iskanunu.com 
İlgili Makaleler
Türk Ticaret Kanunu (6102 Sayılı TTK) 39. Maddede yer alan
“TACİRİN İŞLETMESİYLE İLGİLİ OLARAK DÜZENLEDİĞİ TİCARİ MEKTUPLARDA VE TİCARİ DEFTERLERE YAPILAN KAYITLARIN DAYANDIĞI BELGELERDE TACİRİN SİCİL NUMARASI, TİCARET UNVANI, İŞLETMESİNİN MERKEZİ İLE TACİR İNTERNET SİTESİ OLUŞTURMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNE TABİ İSE TESCİL EDİLEN İNTERNET SİTESİNİN ADRESİ DE GÖSTERİLİR.”
Hüküm gereği ticari belgelerde ( Fatura, Sevk İrsaliyesi, Perakende Satış Fişi, Yazar Kasa Fişi, Gider Pusulası, müstahsil makbuzu, Ücret Bordrosu, Taşıma İrsaliyesi, Tahsilat ve Tediye Makbuzları vb) ;
- Ticaret Unvanı,
- İşletme Merkezi,
- Tescil edilen internet sitesinin adresi (İnternet sitesi oluşturmakla yükümlü olanlarda),
- MERSİS numarası ( MERSİS numarası verilmeyenler sicil numaralarını)
01.01.2014 tarihi itibariyle gösterilmek zorunda.
Bu yükümlülüğe uyulmaması halinde (2014 için 2.241 TL) idari para cezası söz konusu olacaktır. Vergi usul kanunu uyarınca, ticari defterlere yapılan kayıtların dayanağı olarak kullanılan ücret bordrolarının da bu kapsamda değerlendirilmesi gerekmektedir.
Ücret bordrolarında hali hazırdaki durumu neydi? Ve 01.01.2014 itibariyle hangi asgari bilgilerin yer alması gerekecek?
İşte bu sorulara cevap arayacağımız bültenimizde durumu özetlemeden önce kanunların ücret bordrosuna genel yaklaşımına şöyle bir göz atalım.
Ücret Bordrosuna Bakış
4857 Sayılı İş Kanunu
İş Kanunu 37. Madde ye göre;
“İŞVEREN İŞYERİNDE VEYA BANKAYA YAPTIĞI ÖDEMELERDE İŞÇİYE ÜCRET HESABINI GÖSTERİR İMZALI VEYA İŞYERİNİN ÖZEL İŞARETİNİ TAŞIYAN BİR PUSULA VERMEK ZORUNDADIR. BU PUSULADA ÖDEMENİN GÜNÜ VE İLİŞKİN OLDUĞU DÖNEM İLE FAZLA ÇALIŞMA, HAFTA TATİLİ, BAYRAM VE GENEL TATİL ÜCRETLERİ GİBİ ASIL ÜCRETE YAPILAN HER ÇEŞİT EKLEMELER TUTARININ VE VERGİ, SİGORTA PRİMİ, AVANS MAHSUBU, NAFAKA VE İCRA GİBİ HER ÇEŞİT KESİNTİLERİN AYRI AYRI GÖSTERİLMESİ GEREKİR.”
İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği 10. Madde’de ise;
“İŞVEREN, FAZLA ÇALIŞMA VE FAZLA SÜRELERLE ÇALIŞMA YAPTIRDIĞI İŞÇİLERİN BU ÇALIŞMA SAATLERİNİ GÖSTEREN BİR BELGE DÜZENLEMEK, İMZALI BİR NÜSHASINI İŞÇİNİN ÖZLÜK DOSYASINDA SAKLAMAK ZORUNDADIR. İŞÇİLERİN İŞLEMİŞ OLAN FAZLA ÇALIŞMA VE FAZLA SÜRELERLE ÇALIŞMA ÜCRETLERİ NORMAL ÇALIŞMALARINA AİT ÜCRETLERLE BİRLİKTE, 4857 SAYILI İŞ KANUNUNUN 32 VE 34 ÜNCÜ MADDELERİ UYARINCA ÖDENİR. BU ÖDEMELER, ÜCRET BORDROLARINDA VE İŞ KANUNUNUN 37 NCİ MADDESİ UYARINCA İŞÇİYE VERİLMESİ GEREKEN ÜCRET HESAP PUSULALARINDA AÇIKÇA GÖSTERİLİR”
denilmektedir. Bu hükümlere uymayanlara Kanunun 102/b bendi kapsamında 485 TL idari para cezası (2014 için 504 TL) uygulanır.
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu
Kanunun 238. Maddesine göre;
İŞVERENLER HER AY ÖDEDİKLERİ ÜCRETLER İÇİN (ÜCRET BORDROSU) TUTMAYA MECBURDURLAR. GELİR VERGİSİ KANUNUNA GÖRE VERGİDEN MUAF OLAN ÜCRETLERLE DİĞER ÜCRET ÜZERİNDEN VERGİYE TABİ HİZMET ERBABINA YAPILAN ÜCRET ÖDEMELERİ İÇİN BORDRO TUTULMAZ.
Ücret bordrolarına en az aşağıdaki bilgiler yazılır.
1. Hizmet erbabının soyadı, adı; ücretin alındığına dair imzası veya mührü (Ücretin ödenmesinde ayrıca makbuz alan işverenlerin tutacakları ücret bordrosuna imza veya mühür konulması mecburi değildir.),
2. Varsa vergi karnesinin tarih ve numarası,
3. Birim ücreti (Aylık, haftalık, gündelik, saat veya parça başı ücreti);
4. Çalışma süresi veya ücretin ilgili olduğu süre,
5. Ücret üzerinden hesaplanan vergilerin tutarı
Bordronun hangi aya ait olduğu baş tarafından gösterilir. Bir aya ait bordro ertesi ayın yirminci gününe kadar hazırlanıp tarihlenerek, müessese sahibi veya müdürü ile bordroyu tanzim eden memur tarafından imzalanır. İşverenler ücret bordrolarını, yukarı ki esaslara uymak şartıyla diledikleri şekilde tanzim edebilirler.
Yukarıdaki esaslara uymayanlar hakkında Kanunun 352. Maddesine göre II. derece usulsüzlük cezası düzenlenmektedir.
Yazımızın bu kısmında 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve konuyla ilgili tebliğlerden de bahsetmeden geçemeyiz.
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu madde 97 de;
İŞVERENLER, HİZMET ERBABINA ÖDEDİKLERİ ÜCRETLERDEN 94 ÜNCÜ MADDE GEREĞİNCE YAPTIKLARI VERGİ TEVFİKATINI VERGİ USUL KANUNUNDA YAZILI ÜCRET BORDROSUNDA VEYA BORDRO YERİNE GEÇEN DİĞER KAYITLARDA GÖSTERMEYE MECBURDURLAR.
265 nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği “8.1. Muhtasar Beyanname Veren İşverenlerce Yapılacak İşlemler” bölümünde;
ÜCRETLİYE YANSITILACAK TUTAR ÜCRET ÖDEMESİNİN YAPILDIĞI DÖNEMDE ÜCRET BORDROSUNDA AÇILAN “ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ” SATIRINDA GÖSTERİLECEK VE İŞVEREN TARAFINDAN İLGİLİ AYA İLİŞKİN VERİLECEK MUHTASAR BEYANNAMEDE TEVKİF SURETİYLE KESİLEN VERGİLER TOPLAMINDAN MAHSUP EDİLEREK KALAN TEVKİFAT TUTARI ÖDENECEKTİR.
İfadeler yer almaktadır.
5510 Sayılı Kanun
Kanunun Madde 102 (e.5) de;
“İŞVERENLER TARAFINDAN İBRAZ EDİLEN AYLIK ÜCRET TEDİYE BORDROSUNDA; İŞYERİNİN SİCİL NUMARASI, BORDRONUN İLİŞKİN OLDUĞU AY, SİGORTALININ ADI, SOYADI, SİGORTALININ SOSYAL GÜVENLİK SİCİL NUMARASI, ÜCRET ÖDENEN GÜN SAYISI, SİGORTALININ ÜCRETİ, ÖDENEN ÜCRET TUTARI VE ÜCRETİN ALINDIĞINA DAİR SİGORTALININ İMZASININ BULUNMASI ZORUNLUDUR.”
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği Madde 105 de de;
İŞVERENLER, KURUMA VERDİKLERİ PRİM BELGESİNDE YAZILI OLANLARI DOĞRULAYICI NİTELİKTE OLMAK VE KANUNUN 102 NCİ MADDESİNİN BİRİNCİ FIKRASININ (E) BENDİNİN BEŞ NUMARALI ALT BENDİNDE SAYILAN HUSUSLARI İÇERECEK ŞEKİLDE AYLIK ÜCRET TEDİYE BORDROSU DÜZENLEMEKLE YÜKÜMLÜDÜRLER.
İfadelerine yer verilmiştir.
Kanunun 92.Maddesi;
SİGORTALILAR, İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILAR İLE BUNLARIN HAK SAHİPLERİNİN; GENEL SAĞLIK SİGORTALILARI VE BUNLARIN BAKMAKLA YÜKÜMLÜ OLDUĞU KİŞİLERİN TESCİL VE DİĞER TÜM İŞLEMLERİNDE SOSYAL GÜVENLİK SİCİL NUMARASI OLARAK TÜRK VATANDAŞLARI İÇİN T.C. KİMLİK NUMARASI, YABANCI UYRUKLU KİŞİLER İÇİN İSE İÇİŞLERİ BAKANLIĞINCA VERİLEN KİMLİK NUMARASI KULLANILIR.
derken, Yönetmeliğin 16.maddesinde de durum;
TÜRKİYE CUMHURİYETİ KİMLİK NUMARASI, AYNI ZAMANDA SİGORTALILARIN SOSYAL GÜVENLİK SİCİL NUMARASINI OLUŞTURUR.
Şeklinde yer almaktadır.
Kanuna göre ücret tediye bordrosunda düzenlenmemesi veya eksik bilgiler içermesi halindeki yaptırımına ait bilgiye ise. Madde 102 (e.5) devamındaki aşağıdaki ifadede rastlamaktayız.
BELİRTİLEN UNSURLARDAN HERHANGİ BİRİNİ İHTİVA ETMEYEN (İMZA ŞARTI YÖNÜNDEN MAKBUZ MUKABİLİNDE VEYA BANKA KANALIYLA YAPILAN ÖDEMELER HARİÇ) ÜCRET TEDİYE BORDROLARI GEÇERLİ SAYILMAZ VE HER BİR GEÇERSİZ ÜCRET TEDİYE BORDROSU İÇİN AYLIK ASGARİ ÜCRETİN YARISI TUTARINDA İDARİ PARA CEZASI UYGULANIR.
Kanunlara Göre Ücret Bordrolarında Bulunması Gereken Asgari Bilgiler
Yukarıda bahsedildiği üzere 4857 sayılı İş Kanununda “Hesap Pusulası”, 213 sayılı VUK ’da “Ücret Bordrosu”, 5510 sayılı Kanunda “Ücret Tediye Bordrosu” adıyla tanımları yapılan belgenin işverenlerce verilmesi zorunlu kılınmıştır.
Vergi Usul Kanunda ait olduğu ay bilgisinin bordrodaki yerine değinilmesine rağmen. Kanunlarda imza ve kapsayacakları bilgiler dışında katı bir şekil şartı koşulmamıştır.
Yukarıda paylaştıklarımız ışığında bordroda bulunması gereken bilgileri ve ilgili Kanun sayılarını beraberce sayalım.
- İşverenin Ticaret Unvanı (6102),
- İşletmenin Merkezi (6102),
- MERSİS Numarası Verilmeyen İşverenler İçin Ticaret Sicil Numarası (6102),
- İnternet Sitesi Oluşturmakla Yükümlü Olanlarda Tescil Edilen İnternet Sitesinin Adresi (6102),
- İşyeri Sicil Numarası (5510),
- Bordronun tanzim tarihi (213),
- Sigortalının (Hizmet erbabının) adı, soyadı (5510 – 213),
- Sigortalının sosyal güvenlik sicil numarası ve/veya Sigortalının TC Kimlik numarası (5510),
- (Varsa) vergi karnesinin tarih ve numarası (213)**
- Ödeme Günü (4857),
- Bordronun İlişkin Olduğu Dönem / Ay (4857, 5510 ve 213),
- Sigorta Primleri (İşçi ve İşveren Payları Ayrımıyla) (4857),
- Her Çeşit Kesintiler (Avans Mahsubu, Nafaka ve İcra gibi) (4857),
- Ücret ödenen gün sayısı veya süresi (4857-5510- 213),
- Birim Ücreti ve Ücret Tutarı (5510-213) ,
- Ücrete ilişkin fazla çalışma, hafta tatili, bayram ve genel tatil ücretleri gibi asıl ücrete yapılan her çeşit eklemeler (4857),
İşverenlerin Fazla çalışma ve Fazla sürelerle çalışma saatlerini gösteren bir belgeyi düzenleyerek imzalı bir nüshasını işçinin özlük dosyasında saklamak zorunlulukları 4857 sayılı Kanunda belirtilmiştir. Söz konusu saatlerin bordroda gösterilmesi, bu hususun teminini sağlayacaktır.
- Ücret üzerinden hesaplanan vergilerin (Gelir Vergisi, Damga Vergisi) tutarı (193-213-4847),
- Vergi indirimleri (Asgari geçim indirimi, Sakatlık İndirimi vb.) ,
- Ücretin alındığına dair sigortalının (hizmet erbabının-işçinin) imzasının bulunması (4857-5510- 213)
- İşverenin ve bordroyu tanzim edenin imzası (213)
Ücretin ödenmesinde ayrıca makbuz alan işverenlerin tutacakları ücret bordrosuna imza veya mühür konulması mecburi değildir (213).
Yukarıda sayılan asgari bilgilere ilaveten tamamlayıcı olarak diğer bazı bilgilerin de bordroda yer alması yerinde olacaktır. Örneğin;
- Sigorta Matrahı,
- Varsa Sonraki Aya Devreden Sigorta matrahı,
- Varsa Önceki Aydan Devreden Matrahtan Kullanılan Kısım ve Üzerinden Hesaplanan Prim Tutarlarına ait bilgiler,
- Hizmet Erbabının İşe Giriş Tarihi
- Hizmet Erbabının Kıdem Başlangıç Tarihi
- Hizmet Erbabının İşten Çıkış Tarihi
- Gelir Vergisi Matrah ve Kümülatif Gelir Vergisi Matrahı Bilgisi
- Yıllık ücretli izin, kıdem tazminatı, ücret ödemeleri, vs
** Bknz. 213 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu Madde 213 ve 247.
*** Bknz. Gelir Vergisi Genel Tebliği 265/8.1 Muhtasar Beyanname Veren İşverenlerce Yapılacak İşlemler
{fcomment id=1688}
