iskanunu.com 
İşverenlerin çalışanlarına sunduğu sosyal haklar arasında yer alan eğitim yardımları hem çalışan memnuniyetine katkı sunmakta hem de belirli şartlarda vergisel avantaj sağlamaktadır. Ancak uygulamada bu yardımların bordroya yansıtılması, SGK ve vergi mevzuatına uygun olarak düzenlenmesi önem arz eder.
Eğitim Yardımı Nedir?
Eğitim yardımı; işverenin, çalışanın çocuğunun okul, dershane veya kurs gibi giderlerine katkı sağlamasıdır. Bu yardım nakit olarak yapılabileceği gibi, doğrudan eğitim kurumuna ödeme şeklinde de olabilir. Kreş yardımı ve çocuk yardımı da işverenlerin sunduğu sosyal haklar arasında yer alır. Bu yardımları bordrolaştırırken ödemenin mahiyetine dikkat etmek gerekir.
Kreş Yardımı Nasıl Bordrolaştırılır?
İşverenler, çalışanlarının ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla bazen işçilerle anlaşarak, bazen de yasal zorunluluğu yerine getirmek için kreş hizmeti veya desteği sağlayabiliyor. İşveren bu desteği sunduğunda, bordroda belirli istisna ve muafiyetler yasal düzenlemelerle belirleniyor.
Kreş yardımı işçiye 3 şekilde sağlanabilir:
- İş yeri veya müştemilatında işvereni tarafından çalışanlarına hizmet vermek üzere kreş ya da gündüz bakımevi açılması,
- İşverenin, kreş veya gündüz bakımevi hizmeti veren bir kurumla anlaşarak, doğrudan kuruma ödeme yapmak kaydıyla çalışanlarına bu hizmeti sağlaması,
- İşçiye nakit olarak kreş yardımı ödemesi yapması.
Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik’e göre; 150’den çok kadın çalışanı olan iş yerlerinde, 0-6 yaşındaki çocukların bırakılması, bakımı ve emziren kadınların çocuklarını emzirebilmeleri için kreş kurulması zorunludur. Kreş işyerine 250 metreden uzaksa işveren taşıt sağlamakla yükümlüdür. Bu hizmeti kendi bünyesinde veremeyen işverenler için, başka işverenlerle ortaklaşa kreş açabilmeyi ya da bu hizmeti veren yetkili kurumlardan, doğrudan hizmet alma konusunda tercih imkânı bulunuyor. 150’den az kadın çalışanı olan iş yerlerinde iş sözleşmesinde yer almadıkça, kreş yardımı yapma zorunluluğu bulunmuyor. Yalnızca diğer işçilere böyle bir hizmet ya da yardım sağlanmışsa, diğer tüm işçilere de aynı şekilde sağlanması gerekiyor.
- İşverenin İş Yerinde Kreş Açması Durumu
İşverenler, yasal olarak zorunlu olsun ya da olmasın; çalışanlarına kendi iş yerinde ya da müştemilatında kreş hizmeti sağlıyorsa, bu hizmet yasal kesintiler açısından muafiyet niteliği taşıyor.
SGK açısından değerlendirdiğimizde, kreş hizmeti çalışana direkt olarak para ile ödenmediği için bu işçiye sağlanan bir ayni menfaat olarak değerlendiriliyor. 5510 sayılı Kanun’a göre bir ödeme ya da yardımın ücret niteliği taşıması için işçiye para ile ödenmesi şart. Aynı zamanda, 5510 sayılı Kanun’un 80. maddesinde, işçiye ayni yardım şeklinde sağlanan mal ya da hizmetler prime esas kazanca dâhil edilmeyen kazançlar arasında sayılıyor.
Gelir vergisi açısından incelediğimizde ise, işverenlerin çalışanlara doğrudan kreş hizmeti vermesi şartıyla, bu hizmetin bedeli gelir vergisi matrahından istisna ediliyor.
Sonuç olarak, işveren, iş yerinde ya da iş yerinin eklerinde kreş, yurt ya da gündüz bakımevi hizmeti veriyorsa, bu hizmet prime esas kazanca da gelir vergisi matrahına da dâhil edilmeyecek. Böylece bordroya eklenmesine de gerek yoktur.
- İşverenin Kreş Hizmeti Veren Bir Kuruluşla Anlaşması Durumu
İşveren, kreş veya gündüz bakımevi hizmetini bu konuda kamu kurumlarınca yetkilendirilmiş bir kuruluştan doğrudan bu kuruluşa ödeme yaparak temin ediyorsa, muafiyet ve istisna açısından gelir vergisi tarafında farklı bir uygulamaya dahil ediliyor.
Öncelikle SGK açısından değerlendirecek olursak, işverenin kendi bünyesinde kreş açması durumunda olduğu gibi, işçiye mal ya da hizmet olarak sağlanan menfaatler ayni yardım kabul edildiğinden prime esas kazanca dâhil edilmeyecek.
Gelir vergisi açısından ise, bu hizmetin işçi başında olan bedeli için, istisna sınırlaması bulunuyor. Kreş hizmeti, her bir çocuk için aylık olmak üzere, asgari ücretin %50’sini aşmayacak şekilde gelir vergisinden istisna edilebiliyor. Eğer kreş hizmetinin o işçinin çocuk başına aldığı hizmete karşılık gelen bedeli, asgari ücretin %50’sini aşmışsa, aşan kısmının bordroda çalışanın gelir vergisi matrahına eklenmesi gerekiyor. Hesaplamalarda, sadece kreş yardımından yararlanan işçiler dikkate alınıyor.
Kreş yardımı bedeli, bordroya dâhil edildikten sonra üzerinden damga vergisi de kesiliyor.
- Çalışana Verilen Nakit Kreş Yardımları
Nakit olarak işçiye sağlanan her türlü kreş yardımının, yasal kesintilerin hepsine tabi olarak bordroya eklenmesi gerekiyor. İşçiye doğrudan para olarak ödenen kreş yardımı hem gelir vergisi hem de SGK açısından ücret olarak kabul ediliyor.
Bu nedenle bu ödemelerin prime esas kazanç ve gelir vergisi matrahlarına eklenmesi ve üzerinden SGK primi ile gelir vergisi kesilmesi gerekiyor.
Çocuk Yardımları
Çocuk yardımı, işverenin çalışanlarına, bakmakla yükümlü oldukları çocukları için sağladığı destek türüdür. Çalışanlara yapılan çocuk yardımı ödemelerinde, aylık asgari ücretin %2’sini aşmayan tutarlar SGK matrahından muaf tutulmaktadır. Bu sınırı geçen ödemeler için ise SGK primi kesilmektedir. 2025 yılı itibarıyla, Çocuk Yardımı ödemelerinde geçerli olacak istisna tutarı 520,11 ₺ olarak belirlenmiştir.
Gelir vergisi açısından incelendiğinde, 01.07.2025 – 31.12.2025 döneminde uygulanacak olan gelir vergisinden istisna edilecek aylık çocuk yardımı tutarları 0-6 yaş grubunda bulunanlar için 585,11 TL, 6 yaş üzeri için 292,55 TL olarak belirlenmiştir.
Eğitim Yardımı Mahiyetiyle Yapılan Diğer Ödemeler
Çalışana nakit olarak ödenen eğitim yardımları, prime esas kazanca dâhildir ve SGK primi kesilir. Yapılan yardımın çalışana nakit olarak ödenmesi hâlinde bu tutar tüm yasal kesintilere tâbi tutularak bordroya alınır. Yapılan ödemeden SGK Primleri, gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapılır. Kalan net rakam üzerinden ödeme gerçekleştirilir. Yani prime esas kazancına dahil edilerek hesaplamaya alınır ve net rakama gidilir.
Yardımın kırtasiye kolisi olarak yapılması durumunda ise, bu durumda yardım ayni hâlde yapıldığından, ayni yardımların bordroya alınma şekliyle hesaplama yapılacaktır. Yardım tutarının brüt rakamı üzerinden SGK kesintileri yapılmadan Gelir Vergisi Matrahına dahil edilir, gelir vergisi dilimine göre, gelir vergisi kesintisi ve Damga Vergisi kesintisi yapılacaktır.
Eğitim yardımları işverenler için teşvik edici ve çalışanlar için değerli bir yan hak olmakla birlikte, vergisel ve SGK yönüyle dikkatli yönetilmesi gereken bir konudur. Bordroya doğru yansıtılmaması halinde hem işverene hem çalışana mali ve hukuki yükler doğabilir.
İşverenlerin bu konuda bordro ekipleri ve danışmanlık hizmeti veren uzmanlarla birlikte çalışarak, yardımları mevzuata uygun şekilde kurgulamaları önemlidir.
