iskanunu.com 
Türkiye’de sigortasız işçi çalıştırılması çalışma tipi ve şartları ne olursa olsun yasaktır. İşverenler sigortalı çalışanlarını ilgili kurumlara bildirmekle yükümlüdür. Bu bildirimin adı işe giriş bildirgesidir. İlgili bildirgede sigortalı çalışanın işe başlangıç tarihi, tabi olduğu sigorta kolu ve meslek kodu gibi bilgiler yer alır.
Sigortalının 18 yaşından küçük olması, emekli olması, engelli olması gibi pek çok durumda işe giriş bildirgesinde belirtilmesi gereken bilgiler değişmektedir. Farklı durumlardan birisi de yabancı uyruklu personellerin bildirimidir. 2021 yılına kadar yabancı uyruklu personel için işe giriş bildirirken bu çalışanın hangi ülkenin uyruğuna ait olduğu yahut bu ülkelerle Türkiye Cumhuriyeti arasında sosyal güvenlik sözleşmesi olup olmadığı fark etmiyordu ve doğrudan ‘’0-Tüm Sigorta Kollarına Tabi’’ şeklinde işe giriş bildirgesi veriliyordu.
Ancak 2021 yılına gelindiğinde Sosyal Güvenlik Kurumu konu ile alakalı işe giriş sisteminde bir değişiklik yapmış ve yabancı uyruklu çalışanın hangi ülkeye tabi olduğu önem kazanmıştır. Yapılan düzenlemeye göre Türkiye Cumhuriyeti ile ikili sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamamış olan ülke vatandaşları için ‘’12-U. Söz. Olmayan Yab. Uyrk. Sigortalı’’ seçeneği eklendi. Ülkemiz ile söz konusu uluslararası sözleşmeyi imzalamamış olan ülkelerin vatandaşları için işe giriş bildirgesi verilirken bu seçenek kullanılarak bildirim yapılmalı. Ancak ilgili sözleşmenin imzalandığı bir ülke vatandaşı ise yine ‘’0-Tüm Sigorta Kollarına Tabi’’ sekmesi seçilerek eskisi gibi bildirim yapılmalı.
Söz konusu düzenleme yalnızca işe giriş bildirgesinin verilmesi esnasında yapılmıştır. Çalışanların hizmet bilgilerini etkileyen bir değişiklik yapılmamıştır. Yani ilgili düzenleme Muhtasar Prim Hizmet Beyanname’sini etkilememektedir. Yabancı uyruklu sigortalılar için 1 nolu belge türü olan ‘’Hizmet Akdi İle Tüm Sigorta Kollarına Tabı Çalışanlar (Yabancı Uyruklu Sigortalılar Dahil)’’ seçeneği işaretlenmelidir.
Tabi ki işe giriş bildirgesi verilmesi yabancı uyruklu sigortalı çalıştırmak için son noktadır. Yabancı uyruklu sigortalıların çalıştırılabilmesi için öncelikle sağlanması gereken bazı yasal prosedürler vardır. Bunlardan ilki çalışma izni başvurusudur. Söz konusu başvuru işveren tarafından İçişleri Bakanlığı’nın Göç İdaresi Genel Müdürlüğüne yapılır. Yabancı uyruklu sigortalı adayının çalışacağı süre ve işverenin taleplerine göre değişkenlik gösterebilen bir süreçtir.
Bir sonraki aşama ise çalışma vizesidir. Çalışma vizesi sigortalı adayının kendisinin yürüttüğü bir süreçtir. Kimlik ve pasaport fotokopisi, son 3 aya ait banka hesap dökümü gibi işçinin kendi sorumluluğunda olan belgelerin yanında, işveren tarafından sağlanması gereken çalışacağı kuruma ait davetiye mektubu, çalışacağı kurumun faaliyet belgesi ve temsil yetkilerinin de olduğu ticaret sicil gazetesi ve iş sözleşmesi gibi evrakları da gerektiren bir süreçtir.
Son olarak değinilmesi gereken nokta ise ikamet iznidir. Çalışma izni ikamet izni yerine de geçtiği için çalışma izni devam eden yabancı uyruklu sigortalının ikamet iznini uzatmasına gerek bulunmamaktadır. Yabancı uyruklu sigortalılar 6735 sayılı Uluslararası İş Gücü Kanunu kapsamında çalıştırılır ve esasların temeli bu kanunda belirlenmiştir.
İlgili kanunda pek çok usul ve esas olması ile dikkat edilmesi gereken en temel hususlardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz;
1-İşyerinde çalıştırılacak her yabancı uyruklu sigortalı için en az 5 Türk işçi olması gerekmektedir.
2-Çalışacağı sektöre göre yabancı uyruklu sigortalıların alacağı maaş tabanı Türk sigortalılardan farklıdır. Örneğin satış-pazarlama alanında çalışan yabancı uyruklular için brüt asgari ücretin 1,5 katı, öğretmen-doktorlar brüt asgari ücretin 3 katı, birim-şube müdürleri mühendisler ve mimarlar ise brüt asgari ücretin 4 katı, üst düzey yöneticiler ve pilotlar ise brüt asgari ücretin 6,5 katı taban ücret uygulamasına tabidir.
3-Eğlence, turizm ve seyahat acenteleri sektöründe eğer bir şirket 10 Türk vatandaş çalıştırıyorsa her yabancı uyruklu sigortalı başına 5 Türk sigortalı şartı geçerli değildir.
