İhbar Süreleri ve İş Arama İzni

İhbar Süresi Nedir?

4857 No’lu İş Kanunu’nun 17. Maddesinde bildirildiği üzere bir iş yerinde işçi veya işveren belirsiz süreli sözleşmesini sonlandırmadan önce karşı tarafı bilgilendirmekle yükümlüdür. İşçi işten ayrılacak ise işverene belli bir süre önce durumu bildirmek ile, işveren fesih yapacak ise işçiye belli bir süre önce durumu bildirmekle yükümlüdür. Bildirimin ne kadar önce yapılacağı kanun kapsamında işçinin iş yerinde ne kadar süre çalıştığı ile yani kıdem tarihi ile belirlenmektedir. Bu süreye ihbar süresi denilmektedir. İhbar süreleri yasa kapsamında 2, 4, 6 ve 8 hafta olarak belirlenmiştir. Süreleri daha da açıklayacak olursak;

• Kıdem süresi 6 aydan az olan işçi için ihbar süresi 14 gün,
• Kıdem süresi 6 ay ile 1,5 yıl arası ise ihbar süresi 28 gün,
• Kıdem süresi 1,5 yıl ile 3 yıl arasında ise ihbar süresi 42 gün,
• Kıdem süresi 3 yıldan daha fazla olan çalışanların ise ihbar süresi 56 gündür.

İhbar Sürelerine Uyulmadığında Ne Olur?

İhbar süresi yasa kapsamında belirlenen iki taraflı olarak mağduriyet yaşanmaması adına yapılan bir uygulamadır ve yasa kapsamındaki süreler asgari olarak belirlenen sürelerdir. İhbar süresine uymayan taraf karşı tarafa ihbar tazminatı ödemek ile yükümlü olur. İhbar tazminatı ödeyen taraf genel olarak işveren tarafı olarak karşımıza çıkar. Daha sık karşılaşılması durumu ihbar tazminatı ödeyen tarafın sadece işveren olduğu düşüncesini akıllara getirebilir. Fakat işçi de işten ayrılırken ihbar süresine uymaz ise ihbar tazminatı ödeyen taraf olmaktadır.  İhbar tazminatı da kıdem süresine göre ve kıdeme esas olarak alınan giydirilmiş ücrete göre hesaplanmaktadır.

İhbar Süresi Ne Zaman Başlar?

İhbar süresi işçi veya işveren tarafından fesihin yapılacağının bildirildiği günün ertesi günü başlamaktadır. İhbar süresinde hafta tatilleri, resmi ve genel tatiller ihbar süresinin içinde sayılır. Örneğin; 6 aydan az çalışan bir işçi 8 Mayıs tarihinde istifa etti. İşçinin ihbar süresi 14 gündür. İhbar süresi istifa tarihinden 1 gün sonra başlayacağı için 9 Mayıs’ta ihbar süresi başlamış olur. Hafta sonları ve resmî tatiller ihbar sürelerinin içinde sayılır. Buradan hareketle takvim günü olarak 14 gün saymamız gerekir. Arada geçen hafta sonlarını ve 19 mayısı da ihbar süresi içinde saymamız gerekir ve işçinin son iş günü 22 Mayıs olarak belirlenir.

İhbar Süresinde Yıllık İzin Kullanılır Mı?

İhbar süresi ve yıllık izin kullanımı aynı zamanda olmamalıdır. Buradan hareketle ya işçi fesih bildiriminden önce izni kullanmalı ya da işçinin işten ayrılırken kalan yıllık izin hak edişi için izin parası çıkış bordrosunda ödenmelidir.

İhbar Süresinin Geçerli Olmadığı Durumlar Nelerdir?

Bazı durumlarda işçi veya işveren tarafından fesihte ihbar süresinde çalışma gerekliliği yoktur. Bu durumlar;

• İşçi veya işveren haklı neden ile derhal fesih hakkı kullandığında ihbar süresinde çalışma gerekliliği aranmaz,
• Belirli süreli sözleşmelerde işin bitiş tarihi işçi ve işveren tarafından en baştan bilindiği için ani bir sonlanma durumu olmadığından ihbar süresi bulunmaz,
• Kanun kapsamında evlenen kadınların evlendikten sonra 1 yıl içerisinde işten ayrılma hakkı bulunur ve bu süre içinde işten ayrılmak istediğinde ihbar süresi çalışma zorunluluğu bulunmaz,
• Emeklilik ve askerlik şartları oluştuğunda ihbar süresi ihbar süresi bulunmamaktadır.

İhbar Süresinde İş Arama İzni Uygulaması Nedir?

İşçi veya işveren tarafından belirsiz süreli sözleşme feshedildiğinde arada çalışılan ihbar süresinde işçinin çalışma saatleri içerisinde iş arama hakkı doğar ve ihbar süresi boyunca iş günlerinde günlük asgari olarak 2 saat iş bulması amacı ile iş arama izni kullanım hakkı bulunur. İşçi isterse çalıştığı günlerde bu hakkını günlük olarak kullanabileceği gibi, fiili çalışma günlerinde iş arama izni hakkını kullanmadığında bu izin hakkını biriktirerek toplu şekilde kullanabilir veya toplu olarak da kullanmadı ise iş arama izninin ücretini işverenden talep edebilir. İşveren çalışma günlerinde işçiye iş arama iznini kullandırmadığında iş arama izni için işçiye iş arama izni ücretini ödemelidir.

İş Arama İzni Ücreti Nasıl Hesaplanır?

İşçi iş arama izni sadece işte geçirdiği günlerde yani sadece çalışma günlerinde geçerli olur. Örneğin; hafta sonu veya resmî tatillerde çalışmadığında bu günler için iş arama izni talep edemez. İş arama izninin günlük 2 saat olduğunu belirtmiştik. İşçi bu izni kullanmadığında sonrasında kullanmadığı 2 saat için %100 zamlı olarak ücret alır. Yani saatliğe denk gelen ücretinin 2 katı ücret alması gerekir. Hemen bir örnek ile açıklayalım;

İşçinin maaşının brüt 12.000 TL ve toplu olarak kullanmadığı 12 saatlik iş arama izni olduğunu varsayalım. Kanun kapsamında aylık çalıma saati 225’tir. Öncelikle saatlik ücretlini bulalım.

Saatlik ücret; 12.000 / 225 = 53,33 TL

12 saat iş arama izninde saatlik ücretinin 2 katı ücret hesaplanmalıdır.

İş arama izni ücreti; 53,33 x 12 x 2 = 1.279,92 TL olacaktır.

İş Arama İzni Toplu Olarak Kullanılabilir Mi?

İşçi iş arama izni hakkedişini kullanmayıp toplu bir izin olarak kullanabilmektedir. İşçi kullanmadığı saatleri toplu olarak kullandığında bu saatlere karşılık gelen iş günü kadar süre işe gelmeyebilir. Örneğin; işçinin kullanmadığı 24 saatlik iş arama izni var ise ve günlük çalışma saati 8 saat olan bir işyerinde çalışıyor ise 24 / 8 şeklinde bir hesaplama ile 3 iş günü işe gelmeyerek izin kullanabilir.

Toplu İş Arama İzni ile İşten Çıkış Tarihi Öne Çekilebilir Mi?

İşçinin toplu iş arama izni ancak fiili çalışma gününden düşülebilir. Fakat bu izni kullandığı süreçte işten çıkışı yapılamaz. Hemen bir örnek ile netleştirelim. Örneğin; işçinin ayın 9’unda istifa ettiğini ve ihbar süresinin 14 gün olduğunu varsayalım. Kullanmadığı 8 saatlik iş arama izninin olduğunu varsaydığımızda ayın 10’undan 14 gün hesaplayarak çıkışının ayın 23’ünde olacağına ulaşırız. Çalışma saati 8 saat olan bir işyeri için işçi kalan 8 saat toplu iş arama izni için 1 gün izin kullanabilir ve ayın 22’si iş günü ise gelmeyebilir. Fakat ayın 22’sinde çıkışı yapılamaz. Mutlaka ihbar süresi sonunda çıkışı yapılmalıdır.