iskanunu.com 
İlgili Makaleler
Son günlerde sizlerden gelen sorulardan; evde fason olarak iş üstlenen, emeğinin karşılığında ücretini alan ve bu şekilde çalışan kişilerin 5510 sayılı Kanun nezdinde 4/a sigortalısı (eski SSK) olup olmadığı konusunda tereddütlerin olduğunu gördük. Özellikle ev kadınlarının götürü olarak çalıştığı ve genelde dikiş, nakış, boncuk gibi işleri kendi evlerinde icra ettikleri bu zanaat, aile ekonomisine katkı sağlıyor. Peki, ilgili piyasaların önemli bir iş kolu olan, ev fason işçilerine sigorta zorunluluğu var mı?
İş Akdi/Hizmet Sözleşmesi Önemli
Hizmet akdi kavramının 6098 sayılı Kanunda ve 4857 sayılı İş Kanununda ise iş sözleşmesi tanımı bulunuyor. İş Sözleşmesinin tanımı 4857 Sayılı İş Kanunun 8. maddesinde bulunuyor. Buna göre iş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesiyle oluşan sözleşme.
İşçi ve işveren kavramlarını iş ilişkisi içerisinde değerlendirdiğimizde;
- İşin görülmesi,
- Ücretin ödenmesi,
- Zaman,
- Bağımlılık unsuru
Bu dört unsurun bir arada bulunduğu durumlarda hizmet sözleşmesinden daha doğrusu işçi ve işveren arasındaki iş ilişkisinden söz etmek mümkün. Bu ana unsurlardan birinin eksik olması halinde ise iş ilişkisinin bozulur.
Sigortalılık kavramına gelecek olursak, 5510 sayılı Kanun gereğince, hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılıyor.
5510 sayılı Kanununa göre 4/a sigortalılığı için de yukarıdaki 4 unsurun bir arada olması gerekiyor. Evde fason işçilik ile üretime katkıda bulunan ve işi veren tarafından ücretin ödenmesi, işi gören tarafından da işin görülmesi tek başına yeterli olmayıp hizmet akdini daha doğrusu iş akdini ortaya çıkarmaz. Bazı durumlarda zaman unsuru da ücretin ödenmesi ve işin görülmesinde etkili olsa da bağımlılık unsuru dışarıda kalır.
Bağımlılık unsurunun dışarıda kaldığı durumlarda, işin görülmesi işverenin ya da iş görenin keyfiyetine bağlı olması söz konusu olmakta ve bazen de bağımlılık unsuru göz ardı edilmekte. Özellikle tekstil, boncuk yapımı gibi evde fason işçiliği, bağımlılık unsurunu barındırmayan durumlarda 5510 sayılı Kanun 4/a sigortalılığı gerektirmediğini düşünüyoruz.
