iskanunu.com 
Çalışma hayatında işçi ve işveren arasında iş sözleşmesinden veya iş kanunlarından kaynaklanan nedenlerden dolayı ortaya çıkan her türlü ihtilaf bireysel iş uyuşmazlığı kapsamında değerlendirilmektedir.
Bireysel iş uyuşmazlıklarının çoğu işçilik alacaklarından kaynaklanmaktadır. İşçilerin uygulamada işverenlere yönelttikleri alacak ve tazminat kalemleri; yıllık izin ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti, fazla çalışma ücreti, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötüniyet tazminatı, iş güvencesi hükümlerinden kaynaklı işe başlatmama tazminatı olarak sıralanabilir.
01.01.2018 tarihinden itibaren, işçi alacakları ve tazminat davalarında zorunlu arabuluculuk uygulaması getirilmiştir. Bu düzenleme, taraflar arasında doğrudan mahkemeye başvurulmadan önce bir arabulucuya başvurulmasını zorunlu kılmaktadır. Arabuluculuk aşamasında anlaşmazlık çözülemezse taraflar yargı sürecine geçebilirler. Yargılama sonucunda işçi alacaklarının işveren tarafından geriye dönük ödenmesine karar verilebilmektedir.
SGK uygulamasında, işe iade kararları ile işçi ve işveren ilişkinden kaynaklanan alacak davası kararları farklı işleme tabi tutulmaktadır.
- İş Mahkemeleri veya Özel Hakem Tarafından Verilen Kararlar Bakımından Yapılacak İşlemler
4857 sayılı İş Kanunu’nun 21. maddesinde yer alan hükme göre, işverenin fesih işlemi geçerli bir sebebe dayanmıyorsa ve bu durum mahkeme veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verilmişse, işçinin, kesinleşen kararın tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak üzere işverene başvuruda bulunması gerekmektedir.
Bu noktada göreve iadesine karar verilen sigortalı için;
- İşverenin usulüne uygun olarak işçiyi başlattığı durumlarda tebligatın işçiye ulaştığı tarihi
- İşverenin işçiyi işe başlatmaması durumunda ise, işçinin işe başlamak için işverene yaptığı başvuruya ilişkin tebligatın işverence alındığı tarihin içinde bulunduğu ayı,
takip eden ayın 26’sına kadar asıl veya ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin SGK’ya verilmesi halinde yasal süresi içinde verilmiş kabul edilmekte ve yine verilen prim belgelerine istinaden tahakkuk eden sigorta primlerinin de takip eden ayın sonuna kadar ödenmesi durumunda yasal süresi içinde ödenmiş kabul edilmektedir.
İşe iade kararları ile ilgili olarak işverence yukarıdaki sürelere uyularak yükümlülüklerin yerine getirilmesi durumunda idari para cezası, gecikme cezası/gecikme zammı, yararlanılmış asgari ücret desteklerinin iptali ya da istihdam teşviklerinden yasaklılık gibi bir yaptırım uygulanmamaktadır.
- İşçi ve işveren İlişkinden Kaynaklanan Alacak Davası Kararları Sonrası Yapılacak İşlemler
Alacak davasına konu olan dönemlerde ilgili kişinin sigortalılığının olmadığı durumlarda konu Sosyal Güvenlik Kurumunun denetim ve kontrolle görevli memurlarına havale edilerek, düzenlenecek rapora göre işlem yapılmaktadır.
Yine ilgili kişinin sigorta bildirimi yapıldığı halde kazanç eksikliği gerekçe gösterilerek açılan davalarda mahkeme kararları prime esas kazanca tabi olan ücret ve ücret dışı alacaklar yönünden işleme alınmaktadır. Mahkeme kararlarında dönem belliyse normal ücret, hafta tatili ücreti, fazla mesai ücreti vb. ücret niteliğindeki kazançlar ilgili aylara mal edilirken, kazançların dönemi belli değilse ve mahkemeden temin edilemiyorsa ücret ve ücret dışı ödemelerin toplamı alacak davasına konu olan dönemde prime esas kazanç bildirimi yapılan en son ayın kazancına mal edilmektedir.
Mahkeme Kararlarına İstinaden SGK Tarafından Yapılan İşlemler
- Öncelikle mahkeme kararı sonrası Sosyal Güvenlik Kurumuna eksik bildirim yapıldığı tespit edilen sigortalılara ilişkin prim belgelerinin bir ay içerisinde düzenlenerek Kuruma verilmesi için işverenlere tebligat gönderilir.
- İşverenler tarafından ilgili belgelerin süresi içerisinde Kuruma verilmemesi durumunda belgeler re’sen düzenlenerek sigorta prim borçları tebligat ile işverene gönderilir.
- İşverenlerin gönderilen tebligata bir aylık süre içerisinde itiraz edebilme hakları mevcut olup, itirazlar ünitedeki prim tahakkuk itiraz komisyonu tarafından değerlendirilerek sonucu işverene tebliğ edilir.
İşçilik alacağı kararlarına ilişkin geriye doğru düzenlenecek olarak ek prim belgeleri ister işveren tarafından verilmiş, isterse Kurum tarafından re’sen düzenlenmiş olsun, her ay için 5510 sayılı Kanunun 102/c-4 ya da 102/m-4 bendleri uyarınca idari para cezası uygulanmaktadır. Geriye doğru düzenlenecek olan ek prim belgelerine istinaden tahakkuk edecek sigorta primleri gecikme cezası/gecikme zammı uygulanmak suretiyle tahsil edilmektedir. Bu belgelerin işverenlerce asgari ücret desteği alınan dönemlere denk gelmesi durumunda yararlanılmış olan asgari ücret destekleri iptal edilerek faiziyle tahsil edilmektedir.
