iskanunu.com 
Toplu işçi çıkarma, işverenin işyerindeki ekonomik, teknolojik, yapısal dönüşüm veya benzeri sebeplerden dolayı yahut işin gerekleri sebebiyle işyerinin toplam işçi sayısına göre değişmekle birlikte en az 10 işçiyle toplu iş akdi feshi gerçekleştirmesi durumudur.
İşveren toplu iş akdi feshi yapacaksa bunu en az 30 gün önceden işyeri sendika temsilcilerine, Çalışma Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın ilgili bölge müdürlüğüne ve Türkiye İş Kurumuna bir yazı ile bildirmesi gerekir.
İşveren bu durumdan etkilenecek işçi sayısını, işçilerin işten çıkarılma gerekçeleri ve hangi zaman diliminde toplu işten çıkarmanın gerçekleşeceği gibi hususları bildirmek zorundadır. Fesih bildirimleri işveren tarafından toplu işçi çıkarma isteğini Bakanlığın Bölge Müdürlüğüne bildirmesinden 30 gün sonra hüküm kazanır.
Toplu İşçi Çıkarma İçin En Az Kaç İşçinin Çıkarılması Gerekir?
Toplu işçi çıkarmanın söz konusu olabilmesi için ilgili işyerinde en az 20 kişinin çalışıyor olması gerekir.
İşyerinin çalışan sayısına göre gereken asgari işçi sayısı;
- 20 ile 100 işçi arasında ise, en az 10 işçinin,
- 101 ile 300 işçi arasında ise, en az 10% oranında işçinin,
- 301 ve daha fazla ise, en az 30 işçinin işine son verilmesi toplu işçi çıkarma sayılır.
Toplu İşçi Çıkarmadan Sonra Yeni İşçi Alınabilir mi?
İşveren toplu işçi çıkarmanın kesinleşmesinden itibaren 6 ay içinde aynı nitelikteki iş için yeniden işçi almak istediği takdirde nitelikleri uygun olanları zorunlu olmamakla beraber tercihen işe çağırmalıdır. 6 ay sonra ise işverenin işe geri alma yükümlülüğü ortadan kalkar. Ayrıca işveren, toplu işçi çıkarma işleminden sonra 8 ay boyunca geçici işçi çalıştıramaz.
Toplu İşçi Çıkarma Sayılamayacak Durumlar Nelerdir?
En az 10 işçinin toplu olarak çıkarıldığı her durumu toplu işçi çıkarma olarak değerlendirmemiz söz konusu değildir. Bazı durumlarda, örneğin işyerinin daimî olarak kapanması, Mevsimlik işlerin bitmesi gibi durumlar işi sonlandırılan çalışan sayısına bakılmaksınız toplu işçi çıkarma olarak değerlendirilemez.
Toplu İşçi Çıkarma Durumunda İşverenin Yükümlülükleri Nedir?
Söz konusu toplu işten çıkarmayı ilgili makam ve kurumlara bildirmek, çalışanlara iş sözleşmesinin feshini bildirmek (İlgili yerlere toplu işten çıkarma isteği bildirilmesinden 30 gün sonra hüküm kazanacağı için işçinin ihbar bildirimi de 30 gün sonra başlar), Sendika temsilcileri ile toplantı yapma zorunluluğu (Varsa işyerindeki sendika temsilcileri ile toplu işten çıkarmayı önleme veya etkilerini en aza indirmek için bir toplantı gerçekleştirilmeli ve toplantının tutanakları toplantı sonunda düzenlenmelidir.) işverenin bu süreçteki yükümlülükleridir.
Toplu İşçi Çıkarma Durumunda İşçinin Hakları Nelerdir?
İşveren toplu işten çıkarma eylemini, işçinin iş güvencesini sağlayan hükümleri (4857 sayılı Kanunun 18,19,20 ve 21. Maddeleri) engellemek veya aşmak için kullanamaz. Aksi durumda işçi dava açabilir. Yine işçi feshin geçersiz sebebe dayanılarak yapıldığını ve işverenin kanuna aykırı bir işten çıkarma yapması durumunda kendisine fesih bildirimi yapıldıktan sonra 1 ay içerisinde arabulucuya başvurabilir ve bir sonuç sağlanamaması durumunda işe iade davası açabilir.
Ayrıca işçiler kıdem tazminatı, ihbar tazminatı hakkı kazandığı gibi bunların yanında işverenden alacaklarını da zamanaşımına uğramaması kaydıyla alabilir. (Yıllık İzin, fazla mesai vs..)
Ayrıca söz konusu işçiler SGK sisteminden doğru çıkış kodu ile çıkarılırsa (15 kodu-Toplu İşten Çıkarma) İŞKUR’a başvurarak diğer şartlarında sağlanması durumunda İşsizlik ödeneği almaya hak kazanırlar.
Toplu İşçi Çıkarma Sürecinde Yasal Yükümlülüklere Uymayan İşverene Yaptırım Nedir?
İşverenin toplu işçi çıkarma durumunda İş Kanunu’nun 29. Maddesinde belirtilen usullere uyması gerekir. Kanun yorumlanırken oluşan görüş ilgili madde hükümlerine uyulmaması durumunda toplu işten çıkarma feshinin geçersiz kılınacağı yönündedir. Ancak Yargıtay Kararlarından gördüğümüz kadarıyla ilgili kanunun usullerine uyulmaması işten çıkarma feshini geçersiz kılmıyor, bunun yerine yine İş Kanunu’nun 100. Maddesinde geçen idari para cezasını uyguluyor. (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 29.01.2007 tarihli, Esas numarası:2006/29843 Karar numarası:2007/1029 kararı, ve Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin 08.04.2014 tarihli, Esas numarası:2014/5846 Karar numarası: 2014/7262 kararı)
Maddenin öngördüğü para cezası yıllara göre değişkenlik göstermekle birlikte 2023 yılı için usule uygunsuz toplu işçi çıkarma ile işten çıkarılan her işçi için 3.475 TL’dir.
Ayrıca işveren yasal bildirim yükümlülüklerine uymamasına rağmen işverenin işçiye 30 günlük ücretini ödememesine karar veren Yargıtay kararları da mevcuttur. (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 26.01.2004 tarihli, Esas numarası: 2004/1301 Karar numarası:2004/1155 kararı)
