iskanunu.com 
4857 sayılı İş Kanunu’na tabi çalışanlar için düzenlenmiş en önemli haklardan biri iş güvencesi hakkıdır. Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran iş yerlerinde en az 6 aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, iş yerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır. İşveren fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmek zorundadır. Hakkındaki iddialara karşı savunmasını almadan bir işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi, o işçinin davranışı veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemez. Ancak, işverenin 25 inci maddenin (II) numaralı bendi “Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri” şartlarına uygun fesih hakkı saklıdır.
İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması halinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir.
Mahkeme işçiyi haklı bulup, işçinin yeniden işe alınmasına karar verse bile, kararı uygulamak konusunda tercih hakkı işverenindir. İşveren, mahkeme kararına uyacaksa, yeniden işe başlama süreci başlatır. Mahkemenin kararına rağmen işçiyi işe başlatmak istemeyen işveren, tüm yasal haklarının işçiye ödenmesi gereken tutarları ödeyerek süreci sonlandırır.
Süreçler sonuçlanırken, işe giriş veya işten ayrılış SGK’ya nasıl bildirilir? Fesih geçersiz sayılmışsa, yeniden işe giriş işlemi yapılmalı mı? Ya da süreçten önce kuruma verilmiş işten ayrılış bildirgeleri iptal edilmeli mi?
Bu noktada, sigortaya yapılan bildirimler veya bu bildirimlerin iptal edilmesi konusu, 2020/21 sayılı SGK genelgesi ile bazı değişikliklere uğramıştır. Bu yazımızda, işe iade durumlarında, işe giriş-işten ayrılış bildirgelerinin verilmesi ve iptal edilmesi ile ilgili süreçleri açıklayacağız.
İş mahkemesinin, işçinin işe iadesi yönünde karar vermesi durumunda işlemler nasıl yürütülür? Mahkeme feshi geçersiz kılmışsa, işçi mahkemenin karar tarihi itibariyle 10 gün içinde işverene işe başlama konusunda müracaat etmesi ve işvereninde “işe başlama talep dilekçesi” eline ulaştığı tarih itibariyle 1 ay içinde işçiyi işe başlatıp başlatmayacağına karar vermelidir.
2020/21 sayılı genelge ile yürürlüğe giren uygulama sonucu, her iki durum karşısında da, davayı kazanan işçi için mahkemenin hüküm ettiği 4 aylık boşta geçen süre sonuna denk gelen tarihi içeren işten ayrılış bildirgesinin kuruma ibraz edilmesi gerekmektedir.
İşçinin işe başlatılmaması durumunda, işçinin işe başlama talebi amacıyla işverene göndermiş olduğu tebligatın işverene tebliğ tarihini takip eden ayın 23’üne kadar işten ayrılış bildirgesi kuruma ibraz edilmelidir.
Ancak işçinin işe başlatılması durumunda ise, işverenin işe davet için işçisine yaptığı tebligat tarihini takip eden ayın 23’üne kadar kuruma işten ayrılış bildirgesinin verilmesi gerekmektedir.
Peki, işe başlatılmasına karar verilen işçi için sgk işe giriş bildirgesi yeniden verilecek mi? İşte bu noktada, 2020/21 sayılı SGK Genelgesindeki yeni düzenleme devreye giriyor. Geçmiş uygulamalarda, işe iadeye karar verilmesi fesih işlemini geçersiz kıldığından, yeniden işe giriş bildirgesi vermeden işçi işe başlatılıyordu. Yeni uygulama ile, Kuruma yeniden işe giriş bildirgesi verilmesi gerekiyor. İşveren, işçinin işe başlatıldığı yeni tarihi, işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirilmelidir.
