iskanunu.com 
İş Kanunu’na göre ücret, bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır. Ücret, iş sözleşmesiyle kararlaştırılır ve çalışan yaptığı hizmetin karşılığı olarak ücret alır. Brüt veya net olmak üzere ücretin türü değişebilir. Brüt ücret, kesintiler yapılmadan önceki ücrettir. Bu ücret üzerinden bazı yasal (SGK primi, işsizlik sigortası, gelir vergisi ve damga vergisi) ve özel kesintiler hesaplanır. Net ücret ise, yasal ve özel kesintiler yapıldıktan sonra çalışanın eline geçen ücrettir. Brüt ücretten yapılan kesintiler sonrası net ücrete ulaşılır. Çalışanla işveren arasında yapılan iş sözleşmesinde net veya brüt ücret belirlenebilir. Brüt ücretle çalışanlarda maaş hesaplaması brütten nete, net ücretle çalışanlarda ise maaş hesaplaması netten brüte olacak şekilde yapılır.
Brüt Ücret mi Net Ücret mi Değişir?
Net maaş ve brüt maaşı etkileyen çeşitli faktörler vardır. Aylık olarak yapılan vergi artışları, çalışanların ücretini doğrudan etkiler. İşçi ile işveren arasında brüt ücret belirlendiğinde, brüt ücret miktarı yıl içerisinde aynı kalsa dahi yapılan vergi dilimi değişimi ile çalışanların aldıkları net ücret miktarı yıl sonunda azalabilir. Yılbaşında daha düşük bir gelir vergisi diliminde olunduğu için ücretten yapılan gelir vergisi kesintisi düşüktür. Yıl içinde gelir arttıkça, bir üst dilime geçilebilir. Bu durumda kesilen gelir vergisi oranı artar ve net ücret düşebilir. Net maaş ile çalışanların ücreti ise yıl içerisinde değişiklik göstermez. Ancak brüt tutar değişir.
Ücrete Göre Vergi Hesaplaması Nasıl Yapılır?
Gelir seviyelerine göre belirlenen oranlar vergi dilimlerini meydana getirir. Yıllık gelire göre vergi dilimleri hesaplanmaktadır. Vergi diliminde esas alınan oranlar sabittir ancak gelire göre her yıl bir önceki yılın Yurt İçi Fiyat Endeksi üzerinden yeniden belirlenmektedir.
Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesine göre gelir vergisine tabi gelirlerin vergilendirilmesinde uygulanan tarife, 2024 takvim yılı gelirlerinin vergilendirilmesinde esas alınmak üzere aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.
110.000 TL’ye kadar: 15%
230.000 TL’nin 110.000 TL’si için 16.500 TL, fazlası: 20%
580.000 TL’nin 230.000 TL’si için 40.500 TL (ücret gelirlerinde 870.000 TL’nin 230.000 TL’si için 40.500 TL), fazlası: 27%
3.000.000 TL’nin 580.000 TL’si için 135.000 TL, (ücret gelirlerinde 3.000.000 TL’nin 870.000 TL’si için 213.300 TL), fazlası: 35%
3.000.000 TL’den fazlasının 3.000.000 TL’si için 982.000 TL, (ücret gelirlerinde 3.000.000 TL’den fazlasının 3.000.000 TL’si için 958.800 TL), fazlası: 40%
olarak hesaplanır.
Bir işçinin yıllık 400 bin TL geliri olduğunu varsayalım. Doğrudan %27’lik vergi diliminde hesaplama yapmak hatalı olur. Gelir vergisi hesaplamasında çarpım tutarı % 15 ile başlayarak kümülatif vergi matrahına göre %20, %27, %35 ve %40 şeklinde devam eder. Buna göre, gelirin 110 bin TL’lik kısmı için 16 bin 500 TL, 110 bin TL’den 230 bin TL’ye kadar olan kısmı için 24 bin TL, 230 bin TL’den 400 bin TL’ye kadar olan kısmı için 45 bin 900 TL ödemesi gerekir. Buna göre yıl içerisinde ödenmesi gereken vergi tutarı değişir. Dolayısıyla çalışanın eline geçen net maaş azalabilir.
Sonuç olarak, gelir vergisi dilimine bağlı olarak brüt ücretle çalışanların kazancı yıl sonuna doğru düşebilir. Ancak yıl içinde yapılan ücret artışlarıyla birlikte vergi diliminde değişiklik yapılabilir. Bunun dışında, yıl boyunca bazı ek ödemeler (ikramiye, prim vb.) veya maaş zammı gelir hesaplamasında farklı etkiler yaratabilir.
