iskanunu.com 
İlgili Makaleler
Tahmini okuma süresi: 4 dk.
İşvereninize hamile olduğunuzu söylediğiniz an itibariyle her şey değişti mi? Çok normal, çünkü yasa tarafından birçok koruma ve izin hakkına sahip olan bir “hamile” çalışan işvereni rahatsız eder. Hamile çalışanların her şeyden önce daha hafif ve sağlıklı bir ortamda çalışmaları, tüm bu süreçte yasanın tanıdığı izin haklarını düzenli olarak kullanabilmeleri gerekir.
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 74. Maddesine göre hamile çalışanlar doğumdan önceki 8 hafta ve doğumdan sonraki 8 haftalık sürede çalıştırılamazlar. Eğer çoğul gebelik durumu söz konusu ise doğumdan önceki süre 10 hafta, doğumdan sonraki süre yine 8 haftadır. Hamile çalışanın sağlık durumu müsaitse, hekim raporu ile doğumdan önce 3 haftaya kadar çalışabilir. Bu durumda 5 haftalık süre, doğumdan sonraki izin hakkına eklenir. Yıllık ücretli izin hakkına dâhil olmayan bu izinler ücretli olup maaşından hiçbir kesinti yapılamaz. Bu süreler, yıllık izin hesabında çalışılmış sayılır. İhtiyaç duyarsa, doğum öncesi ve doğum sonrası 16 haftalık (çoğul gebelikte toplam 18 hafta) izin süresi bitiminde, 6 aya kadar ücretsiz izin kullanabilir. Fakat bu süre yıllık ücretli izin hakkınızın hesabında dikkate alınmaz.
- Hamilelik dönemi boyunca zorunlu kontroller için işveren tarafından kendilerine gerekli izinler verilmelidir. Hamile bir çalışan hem rutin kontroller hem de ekstra kontroller için gün içinde izin alabilir. Çalışana bu kontroller için izin verilmemesi ya da bu izinlerin ücretsiz izne çevrilmesi mümkün değildir.
- Hamile çalışanın yaptığı iş hamileliğine uygun değil ise doktor raporu ile daha hafif işlerde çalıştırılabilir. Bu halde hamile çalışanın ücretinden bir indirim yapılmaz.
- Hamile çalışanların, kendisinin ve bebeğin sağlığını tehlikeye atmayacak çalışma koşullarında çalışmayı talep etme hakları vardır. Örneğin doktor raporu ile çalışma yerinin değiştirilmesini veya çalışma saatlerinin değiştirilmesini isteyebilir. Tehlikeli işlerde çalıştırılamaz.
- Hamile veya emziren çalışan günde yedi buçuk saatten fazla çalıştırılamaz.
- Hamile çalışan, hamileliğinin sağlık raporu ile tespit edildiği tarihten doğuma kadar geçen sürede gece çalışmaya zorlanamaz, doğumdan itibaren 1 yıl süre ile gece çalıştırılamaz.
- Çalışan annelerin bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni vardır. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır ve bu nedenle ücretinden hiçbir indirim yapılamaz Çalışan anne günlük süt iznini nasıl ve ne şekilde kullanılacağını kendisi belirler.
Tüm bu haklar işveren açısından rahatsız edicidir. Genellikle uygulamada işverenlerin, hamile çalışanının işten ayrılması ve tüm bu yükümlülüklerden kurtulmak için, hamile çalışana çok çeşitli nedenlerle mobbing uyguladığı görülmektedir. Kişinin hamile olduğunu işverenine söylediği andan itibaren gördüğü muamele değişir. Örneğin; çalışma ortamının kasıtlı olarak bebeğin sağlığını bozacak şekilde değiştirilmesi, ağır iş temposunun hafifletilmemesi, hamilelik sürecince kontrol muayenelerine izin verilmemesi, masasının temiz hava solunmasına imkân bulunmayacak konumda olması ve değiştirilmemesi, gün ışığı ile aydınlık yerde çalışma imkânının bulunmaması, gebeliğin son zamanlarına kadar seyahatler ile görevlendirilmesi, işini savsakladığı gerekçesiyle sık sık uyarılması, gece geç saatlerde teslim etmesi beklentisi ile görev verilmesi veya uzun süre ayakta yapılması gereken iş takibinin istenmesi, gebelikten sonra emzirme izinlerinin verilmemesi gibi. İşveren bu davranışları, çalışanı sistemli ancak onu doğrudan etkileyen nedene yönelik olarak yapar. Genellikle mağdur maddi anlamda çalışmaya ihtiyacı olduğundan bu haksız muamelelere ses çıkaramaz. Bu durumun farkında olan işveren, bilinçli olarak yüklenmeye devam eder. Çünkü gebeliği zorlayıcı bu durumlar çalışanı bebeğinin sağlığı açısından tedirgin ve hızlı bir şekilde rahatsız edecektir.
Çalışanın bu muamelelere hamilelik süresince, sistemli olarak maruz kalması işvereninin yükümlülüklerini ihlal ettiği anlamına gelir. Bu durumunu bilincinde ve farkında olan bir hamile çalışan, haklarını yasal yollarla arayabilir.
Saygılarımızla,
Egemenoğlu Hukuk Bürosu
