücretlerin üç katı tutarı tazminat olarak ödenir…” hükmüne göre bu yasaya tabi gemi adamlarının kötü niyet tazminatından yararlanabileceği anlaşılıyor.

Yine 6098 sayılı Borçlar Kanununun 434. maddesindeki; “Hizmet sözleşmesinin fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildiği durumlarda işveren, işçiye fesih bildirim süresine ait ücretin üç katı tutarında tazminat ödemekle yükümlüdür.” hükmüne göre bu kanun kapsamında kötü niyet tazminatından yararlanılabileceği anlaşılıyor.

İş Kanunu’nun 17. maddesine göre ise “…18 inci maddenin bi­rinci fıkrası uyarınca bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21 inci maddelerinin uygu­lanma alanı dışında kalan işçilerin iş sözleşmesinin, fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildiği durumlarda işçiye bildirim süresinin üç katı tutarında tazminat ödenir…” hükmünden kötü niyet tazminatının, yalnızca işçi için bir hak olarak görüldüğü ve işverenin işçisinden böyle bir tazminatı talep etme hakkının bulunmadığı anlaşılıyor.

Kötü Niyet Tazminat Miktarı Nasıl Hesaplanıyor ?

Yukarıda da değindiğimiz gibi fesih bildirim önelinin üç katı şeklinde bir hesaplama yapılarak kötü niyet tazminatı belirleniyor. Kötü niyet tazminatı hesaplamasında esas önemli nokta; sözleşmeler ile artırılmış olabilecek bildirim sürelerine göre hesaplamanın yapılmaması, İş Kanunu’nda yer alan işçinin kıdemine göre değişen bildirim sürelerinin dikkate alınarak hesaplamanın yapılmasıdır.

• İş yerindeki hizmet süresi 6 aya kadar olanlar için 2 hafta x 3 = 6 hafta,

• İş yerindeki hizmet süresi 6 aydan 1,5 yıla kadar olanlar için 4 hafta x 3 = 12 hafta,

• İş yerindeki hizmet süresi 1,5 yıldan 3 yıla kadar olanlar için 6 hafta x 3 = 18 hafta,

• İş yerindeki hizmet süresi 3 yıldan fazla olanlar için 8 hafta x 3 = 24 hafta

şeklindeki bildirim süresi gün sayıları üzerinden hesaplama yapılıyor. Bu süreler ile günlük giydirilmiş ücret tutarı çarpılarak brüt kötü niyet tazminatına ulaşılıyor. Bu tutardan gelir vergisi ve damga vergisi kesildikten sonra ise işçiye ödenecek net kötü niyet tazminat miktarı ortaya çıkıyor.