Fazla Mesailerin Kıdem Hesaplamasındaki Yeri

Kıdem tazminatı, uygun çıkış koduyla iş ilişkisinin sona erdiği durumlarda, işçinin hizmet süresine bağlı olarak aldığı bir tür iş sonu ödemesidir. Kıdem tazminatı, çalışanın işverene yıllar boyunca yaptığı hizmetin ve katkının bir tür karşılığı olarak ödenir.

Kıdem Tazminatının Hesabında Dikkate Alınacak Ödemeler Nelerdir?

Çalışanın, maaşına ek olarak para veya para ile ölçülebilen menfaatleri varsa bazı şartlarda bu ödemeler kıdem tazminatı hesabına dahil edilebilir.

Burada aranan şartlar ise şöyledir; ödemeler süreklilik arz etmeli, çalışana bir menfaat sağlama niteliği olmalı, para ile ölçülebilmeli, ödemeler sözleşme veya kanundan doğan bir hak nedeniyle yapılmalıdır.

İşverenin işçiye sağladığı tüm menfaatlerin kıdem hesaplamasına dahil edilmesiyle giydirilmiş ücret tanımı ortaya çıkar. Giydirilmiş ücrete dahil olan ve olmayan menfaatlere örnek verecek olursak; yemek yardımı, gıda yardımı, kira yardımı, çocuk, aile ve eğitim yardımları, yol yardımı, sağlık yardımı gibi menfaatler giydirilmiş ücrete dahildir.

Hafta tatili ücreti, harcırah, yıllık izin ücreti, doğum ve ölüm yardımı, fazla mesai ücreti, teşvik ikramiyesi, bir defalık verilen ikramiyeler, iş arama yardımı, izin harçlığı ve sürekliliği olmayan ödemeler ise kıdem tazminatının hesaplanmasında giydirilmiş ücrete dahil olmayan ödemelerdir. Satışa bağlı ve süreklilik niteliği olmayan prim ve ikramiye ödemeleri giydirilmiş ücrete dahil değildir ancak bu ödemeler devamlılık arz ediyorsa giydirilmiş ücrete dahil edilebilir.

Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

İş Kanunu’na tabi bir iş yerinde en az bir yıl çalışan işçi, kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde iş akdinin sonlandırılması halinde; çalıştığı her yıl için kendisine en son verilen 30 günlük brüt ücreti ile giydirilmiş ücrete dahil olan ödemelerinin yıllık tutarının toplanarak 12 aya bölünmesiyle bulunan 1 aylık tutarın toplanmasıyla kıdem tazminatına ulaşılır.

Kıdem tazminatı hesaplamaları için yılda iki defa tavan tutar belirlenmektedir, bu tutar 2023 yılı Temmuz-Aralık dönemi için 23.489,83 TL’ dir.

Kıdem tazminatı Gelir Vergisi Kanunu’nun 25. maddesine göre gelir vergisinden, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 77. maddesine göre de sigorta priminden muaftır. Ancak kıdem tazminatından damga vergisi kesilir.

Fazla Mesai Nedir ve Nasıl Hesaplanır?

Fazla mesai ücreti yasal düzenlemesi 4857 Sayılı İş Kanunu 41.Madde tarafından belirlenmektedir. İş Kanunu, fazla mesai ücretini normal çalışma saatlerine göre hesaplanmaktadır. Yani, işverenlerin çalışanlara normal çalışma saatlerini aşan her bir saat için fazla mesai ücreti ödenmesi gerekmektedir.

Çalışanın fazla çalışması veya fazla sürelerle çalışması olması halinde; fazla çalışma ücreti normal çalışma ücretinin en az %50 fazlası, fazla sürelerle çalışma ise normal çalışma ücretinin en az %25 fazlası olarak belirlenmiştir. Örneğin, saatte 100 TL kazanan bir çalışan, fazla mesai yaptığı her saat için 150 TL alır. Bu oran resmî tatil günlerinde çalışılmışsa günlük ücretinin iki katı, eğer çalışan pazar günü yani hafta tatilinde çalışmış ise fazla mesai ücretinin %50 fazlası şeklinde hesaplanır.

Bir çalışan 1 yıl içinde maksimum 270 saat fazla mesai yapabilir.  Fazla mesai ücreti genellikle brüt ücret üzerinden hesaplanır.  Fazla mesai, işçinin normalde aldığı ücrete eklenerek veya ekstra olarak ödenebilir. Söz konusu ödemelerin nasıl yapılacağı işçi ile işveren arasındaki prosedüre bağlıdır.

Fazla Mesailer Kıdem Hesaplamasına Dahil Midir?

Fazla Mesailer iş kanununda arızi ödemeler olarak karşımıza çıkar. Arızi ödemelerin tanımı, sürekliliği olmayan işlerden edilen gelirler demektir. Açıklamamız gerekirse arızi ödemeler; işçiye belirli periyotlarla ödenmeyen ve işçinin çalışmasına ya da aniden gerçekleşen başka bir olaya bağlı olan ödemelerdir. Fazla çalışma, genel tatil ücreti, hafta tatili ücreti ve benzerleri de bu türdendir. Fazla çalışma ücretinin işçinin fazla çalışma yapmasına bağlı olması sebebiyle bu hususta yapılan ödemeler arızi kabul edilir ve kıdem tazminatı hesabına dahil edilmez.

Ancak işçi sürekli olarak fazla mesaiye kalmış ise ya da işçiye sabit fazla mesai verilmiş ise artık bu ücretin bir parçası sayılır bu sebepten dolayı işçiye kıdem tazminatı hesaplandığı zaman bu fazla mesailer kıdem hesaplarına dahil edilir. Örneğin; işveren işçiye her ay 20 saat fazla mesai ücreti ödeniyorsa artık bu fazla mesai değildir, işçinin gerçek ücretidir ve kıdem hesabına dahil edilmelidir. Yargının yerleşik ve istikrar kararı bu yöndedir.