iskanunu.com 
İlgili Makaleler
Tahmini okuma süresi: 3 dk.
İş hayatının en çok kararsızlığa düştüğü durumlardan birkaç tanesini sayacak olsak kuşkusuz ilk sırada başlığımızdan da anlayacağınız üzere resmi tatilin Cuma gününe rastlaması halinde takip eden cumartesi gününün tatil sayılıp sayılamayacağı konusudur.
Öncelikle başvuracağımız kaynaklarımız arasında 4857 sayılı İş Kanunu ve 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun ve Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin E. No. 2003/17269 K. No. 2003/16543 tarihli Yargıtay Kararı ve Mülga 1475 sayılı İş Kanunu bulunmaktadır.
Yasal Dayanakların Yorumlanması
Konu hakkında yürürlükte bulunan 4857 sayılı İş Kanunu ve Mülga 1475 sayılı İş Kanunu üzerinden giderek 2429 sayılı Kanun hükmünü ve Yargıtay 9.Hukuk Dairesi Kararlarını ele alacağız.
2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun 2.maddesinin (c) bendi gereği; 1 Ocak günü yılbaşı tatili, 1 Mayıs günü Emek ve Dayanışma Günü tatilidir. 2.maddenin devamında ise;
“Bu Kanunda belirtilen Ulusal Bayram ve genel tatil günleri; Cuma günü akşamı sona erdiğinde müteakip Cumartesi gününün tamamı tatil yapılır.” Hükmü yer almaktadır.
10.06.2003 tarih 25134 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanunu “Saklı haklar “ Başlıklı 45.maddesine istinaden; ” Toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmelerine hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatillerde işçilere tanınan haklara, ücretli izinlere ve yüzde usulü ile çalışan işçilerin bu Kanunla tanınan haklarına aykırı hükümler konulamaz. Bu hususlarda işçilere daha elverişli hak ve menfaatler sağlayan kanun, toplu iş sözleşmesi, iş sözleşmesi veya gelenekten doğan kazanılmış haklar saklıdır.” Hükmü ile,
Genel Tatil Ücreti başlıklı 47.maddesi “Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir.” Hükümlerini incelemekte fayda görüyoruz.
45.maddede geçen “Bu hususlarda işçilere daha elverişli hak ve menfaatler sağlayan kanun, toplu iş sözleşmesi, iş sözleşmesi veya gelenekten doğan kazanılmış haklar saklıdır.” Hükmünden de anlaşılacağı üzere, işçilere daha elverişli hak ve menfaatler sağlayan kanundan doğan kazanılmış hakkın saklı olacağı belirtilmiştir. Bu durumda; 4857 sayılı İş Kanunun 45.maddesinin, 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunun 2.maddesinde bahsedilen “Bu Kanunda belirtilen Ulusal Bayram ve genel tatil günleri; Cuma günü akşamı sona erdiğinde müteakip Cumartesi gününün tamamı tatil yapılır.” Hükmünün uygulanması için yasal dayanak oluşturduğu kanaatindeyiz. Ayrıca yine 4857/47.maddede anılan “…kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa,..” hükmünden yola çıkarak yine 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunun 2.maddesinde bahsedilen “Bu Kanunda belirtilen Ulusal Bayram ve genel tatil günleri; Cuma günü akşamı sona erdiğinde müteakip Cumartesi gününün tamamı tatil yapılır.” Hükmüne göre müteakip cumartesi gününün Kanun (2429 sayılı Kanun) ile ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilmesi gerektiği kanısındayız.
Ayrıca belirtmeliyiz ki; 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun 2.maddesinde “Bu Kanunda belirtilen Ulusal Bayram ve genel tatil günleri; Cuma günü akşamı sona erdiğinde müteakip Cumartesi gününün tamamı tatil yapılır.” maddesindeki, “Cumartesi günü tatil yapılır” ifadesi genel tatil veya resmi tatil olarak algılanmaması gerektiği, genel tatil ve resmi tatil günlerinin kanunda belirtiler günler haricinde olamayacağını ve Cumartesi gününün normal hafta tatili gibi değerlendirilmesinin doğru olacağını ve bundan dolayı fazla mesai oranının %150 (anılan gün yapılan çalışmanın, fazla çalışma olarak değerlendirilmesi gerektiğinde- fazla çalışma süresi hesabında dikkat edilecek haftalık 45 saati aşan çalışmalar, fazla çalışma olarak değerlendirilir ) olması gerekmektedir.
Mülga 1475 sayılı İş Kanunu;
Genel tatil ücreti:
Madde 42 – Bu kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa çalıştıkları günlerin ücretleri ücret ödeme şekline bakılmaksızın bir kat fazlasıyla ödenir.
Cumartesi günü ücret:
Madde 38 – Cumartesi günleri tamamen veya saat 13 ten sonra çalışmanın duracağı sözleşmelerde tespit edilen veya örf, adet ve iklime göre bu türlü çalışmayı gerektiren işyerlerinde, gündelik ücretle çalışan işçilerin, Cumartesi gününe ilişkin ücretleri haftanın öteki günlerinde olduğu gibi tam olarak ödenir.
Cumartesi günleri kısmen veya tamamen tatile tabi tutma hali işçilerin günlük, haftalık veya aylık ücret tutarlarında eksiltme yapılmasına sebep olamaz.
YARGITAY KARARI
“Dokuzuncu Hukuk Dairesi İlgili Kanun/Madde E. No. 2003/17269 K. No. 2003/16543 1475/38,42 Tarihi: 9.10.2003 4857/47- 2429/2/D sayılı kararı;
* GENEL TATİL
* CUMARTESİ TATİLİ
ÖZETİ: Son günü cumaya gelen genel tatil gününü takip eden cumartesi günü, tatil günü kapsamına alınmış ise de, genel tatil günü olarak kabulü mümkün değildir.
DAVA: Davacı tatil günü çalışmasının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına alınmıştır.
Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
KARAR: Davacı dava dilekçesinde Genel Tatil gününün son gününün Cuma gününe rastladığını, ertesi gün olan cumartesi gününde de çalıştırılması nedeniyle kendisine toplu iş sözleşmesinin 36/2. maddesine göre tatil günü ücreti ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkeme Genel Tatil gününü takiben cumartesi gününün de Ulusal Bayram ve Genel Tatiller hakkındaki Kanun uyarınca genel tatil günü olarak kabul edilmesi gerektiği görüşüyle davacı isteklerini kabul etmiş olup, karar davalı tarafca temyiz edilmiştir.
Davacının dayanak yaptığı 1.3.2001-28.2.2003 dönemini kapsayan toplu iş sözleşmesinin 36. maddesinin ……
Davacı genel tatil günü olan cuma gününden sonraki cumartesi günün de genel tatil günü olarak değerlendirilmesini talep etmektedir. Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunun 2/D maddesinde: “Bu Kanunda belirtilen ulusal bayram ve genel tatil günleri cuma günü akşamı sona erdiğinde müteakip cumartesi gününün tamamı tatil yapılır.” hükmü yer almaktadır. Kanunun bu maddesinin düzenleniş amacı, Kanunun yayınlandığı tarihte cumartesi günleri saat 13’e kadar çalışma yapılmasıdır. Yasa belirtilen maddesiyle bu süreyi de tatil gününün kapsamı içine almış olup, cumartesi gününün genel tatil günü olarak kabulü mümkün değildir. Bugünün de normal cumartesi günü olarak değerlendirilmesi gerekir. Ayrıca yukarıda belirtilen Yasada genel tatil günlerinin kaç gün olduğu da belirtilmiştir. İlgili toplu iş sözleşmesinde cumartesi günleri çalışma yapılması halinde ödenecek ücrette açıkça belirtilmiştir. Yine 1475 sayılı İş Kanununun 38. maddesinde cumartesi günü ücreti düzenlendiği gibi aynı yasanın 42. maddesinde de genel tatil günü ücretinin hangi günler için ödeneceği belirtilmektedir. Bütün bu yasal düzenlemeler karşısında son günü cumaya gelen genel tatil gününü takip eden cumartesi gününün de genel tatil günü olarak kabul edilmesi mümkün olmayacağından usul ve yasaya aykırı olarak verilmiş olan mahkeme kararının bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine 9.10.2003 gününde oybirliği ile karar verildi.”
Yargıtay 9.Hukuk Dairesi dava kararını 09.10.2003 tarihinde vermiştir. Anılan kararında; Mülga olan 1475 sayılı İş Kanunu hükümleri belirtilmiştir. Oysa ki Yargıtay nihai kararını vermeden önce 1475 Sayılı eski iş kanunu, 23 Mayıs 2003 tarihi itibariyle yürürlükten kaldırılmış(yürürlükte bulunan 14.maddesi hariç) yerine, 4857 Sayılı yeni İş Kanunu getirilmiştir. Yargıtay her ne kadar davacının bahsettiği 1.3.2001-28.2.2003 dönemini kapsayan tarih aralığında geçerli olan mülga 1475 sayılı İş Kanunu gereği konuyu değerlendirmişse de Yargıtay’ın karar tarihinde 4857 sayılı İş Kanunu yürürlükte bulunmakta idi. Davaya konu olay tarih aralığında (1.3.2001-28.2.2003 dönemi) yürürlükte bulunan Mülga 1475 sayılı İş Kanunun 38.maddesi ile Cumartesi günü ücreti belirtilmiş ve Cumartesi günü çalışma yapılması hakkında Kanun hükümlerinin uygulanacağını belirtmiştir. Yargıtay’ın vermiş olduğu bu kararda davalı şirketin çalışma şartları, çalışma gün/saatleri ve konunun toplu sözleşmelerde belirtilmiş olması hususunu da gözden kaçırmamalıyız.
ÖZET;
Yukarıda anılan çeşitli Kanun ve hükümleri karşısında konuyu değerlendirecek olursak; 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun 2.maddesinin (c) bendi gereği; 1 Ocak günü yılbaşı tatili, 1 Mayıs günü Emek ve Dayanışma Günü tatilidir. 2.maddenin devamında ise;
“Bu Kanunda belirtilen Ulusal Bayram ve genel tatil günleri; Cuma günü akşamı sona erdiğinde müteakip Cumartesi gününün tamamı tatil yapılır.” Hükmü yer almaktadır. Kanunun özü itibarı ile 4857 sayılı İş Kanunun 45 ve 47.maddeleri ile destekler nitelikte olduğu görülmektedir.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin E. No. 2003/17269 K. No. 2003/16543 tarihli Yargıtay Kararı (davalı şirketin çalışma şartları, çalışma gün/saatleri ve konunun toplu sözleşmelerde belirtilmiş olması hususu gözden kaçırılmamalıdır.) ile müteakip Cumartesi gününün tatil olmaması hükme bağlanmış olmasına rağmen, 4857 sayılı İş Kanunun 45 ve 47.maddeleri ile desteklediğimiz ve 2429 sayılı Kanun hükmü gereği Ulusal Bayram ve genel tatil günleri; Cuma günü akşamı sona erdiğinde müteakip Cumartesi gününün tamamı tatil yapılması ve işçilerin çalıştırılmaması görüşünü desteklemekteyiz. Konu hakkında birbiri ile çelişen Kanun Hükmü ve Yargıtay Kararının olması hasebiyle bu hususların göz önünde bulundurularak işçi ve işverenlerin aksiyon almaları konuyu uzlaşı içerisinde çözüme kavuşturmaları, hem işverenlerin hem de çalışanların bıçak sırtı olan bu konuda dikkat etmesinde fayda olduğu görülmektedir.
Feti SAVRAN
Sosyal Güvenlik Denetmeni / İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Uzmanı
