Emekli Maaşları Giderek Düşük Bağlanacak

İlgili Makaleler

İş Akdi Devam Ederken Kıdem Tazminatı Ödenebilir mi?

1 hafta önce

Asılsız İş Teklifinde Tazminat Yükümlülüğü

1 hafta önce

Ekim Ayı Resmî Tatil Çalışmaları Nasıl Bordrolaştırılır?

2 hafta önce

Emekli maaşları hemen hemen her vatandaşımızın kafasında soru işareti olarak kalmaktadır. Hatta siz değerli ziyaretçilerimizin de bizlere sık sorduğunuz sorular arasında, aynı primi ödememize rağmen bana neden eşimin, komşumun, arkadaşımın emekli maaşından düşük emekli aylığı bağlandı tarzında serzenişler ve şikayetler de almaktayız. Emekli maaşının bağlanma ve hesaplanması detaylarına girmeden bu yazımızı okuyan her ziyaretçimizin soru işaretlerini giderecek bilgiler vermeye çalışacağız.

Emekli Aylıkları 3 Farklı Dönem Üzerinden Hesaplanıyor

Emeklilik konusunda mevcut mevzuatımızda süregelen değişiklikler yapılmıştır. Özellikle sigorta ve çalışma hayatını ilgilendiren en önemli değişiklik ise 01.10.2008 tarihinde gerçekleşerek Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamında sigorta statülerinin aynı çatı altında olması sağlanmıştır. Konunun paydaşları bu durumu reform olarak nitelendirmekte ki bize göre de reform sayılabilecek köklü değişiklikler mevzuatta yerini almıştır.

Emekli aylığının hesaplanmasında bu reformun ne etkisi var ki demeyelim hiç çünkü en düşük emekli aylığına neden olan aylık bağlama oranı bu tarihten sonraki prim gün sayısı ve primlerin kıst hesaplanması ile oluşmaktadır.

3 farklı dönemden kastımız ise;

• 01.2000 yılına kadar yatırılan sigorta prim gün sayısı ve sigorta primlerinin etkisi,
• 01.2000 ile 01.10.2008 arası sigorta prim gün sayısı ve sigorta primlerinin etkisi,
• 10.2008 sonrası sigorta prim gün sayısı ve sigorta primlerinin etkisi,

Farklı olarak aylık bağlama oranlarında hesaplanarak emekli aylıkları yani emekli maaşları son halini almaktadır.

En Avantajlı Dönem 01.01.2000 Yılı Öncesi

Emekli maaşları hesaplanırken, sigortalının ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucu bulunan tutarlar dikkate alınmaktadır. Kısaca formül halinde belirtecek olursak;

Emekli Maaşı: Ortalama Aylık Kazanç (X) Aylık Bağlama Oranı (ABO)

Tabi hem ortalama aylık kazanç hem de aylık bağlama oranlarını arttırabilecek bir takım etmenler de bulunmaktadır. Örneğin ortalama aylık kazanç hesaplanırken güncelleme üzerinden ortalama aylık kazanç belirlenmektedir. Aylık bağlama oranları ise yıldan yıla olmasa da belirli dönemler itibarı ile değişiklik göstermiştir.

2000 yılına kadar aylık bağlama oranı doldurulan ilk 5000 prim hizmet gün sayısı için %60 ve bu 5000’in üzerindeki her 240 gün için ise fazladan %1 oranında aylık bağlama oranı üzerinden hesaplama yapılmaktaydı.

Örneğin 2000 yılı öncesinde 7400 prim hizmet günü bulunan sigortalının emekli aylığı hesaplanırken aylık bağlama oranı %60 + %10 (fazla olan 2400 gün) =%70 üzerinden aylık bağlama oranı gerçekleşmekteydi.

 2000 Sonrası Aylık Bağlama Oranı Düştü

01.01.2000 yılı sonrası çalışma hayatını yani sigortalıları ilgilendirecek önemli gelişme maalesef sigortalıların aleyhine gerçekleşti. 1 Ocak 2000 sonrası emekli maaşları hesaplanırken yukarıda da değindiğimiz ABO yani aylık bağlama oranı düşürüldü.

1 Ocak 2000 sonrası hesaplama ise bu defa 5000 gün değil de ilk 3600 günlük sigortalılık prim hizmeti gün sayısının her 360 gününe %3,5 yani %35 ABO, bu ilk 3600 günden sonraki her 360 güne ise %2 ve son olarak eğer siz prim hizmet gün sayınızı oldukça fazla bir şekilde 9000 günün üzerine çıkarabildi iseniz bu 9000 günün üzerindeki her 360 güne %1,5 oran eklenerek aylık bağlama oranınız belirlenecek.

Reform Sonrası (01.10.2008) Aylık Bağlama Oranı Nasıl Oldu?

Sosyal Güvenlik Mevzuatımızın dönüm noktası olan reform tarihi 01.10.2008 belki de çalışma hayatımızda bir çok şeyi değiştirdi ve maalesef vatandaşlarımız bu değişikliğin yansımalarını henüz tam anlamıyla çözemedi.

Yukarıda belirli dönemlerde aylık bağlama oranlarının nasıl değiştiğini detaya girmeden sizlere anlattık. Şimdi de reform sonrasını irdeleyelim.

Reform sonrası aylık bağlama oranı daha da düşerek taban rakam ölçütü ortadan kaldırıldı. Yani baz alınan bir rakam ya da orandan ziyade sigorta prim hizmet gün sayısına belirli bir oran verildi. Reform sonrası her 360 günlük prim hizmetinizde %2 lik bir aylık bağlama oranı ile karşı karşıyasınız.

Emekli maaşınızın hesabındaki ABO oranınız size her bir 360 güne %2 oranında geri dönecek ve maalesef daha düşük emekli aylığı alacaksınız.

3 Farklı Dönem Ayrı Ayrı Hesaplanıyor

Emekli maaşınızın bu 3 farklı dönemde tekabül etmesi durumunda, her bir dönem kendi içesinde kıst olarak ayrı ayrı hesaplanarak emekli maaşınız ortaya çıkacaktır.

Tabi aylık bağlama oranlarının yanında bir de ortalama aylık kazançlarınızda da bu 3 farklı dönemden ziyade her yıl güncelleme oranlarının da uygulandığını hatırlamadan geçemeyiz.

3600 Günden Emekli Oldum Komşum da 3600 Günden Emekli Olmuş Benden Fazla Maaş Alıyor

Evet. Hemen hemen bu soru ile karşılaşmayan konunun ilgisi bir meslektaşım ya da SGK uzmanı kalmamıştır. Hatta mevzuatımızın derin ve karmaşık yapısı içinde fısıltı gazetemizin bol olduğu ülkemizde bu tarz serzenişleri duymayan kalmamıştır.

Şimdi yukarıdaki cümlemize değerlendirecek olursak, tabi olunan 3600 gün bu bahsettiğimiz 3 farklı dönemin hangisinde gerçekleşti? Önemli olan nokta da burası işte. Eğer bir tanıdığınızın emekli maaşı aynı şartlarda bağlanmasına rağmen sizin emekli maaşınızdan yüksek ise muhakkak ki (Tabi burada yatırılan sigorta primlerinin farklılık arz etmediğini göze alarak değerlendiriyoruz.) yüksek aylık bağlama oranına tekabül eden hizmet yılından kaynaklanmaktadır.

Sigorta Primlerinin Önemi

Emekli maaşınızın hesabındaki yukarıda bahsettiğimiz dönemler büyük önem arz etse de aslında önemli olan diğer etken ise Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilen/bildirdiğiniz sigorta primine esas kazanç miktarınızdır.

Bilindiği gibi sigorta primine esas kazanç miktarı dönemin asgari ücreti ile tavan ücret arasında değişmektedir. Tavan ücrete ne kadar yakınsanız emekli maaşınızda da büyük etki göreceğinizi söylemekte fayda var.

Çalışan vatandaşlarımıza diyebileceğimiz bir diğer husus ise sigortasız çalışma veyahut sigorta priminin düşük bildirilmesi gibi durumlarda kesinlikle haklarını aramaları gerektiğidir. Zira gerçek aldığınız ücret üzerinden değil de daha düşük bir ücret üzerinden SGK’ya hizmet bildiriminiz yapılıyor ise bu durumu muhakkak gerek ALO 170 vasıtasıyla gerekse diğer organlardan yetkili makamlara bildirmenizi tavsiye ediyoruz. Eksik prim sorunu hem Devletimizin sigorta prim ve vergi kaybına hem de sizlerin ileride bağlanacak olan emekli aylıklarınıza etkisi olumsuz olacaktır.

Özetle yukarıdaki göstergelerden tutun, sizin adınıza SGK’ya bildirilen sigorta primine esas kazançlarınıza kadar emekli aylığınızı yani emekli maaşınızı belirleyen bir çok etmen bulunmaktadır. Bu nedenledir ki tanıdıklarınızdan daha düşük ya da yüksek oranlarda emekli aylığı alabilirsiniz. Tabi bazı durumlarda hizmet cetvelinizde çalıştığınız günlerin görünmemesi ya da eksik olması da aylığınızın düşük bağlanmasına da neden olabilir. Emeklilik dilekçesi vermeden önce muhakkak hizmetlerinizin SGK sisteminde olup olmadığını kontrol etmenizi şiddetle tavsiye ediyoruz.

Emekli maaşı hesaplama işlemleri oldukça detay ve bilgi gerektiren bir işlem fakat biz, siz değerli okurlarımıza kısaca anlatarak bir nebze olsun bu durumu detaya inmeden aklınızı da karıştırmadan anlatmaya çalıştık.

Feti SAVRAN

Sosyal Güvenlik Denetmeni

İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Uzmanı