İş Kanununda Covid-19

Koronavirüs ya da Covid-19; 2019’un son günlerinde dünya gündemine ilk sıradan girdi. Hızla büyüyen bu salgın hastalık tüm dünyayı teyakkuz haline geçirdi. Dünya Sağlık Örgütü, 750 bine yakın Covid-19 vakasını kayıtlarına geçirdi. Hastalıktan hayatın kaybedenlerin sayısı 35 bine yaklaşırken, tamamen iyileşenlerin sayısı ise 150 binden fazla. Sağlık Bakanlığınca yapılan açıklamalarda Türkiye’de 131 kişinin hayatını kaybettiği ve  vaka sayısının da 9 bini aştığı belirtiliyor. Öte yandan yurt genelinde kamu personeline yurt dışına çıkış yasağı, kalabalık etkinliklerin iptali, okulların tatili gibi birçok radikal önlemin alındığını da kamuoyundan takip ettik. Bu durum hiç kuşkusuz, hayatın her alanını etkiliyor. Peki, İş Kanununda Covid-19 nerede, işverenin ve işçinin hakları neler?

Covid-19 Mücbir Sebep mi?

Kitlelere nüfuz eden deprem, yangın, sel, heyelan gibi öngörülmeyen, önlenemeyen, ya da önlenmesi zor olan afetler mücbir sebep olarak gösteriliyor. Bu doğa olaylarının yanı sıra, salgın hastalıklar da mücbir sebep olarak karşımıza çıkıyor. Covid-19’un da salgın bir hastalık olduğu biliniyor. Ancak çok yeni bir tür olduğundan dolayı henüz hiçbir mevzuatta adı geçmiyor. Sağlık Bakanlığınca hazırlanan ve 2007’de Resmî Gazete’de yayımlanan “Bulaşıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol Esasları Yönetmeliği’ne” ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.

İş Kazası Sayılır mı?

Virüs henüz çok yeni olduğu için herhangi bir kanunda adını bulmak imkansız. Ancak Covid-19, tabii ki dünya üzerindeki ilk salgın hastalık değil. Geçmişte olduğu gibi yakın tarihte de birçok salgın hastalıkla yüz yüze gelmiştik. Bunlardan H1N1 ya da domuz gribi olarak da bildiğimiz hastalık da birçok can kaybına neden olan bir salgın hastalıktı.

Geçtiğimiz senelerde yine global anlamda çok önem teşkil eden domuz gribi, Yargıtay kararıyla -belirli kriterler çerçevesinde- iş kazası sayılmıştı. Uzmanlar bu kararın emsal teşkil edeceğini ve yine belirli kriterler çerçevesinde olduğu takdirde, Covid-19 için de İş Kazası sonucuna gidilebileceğini belirtiyor.

İş yerinden aldığı görevle Covid-19’un nüfuz ettiği bir bölgede görevlendirilmesi sonucu ya da iş yeri içindeki çalışma arkadaşlarının taşıyıcılığı ile Covid-19 bulaşan bir işçinin durumu, kayıtlara iş kazası olarak geçecek.

Covid-19’da İşverenin Hakları Neler?

Covid-19 bulunan bölgelerde geniş çaplı karantina uygulandığı biliniyor. Söz konusu bölgelerde birçok fabrika ve iş yeri de, ya tam kapasiteyle çalışamıyor ya da hiç çalışamıyor. Yurt dışından, özellikle de hastalığın en çok hissedildiği uzak doğu ülkelerinden birçok ham madde ya da ara mal alan Türkiye de, bu olumsuzluktan nasibini alıyor.

Ham madde, ara mal ya da ticari malın temininden kaynaklı üretimin daralması ya da durmasında da işverenin birtakım hakları bulunuyor. İş Kanunu madde 42 ve 64’de, zorunlu nedenlerle işin durması daha sonrası için bir telafi çalışmasına yol açıyor. Söz konusu durum bittikten sonra, 2 ay içinde yasal çalışma sürelerini aşmamak koşulu ile işveren, telafi çalışması yaptırabiliyor.

Covid-19’da İşçinin Hakları Neler?

İş Kanununun 24/1. maddesi sağlık sebepleri ile işçinin haklı nedenle feshine değiniyor. Buna göre iş ortamında, işçiye bulaşabilmesi muhtemel bir salgın hastalık olursa, iş akdi işçi tarafından haklı nedenle feshedilebiliyor. Yani iş yerinde bir kişinin bile Covid-19’a yakalanması, yakın temasta bulunan diğer işçilere, haklı nedenle feshin yolunu açıyor. Ancak burada hasta olan kişiyle yakın temas çok önemli. Hastalanan kişinin rapor alarak işe gelmemesi durumunda, diğer işçiler haklı nedenle iş akdini feshedemiyor. 

Yasa Uzaktan Çalışma İçin Ne Diyor?

Özellikle yakın zamanda yurt dışından gelmiş ve iş hayatının içinde bulunan kişilerin, 14 gün boyunca evde bulunması, hastalık semptomları varsa da kesinlikle karantina altında tutulması öneriliyor.

Mevcut konjonktürde birçok işlem dijital ortamda gerçekleşiyor. Tıpkı Dakika ile İK Departmanlarının dijitale taşınması gibi. Yasalara da, değişen hayat standartlarına göre kimi yenilemeler yapılıyor. Bunlara örnek olarak uzaktan çalışmanın, İş Kanunu içerisinde kendine yer bulduğunu söylemek yanlış olmaz. 2016 yılında, İş Kanununun 14. maddesinde, uzaktan çalışma ile ilgili fıkralar eklenmişti. Uzaktan çalışma ile ilgili detaylı bilgiye, buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Uzmanlar Covid-19’dan kaçınmak için, kalabalık ortamlardan uzak durmanın altın kural olduğunu belirtiyor. İş yerleri steril ve güvenilir olsa bile, toplu taşıma araçları virüslerin yayılması için son derece elverişli bir ortam teşkil ediyor. İşte böyle bir ortamda, uzaktan çalışma hem sağlık, hem de verim açısından daha büyük önem taşıyabilir. Virüsten korunmak için birçok şirketin uzaktan çalışmaya ya da vardiyalı sisteme geçtiği de gelen bilgiler arasında yerini alıyor.