iskanunu.com 
İşverenler çalışanlarına çalışmalarının karşılığı olarak verdikleri ücretin dışında yemek parası, yol parası, yakacak yardımı vs. gibi yan hak olarak da birtakım kazanımlar sağlayabilirler. Yan haklar, mahiyetine göre bazı vergi ve prim istisnalarına sahiptir. Danıştay geçtiğimiz günlerde verdiği bir karar ile yemek yardımına uygulanan muafiyetin hatalı olduğunu ve nasıl olması gerektiğini açıkladı.
Hali hazırdaki uygulamada yemek parası ve yemek kartına uygulanan ve Resmî Gazetede duyurulan fiili çalışılan gün başına günlük 170 TL gelir vergisi istisnası ve 157,69 TL prime esas kazanç istisnası mevcuttu. Ayrıca yemek parasının nakdi verilmesi koşuluyla 170 TL damga vergisi istisnası da bulunmaktaydı.
Çalışanlara verilen yemek kartı yalnızca yemek ihtiyacının karşılanması için kullanıldığından ayni yardım niteliğindedir ve ayni yardımlar tutarları ne olursa olsun tamamen SGK matrahından muaftır. Eskiden de uygulama bu şekildeydi ve yemek kartı SGK matrahından muaf olduğu için herhangi bir prim kesilmiyordu. Ancak SGK bu konudaki yaklaşımını 2022/22 sayılı genelge ile değiştirmiş ve yemek kartı ile fiilen çalışılan gün başına yapılan yemek yardımının belirli bir tutarının üstünde kalan kısmının artık prime tabi olduğunu söylemişti.
Bu uygulamayla SGK prim gelirleri artmıştı ancak işçiler olumsuz etkilenmişti. Çünkü işverenler yemek parasının üzerine bir de prim maliyeti eklemek istemediği için çoğu işveren istisna tutarı kadar yemek kartı yardımı yapmaya başlamıştı. SGK’nın bu uygulamasına hem sendikalardan hem de işverenlerden tepki gelirken, yeme-içme sektörü de gelirlerindeki düşüşten dolayı olumsuz etkilenmişti. Ayrıca bu durum kanun ve genelge arasında zıtlığa yol açıyordu.
Bu tablo karşısında 2 yıla yakın sürecek olan dava süreci başladı. Uzun bir dava sürecinin ardından Danıştay 19 Eylül 2024 tarihinde davayı nihayete erdirdi. Açıklanan kararda SGK’nın yayımladığı genelgedeki uygulamanın 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’na aykırı olduğu gerekçesiyle ilgili uygulamanın iptaline karar verdi.
Tekrar, bir yemek kartı uygulamasının ayni yardım olduğu ve sigorta primine tabii olmadığı yönünde düzenlemeye ihtiyaç duyulmamakta. Çünkü Danıştay’ın geçmişte verdiği iptal kararlarına baktığımızda da iptal kararı, iptal edilen uygulamayı yürürlüğe girdiği tarih itibariyle ortadan kaldırıyor ve önceden olan kanuni düzenlemeye göre işlem yapılıyor. Söz konusu SGK genelgesi yayımlanmadan önce “yemek kartları sigorta primine tabi olmadığı için bundan sonra da olmayacaktır” şeklinde yorum yapmak mümkündür. Temyiz yoluna gidilse dahi bu kararın iptalini ortadan kaldırmayacaktır.
Ancak belirtmek gerekir ki Danıştay’ın kararı bağlayıcı olsa da henüz SGK tarafından bir genelge yayımlanmadı. Henüz bir genelge çıkmadığı için Danıştay kararı doğrultusunda hareket etmek için SGK’nın yeni genelgesinin beklenilmesi gerektiği görüşündeyiz.
Ayrıca hatalı uygulamadan kaynaklı olarak, uygulama yürürlüğe girdiği tarihten itibaren ödenen sigorta primlerinin iade olunup olunmayacağı ile alakalı henüz bir görüş ya da bilgi bulunmuyor.
