iskanunu.com 
Maktu ücret yani bir diğer adıyla aylık ücret işçinin ücretinin 30 gün üzerinden hesaplandığı ücretlendirme biçimidir. Bu ücret türünde çalışanın kazancı ayın takvim günlerine göre değişkenlik göstermez.
4857 sayılı İş Kanunun 63. maddesine göre bir işyerinde çalışma süresi haftalık en fazla 45 saattir ve günlük 11 saati geçmemelidir. Tabi ki söz konusu yasak normal mesai ücretlendirmesi için geçerlidir. İş Kanunu üretimin artması, iş yoğunluğunun artması veya benzeri nedenlerle fazla mesai yapılmasına olanak tanır. Ancak fazla mesai normal mesai ücretlendirmesinden farklı hesaplanır.
4857 sayılı kanunun 41. maddesinde fazla çalışma süresinin bir yılda 270 saati geçemeyeceğini söyler ve işçinin onayının alınması şarttır. Ancak hemen ardından gelen 42. maddede bir arıza oluşması/arıza oluşabilecek olması, makineler veya araç gereç için hemen yapılması gereken acele işler de ve zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması halinde işçinin onayı alınmadan da fazla mesai yaptırılabileceğini ifade eder.
Haftalık 45 saati aşan çalışmalara fazla çalışma/fazla mesai denir ve işçinin ücret türüne bakılmaksızın (saatlik, günlük, aylık) saatlik ücret üzerinden hesaplanır. 45 saati aşan her bir çalışma için saatlik ücret %50 arttırılarak ödenir. Yani bir işçinin saatlik ücreti 150 TL ise 1 saatlik fazla mesai ücreti 225 TL’dir.
Yani normal mesai ve fazla mesai ücretlerinin hesaplanma şekli farklı olduğundan fazla mesai ücretlerinin aylık ücret içerisinde gösterilmesi uygun değildir. Çünkü aylık ücret alan işçinin normal mesaisi ile fazla mesaisi aynı kalemde hesaplanamayacaktır. Ancak bu durumun bir istisnası var.
İşçi ve işveren arasında yapılan iş sözleşmesinde işçinin alacağı aylık ücrete fazla mesailer ve fazla çalışmaların dahil olduğuna dair bir madde yazılmış ise yıllık 270 saate kadar olan fazla mesailer aylık maktu ücret içerisinde gösterilebilir. Böyle bir maddenin iş sözleşmesine eklenmiş olması durumunda bordroda da ayrıca fazla mesai olarak göstermeye ve fazla mesai için ek bir ödeme yapmaya gerek yoktur. Çalışanın aylık ücreti yıllık fazla mesai sınırı da dikkate alınarak normalden daha fazla bir tutarda belirlenmelidir. Ancak normal şartlarda fazla mesainin bordroda ayrıca bir alanda gösterilmesi daha doğru bir uygulama olacaktır.
Tabi dikkat edilmesi gereken bir diğer husus da şayet iş sözleşmesinde fazla mesai ücretlerinin de aylık maktu ücrete dahil olduğuna dair bir madde var ise, ilgili iş sözleşmesine taraf olan işçinin ücretinin asgari ücret olamayacağıdır. Çünkü asgari ücret bir işçinin alabileceği en düşük normal mesai ücretini ifade eder. Şayet işçinin aylık ücretinin içine fazla mesailer de dahilse ücretin asgari ücret olması mümkün değildir. Fazla mesai ücretinin de eklenmiş olması gerekmektedir.
Dikkat edilmesi gereken bir başka nokta da fazla mesai azami sınırının yıllık 270 saat olmasıdır. Ayrıca fazla mesailerin aylık ücrete dahil olduğu yönündeki iş sözleşmesi hükmü, fazla sürelerle çalışmayı da kapsar. 270 saati aşan ve ispatlanabilen fazla çalışma durumlarında işçiye fazla mesai ücreti ödenir ve işçiye iş sözleşmesini haklı sebeple fesih hakkı doğar. İşçi fazla mesainin ücretini almasının yanında kıdem tazminatı almaya da hak kazanır (Yargıtay 7. Hukuk Dairesi, 02.07.1015 tarihli ve 2014/19129 esas sayılı karar).
270 saati aşan fazla çalışmalarda işçiye haklı sebeple fesih hakkı verilerek koruma altına alınmaya çalışılmış olunsa da işverene herhangi bir idari para cezası yoktur. Ayrıca unutulmamalıdır ki 270 saati aşan çalışmaların ispatlanması zorunludur ve işçinin sorumluluğundadır. İşyerine giriş-çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliği taşımaktadır.
Son olarak Yargıtay 22.Hukuk Dairesinin 2015/6404 esas sayılı kararına değinmek isteriz. İlgili karara göre iş sözleşmesinde fazla mesai ücretinin normal ücrete dahil olduğu yönündeki maddenin bulunduğu sayfada işçinin imzası yok ise iş sözleşmesinin bu maddesinin işçiyi bağlamadığı yönünde karar verilmiştir.
