iskanunu.com 
Bayram yardımları, işverenlerin çalışanlarına sağladığı ekonomik destek veya hediye olarak tanımlanabilir. Bu yardımlar, çalışanların bayram süresince maddi açıdan rahatlamalarını sağlarken, aynı zamanda iş yerindeki motivasyonu da artırır. Ancak, bu yardımların bordrolaştırılması ve vergilendirme süreçleri işverenler için bazı önemli soruları beraberinde getirebilir. Ayrıca bu yardımlar hem nakdi hem de ayni olarak yapılabilmektedir.
Nakdi Bayram Yardımları
Bayram yardımının nakdi şekilde işçiye ödenebileceğinden bahsetmiştik. İşçinin aldığı nakdi yardımın sosyal güvenlik primi, gelir vergisi ve damga vergisinden herhangi bir muafiyeti bulunmamaktadır ve bu sebepte tüm yasal kesintilere tabidir. İşçinin ay içerisindeki toplam kazancına dahil edilir ve nakdi bayram yardımının herhangi bir nakdi ek ödemeden farkı bulunmamaktadır.
Ayni Bayram Yardımları
Bayram yardımları işçiye hediye çeki, hediye kartı, bayram çikolatası veya gıda paketi şeklinde verilebilir. Bu yardımlar ayni yardım kategorisindedir. Ayni yardımların bordrolaştırıldığında nakdi yardımdan farklı olarak istisnası bulunmaktadır. Bayram yardımı ayni olarak bordroya eklendiğinde 5510 Saylı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Madde 80/b bendinde belirtildiği üzere;
“b) Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin %30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz. “
Kanun maddesinde belirtildiği üzere ayni yardımlar prime esas kazanca tabi tutulmayıp, SGK kesintilerinden muaftır. Fakat gelir vergisi ve damga vergisinde herhangi bir muafiyeti bulunmamaktadır ve bu kesintiler uygulanır. Burada önemli bir nokta ise bir gıda veriliyor ise, örneğin; bir kutu çikolata veriliyorsa bunun tutarı nakdi olarak personele verildiğinde bu ayni yardım kategorisinden çıkar ve nakdi yardım kategorisinde değerlendirilir. Personele çikolata veya herhangi bir bayram ikramı için nakdi para verilmesi bordroda ayni yardım olarak gösterilip, muafiyetten faydalandırılamaz.
Örneğin; bir çalışanın 20.000 TL brüt maaş aldığını ve işverenin hediye çeki olarak çalışana brüt 1.500 TL’lik ayni yardım yaptığını varsayalım. Buna göre işçinin aldığı ayni yardım SGK kesintisinden muaf olduğu için SGK kesintisini sadece brüt maaş üzerinden hesaplamamız gerekmektedir.
Tüm sigorta kollarına tabi normal statüdeki çalışanlar için SGK prim kesintisi; %14 SGK işçi payı ve %1 işsizlik işçi payı olmak üzere toplamda %15 oranında kesinti uygulanır.
20.000 TL x %15 = 3.000 TL SGK Primi
Gelir vergisi matrahını bulunurken brüt ücrete ayni yardım tutarı gelir vergisine tabi olduğundan tamamını ekleyeceğiz ve SGK kesinti tutarını çıkaracağız;
(20.000 TL + 1.500 TL) – 3.000 TL = 18.500 TL
Çalışanın 2. Vergi dilimi %20’lik dilimde olduğunu varsayarak;
18.500 TL x %20 = 3.700 TL
2023 Yılı 1. Dönem için gelir vergisi asgari ücret istisna prim tutarı 1.276,02 TL’dir. Bu yüzden çıkan prim tutarından istisna olan tutarı düşerek ödenecek gelir vergisine ulaşırız.
3.700 TL – 1.276,02 = 2.423,98 TL gelir vergisi ödenecektir.
Damga vergisi matrahına brüt ücret ile ayni yardımın brüt tutarını toplayarak ulaşacağız.
20.000 TL + 1.500 TL = 21.500 TL
2023 yılı 1. Dönem için damga vergisi matrahı istisna tutarı 10.008 TL’dir.
Bu yüzden toplam DV matrahından istisna matrah tutarını çıkararak 0,00759 ile çarpacağız.
21.500 TL – 10.008 TL = 11.492 TL X 0.00759 = 87,22 TL damga vergisi ödenecektir.
Sonuç olarak ayni bayram yardımının bordroda hesaplaması yapılırken SGK prim kesintisi haricindeki yasal kesintilere dahil edilmesi gerekmektedir.
