iskanunu.com 
Ülkemizde 1985 yılında uygulanmaya başlanan vergi iadesi, 2008 yılı itibarıyla; yerini asgari geçim indirimi ya da daha yaygın adıyla AGİ‘ye bıraktı.
Gelir Vergisi Kanunu‘nda AGİ kısaca şöyle tanımlanıyor:
“Çalışanlar için medeni durum ve çocuk sayısına göre değişiklik gösteren, toplam gelirinden asgari geçimlerini sağlayacak kısmın çıkarılması ile vergi dışı bırakılması durumudur. Gelir Vergisi Kanununun [1] 61 inci maddesi kapsamında değerlendirilen ve ücret geliri elde eden tüm çalışanlar AGİ den faydalanabilmektedir.”
AGİ, çalışana işvereni tarafından devlet adına o ayki ücreti ile birlikte ödeniyor ve ilgili rakam işverenin kuruma ödeyeceği gelir vergisinden mahsup ediliyor. Gelir İdaresi Başkanlığınca açıkça belirtildiği gibi – “Muhtasar beyannamesinde asgari geçim indirimi tutarının mahsup edilebilmesi için söz konusu tutarın mutlak suretle, o ayki ücretiyle birlikte ücretlilere ödenmiş olması gerekmektedir”.
Mahsup edilecek asgari geçim indirimi, çalışanın ilgili aydaki ücretinden kesilen gelir vergisinden fazla olamıyor.
AGİ’de İşçinin Sorumluluğu?
AGİ‘den yararlanmak isteyen çalışanın, yıllık beyanname veren ücretliler hariç olmak üzere; medeni hali eşinin çalışıp çalışmadığı bilgisi ve çocuk sayısı ile çocuklarının eğitim ve yaş durumlarını eksiksiz ve gerçeğe aykırı olmadan işverene beyan etmesi gerekiyor. AGİ bilgilerinde değişiklik olması durumunda, işçinin işverenine bildirmesi gerekiyor.
AGİ’de İşverenin Sorumluluğu Ne?
İşverenlerin; çalışanların özlük dosyalarında mevcut medeni durum ve çocuk sayısı ile ilgili bilgiler doğrultusunda, her yıl ocak ayı itibarıyla “AGİ’ye Ait Bordro“yu (265 nolu GV Genel Tebliği ek:2) düzenlemesi gerekiyor. Yıl içerisinde değişiklik olması durumunda ayrı bir bordro düzenlenmesi gerekiyor. Ayrıca işveren çalışanın beyan ettiği bilgilere istinaden hesaplanan AGİ tutarını ilgili ayın muhtasar beyannamesinde 022 kodla mahsup satırına ekleyerek ödenecek toplam gelir vergisinden mahsup edecek ve ilgili rakamı çalışanın bordrosunda AGİ ismi ile net ödenecek tutara yansıtacak.
Birden Fazla İşverene Bağlı Çalışan Kişinin AGİ’si Nasıl Hesaplanıyor?
Birden fazla işverene hizmet akdi ile bağlı çalışanlarda AGİ, en yüksek ücret aldığı işveren tarafından gerçekleştiriliyor. En yüksek ücret aldığı işverenin belli olmaması durumunda ise işçi, istediği işvereni üzerinden AGİ‘den faydalanabiliyor. Böyle bir durumda, işçi aynı ayda bir sadece işvereninin üzerinden AGİ’den faydalanabiliyor. Aynı anda birden fazla işvereninden AGİ almasının tespiti halinde işçiye idari para cezası kesiliyor.
Ay İçerisinde İş Değişikliği Yapan Kişinin AGİ’si Nasıl Hesaplanıyor?
Ay içerisinde işveren değişikliği yapan personelin eski işvereni, ayrıldığı aya ilişkin çalıştığı gün sayısı kadar ücret hesaplasa da, asgari geçim indirimini tam olarak uygulanması gerekiyor. Yani işveren kişinin ücretine kısıt uygulamalı, ancak asgari geçim indirimine uygulamamalı. Yeni işveren ise, çalışanın aynı aya ilişkin çalıştığı gün kadar kısıt uygulanmış ücretine, bir önceki işverenden tam AGİ alması sebebi ile, AGİ‘de kısıt uygulamaması gerekiyor. Ancak çalışanın eski iş yerinde hesaplanan gelir vergisinin toplam AGİ rakamından düşük olması sebebi ile mahsuba konu edilemeyen AGİ tutarının, eski işveren tarafından yeni işverene bildirilmesi gerekiyor.
Aynı ay içerisinde birden fazla iş yerinde çalışan işçi, sadece tek iş yerindeki ücreti üzerinden AGİ alabiliyor. Böyle bir durumda, işçinin aldığı ücret hangi iş yerinde daha yüksekse, o iş yerindeki ücreti üzerinden AGİ hesaplanmalı. Hangi ücretin daha yüksek olduğunun tespit edilemediği durumlarda ise, indirim uygulanacak ücretin hangisi olacağına işçi karar verir.
İşçinin ilgili ayda eksik AGİ alması durumunda diğer firmanın, AGİ’de eksik kalan tutarı tamamlama gibi bir durumu da söz konusu değil. İş yeri değişikliği, tayin, nakil gibi, aynı işverene bağlı iş yerleri arasında gerçekleşmişse, işveren mutlaka AGİ kontörlünü yapmalı, işçiye fazladan AGİ hesaplamamalıdır. Bu durumda sorumluluk tamamen işverende. İşçi iş değiştirerek aynı ay içerisinde iki farklı işverenden ücret geliri elde ettiyse, işçinin beyanı esas alınıyor. Burada ise sorumluluk işçide.
Birden fazla işverenden AGİ alma durumuna ilişkin GİB’nın yayımladığı “265 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği”ne ulaşmak için tıklayın.
