iskanunu.com 
İlgili Makaleler
SGK yaptığı açıklama ile; Kullanılmayan Serbest Zaman izninin, işçiye fazla mesai ücreti olarak ödenmesi durumunda, hangi ayın prime esas kazancında dikkate alınması gerektiğine açıklık getirdi.
Serbest Zaman İzni Nedir?
4857 sayılı İş Kanunu, haftalık çalışma süresini aşan çalışanlar için zamlı ücret ödenmesi gerektiğini hükmetmektedir.
Zamlı ücret hesaplanırken, o işyerindeki haftalık çalışma süresi göz önünde bulundurulur. Haftalık çalışma süresi Kanuni yasal sınır olan 45 saatin altında olan iş yerleri, 45 saate kadar yapılmış fazladan çalışmalar için işçiye en az %25 zamlı ücret öderler. Yasal sınırı (45 saati) aşan fazla çalışmalar ise en az %50 zamlı olarak hesaplanarak işçiye ödenmektedir.
İşçilerin fazla mesailerini izin olarak kullanma hakkı da bulunmaktadır. İşçi yazılı olarak işverenden talep ederse, fazladan yaptığı çalışmalar karşılığında ücretli izin kullanır. Bu izin “serbest zaman izni” olarak adlandırılmaktadır.
Serbest Zaman İzni Nasıl Hesaplanır?
4857 sayılı İş Kanunu’na tabi çalışanlar, 41. Maddede belirtilmiş “fazla süreli çalışma” ve “fazla çalışma” karşılığında ücret ya da serbest zaman izni hak ederler.
Fazla Süreli Çalışma, 45 saatin altında kalan fazladan çalışmalara verilen isimdir. Fazla süreli çalışma yapanlar, bu sürenin ücretini en az %25 zamlı olarak alırlar. Eğer ücret yerine serbest zaman izni isterlerse de her 1 saatlik fazla süreli çalışma karşılığında en az 1 saat 15 dakika izin kullanırlar.
Fazla çalışma ise, 45 saati aşan fazladan çalışmalardır. Fazla çalışma yapanların ücreti de en az %50 zamlı ödenirken, bu süreyi ücret olarak değil de serbest zaman izni olarak kullanmak isteyen işçi, 1 saat fazla çalışması karşılığında en az 1 saat 30 dakika serbest zaman izni kullanır.
Serbest zaman izin süreleri çalışılmış gibi kabul edilir ve işçinin ücretinden bir kesinti yapılmaz.
İzinler Ne Zaman ve Nasıl Kullanılmalıdır?
İşçi, serbest zaman izni kullanmak istiyorsa bunu işverene yazılı olarak bildirmek zorundadır. Kullanacağı iznin tarihini ve saatini işverene önceden bildirmelidir. İşveren, işçinin serbest zaman izni talebinde belirttiği tarihi, işin ve iş yerinin gereklerini gözeterek onaylama hakkına sahiptir.
İşçinin bu kanundan ve sözleşmelerden kaynaklanan tatil ve izin günlerinde serbest zaman kullandırılamaz.
Dikkat edilmesi gereken husus, serbest zaman izinlerinin, hak edildiği tarihten itibaren 6 ay içinde işçi tarafından kullanılması gerekmektedir. İşveren 6 ay içinde işçiye serbest zaman iznini kullandırmazsa, fazla mesai ücretini hesaplayarak ödemekle yükümlüdür.
Serbest Zaman İznini Kullanmayan İşçiye Ödenen Fazla Mesai Ücreti
İşçinin 6 ay içinde serbest zaman iznini kullanmaması durumunda, fazladan çalıştığı o sürelerin ücretinin işveren tarafından ödenmesi gerekmektedir. Bu sürelerin kullanılmamasına karşılık ödenecek fazla mesai ücreti, önceki ayları ilgilendiren bir ödemedir. Oysa 5510 sayılı Kanun’a, fazla mesai ödemelerinin, fazla mesainin yapıldığı aydaki prime esas kazanca dâhil edilmesi gerekmektedir. Üzerinden 6 ay geçmesine rağmen kullanılmamış serbest zamanlar için fazla mesai ücreti ödenecek ise, bu ücret 6 ay önce hak edilmiş bir fazla mesai ücreti olacaktır.
SGK konu ile ilgili soru işareti yaratan durumu ortadan kaldırmak için yayımladığı genel yazıda, fazla mesai ücretinin, fazla mesainin yapıldığı ayda prime tabi tutulması gerektiğini vurgulamıştır. Serbest zaman izni kullanılmadığı için fazla mesai ücretine çevrilen durumlarda, bu ücretin geçmiş aydaki (fazla mesainin yapıldığı aydaki) prime esas kazanca dahil edilmesi gerektiğini belirtmiştir.
Serbest Zaman SGK Genel Yazısı aslı için tıklayınız.
