Salgın Hastalıklarda İşçi Hakları

Yeni Coronavirüs’ün (Covid-19) hızla yayılan ve -en azından şimdilik- önlenemeyen bir virüs olduğunu biliyoruz. Dünya gerekli tedbirleri almaya çalışadursun, virüs hayatın her alanına nüfuz etmeyi başarıyor. Hatta kimi mevzuatlara bile gireceğe benziyor. Öyle ki İş Kanununda bununla ilgili direkt bir ibare geçmese bile çeşitli yollardan kendine yer bulduğunu söylemek yanlış olmayacak. Peki dünyanın korkulu rüyası Covid-19 gibi salgın hastalıklarda işçi hakları neler?

Maalesef bu virüsün ekonomiye açtığı ve açacağı yaraları anlatmaya gerek yok. Ancak durumun kötüye gitmesini engellemek adına kimi adımlar atılmaya başlandı. Bünyesinde beyaz yaka bulunduran birçok kurumun, çoktan uzaktan çalışma modeline geçtiğini biliyoruz. Peki bu adımların sonuçları ne olacak? Mesela; işvereniniz uzaktan çalışma ya da farklı bir model değil de, ücretsiz izin kullanmanızı isteyebilir mi?

İşçi Rızası Olmadan Ücretsiz İzne Çıkarılabilir mi?

İş Kanunda belirtildiği üzere ücretsiz iznin tek taraflı olması mümkün değil. Ücretsiz izin için işçinin ve işverenin mutabık olması gerekiyor.

İşveren işçisini, rızasını almadan ücretsiz izne gönderdiği takdirde, işçi iş akdini haklı nedenle feshedebiliyor. Covid-19 için özel olarak yazdığımız “Zorla Ücretsiz ya da Yıllık İzin Olur mu?” başlıklı yazımızda daha detaylı bilgilere buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Karantina Altında Maaş Alınır mı?

Hiçbir hastalık semptomu bulunmasa da, yurt dışından gelen kişilerin 14 gün boyunca evden çıkmaması isteniyor. Aile Sağlığı Merkezlerinden konu ile ilgili rapor alınabiliyor. 14 gün evde istirahat raporu alan bir işçi, SGK’dan 12 günlük rapor parası alabiliyor.

İş Yerinin Kapanması veya Ara Vermesinde Ne Olacak?

İş yeri faaliyetinin durması ya da duraksaması durumunda, karşımıza “Kısa Çalışma Ödeneği” çıkıyor.

Kısa çalışma ödeneğinde yeni başvuru sistemlerini ve süreçlerini öğrenmek için “Kısa Çalışma Ödeneği Başvuruları Başlıyor“ başlıklı içeriğimizi inceleyin.

İş faaliyetlerinin Covid-19 nedeniyle 4 hafta boyunca kısmen ya da tamamen durması halinde, 3 ayı aşmamak üzere, işçilere ücret ve genel sağlık sigortası desteği yapılıyor. Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı tarafından yapılan “Covid-19 Ekonomik Tedbirlerinde” de kendine yer bulan kısa çalışma ödeneğini önümüzdeki süreçte fazlasıyla duyacak gibiyiz.

Kısa çalışma ödeneği alabilmek için; işçinin, işsizlik maaşını hak etmesi gerekiyor ve günlük brüt kazancının %60’ı kadar veriliyor.

2020 yılı kısa çalışma ödeneği hesaplama tablosu ise şu şekilde:

Uzaktan Çalışmada Maaş Eksik mi Verilecek?

Uzaktan çalışma, 2016 yılında İş Kanununun 14. maddesinde kendine yer bulmuştu. Buna göre işçi, iş faaliyetini evinde ya da teknolojiye ulaşabileceği herhangi bir yerden gerçekleştirebiliyor. Öyle ki; uzaktan çalışma esnasında, işçinin geçirdiği kazalar bile iş kazası kapsamında yer alıyor.

Uzaktan çalışma yapan bir işçinin maaşı, tıpkı iş yerindeymiş gibi ödenmesi gerekiyor. Uzaktan çalışmaya ilişkin daha detayı bilgiyi, buraya tıklayarak alabilirsiniz.

Çalışmaktan Kaçınma Hakkı Nedir?

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 13 maddesi çalışmaktan kaçınma hakkına değiniyor. Buna göre iş yerinde, ciddi bir tehlike ile karşılaşan işçinin, çalışmaktan kaçınma hakkı bulunuyor. İşçi böyle bir durumla karşı karşıya kaldığında durumu, tutanakla işverenine bildirmesi gerekiyor. Akabinde işveren, işçiye bu hakkı tanıyabiliyor. İşverenin, tehlike geçene kadar çalışamayan işçiye ücretini ödemesi gerekiyor.

Covid-19 İş Kazası mı?

Herhangi bir mevzuatta adı konulmuş bir durum olmamasından kaynaklı olarak net bir ifade belirtmek zor. Geçtiğimiz yıllarda H1N1 virüsü ile ilgili alınan bir Yargıtay kararı bu konuya ışık tutacağa benziyor. İş vazifesi için Ukrayna’ya giden bir TIR şoförünün, burada H1N1 virüsüne yakalanması iş kazası olarak kayıtlara geçmişti. Önümüzdeki günlerde konu ile ilgili gelebilecek bir Kararname ya da Yargıtay kararının konuya netlik kazandıracağı su götürmez bir gerçek.