iskanunu.com 
İlgili Makaleler
Akif Akarca – Dr. Mehmet Şafak
5084 sayılı Kanun kapsamındaki illerde teşvikten yararlanan işverenlerin yanında çalışan ücretlilerde asgari geçim indirimi uygulaması
5615 sayılı Kanun ile getirilen düzenleme uyarınca, 01.01.2008 tarihinden itibaren ücretlilerin gelirlerine “asgari geçim indirimi” uygulanmaktadır.
Asgari geçim indirimi tutarı, ücretlinin, aylık olarak hesaplanan gelir vergisi tevkifatı tutarından mahsup edilmekte ve işveren, mahsup edilen asgari geçim indirimi tutarı kadar ücretliye daha fazla ödeme yapmaktadır.
Bilindiği üzere, 06.02.2004 gün ve 25365 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile; geliri düşük bazı illerin kalkınmasına yardımcı olmak ve istihdamı teşvik etmek amacı ile;
- Yeni istihdam edilen personelin ücretlerinden kesilen gelir vergisi stopajının alınması,
- Yeni istihdam edilen personelin sigorta primi işveren paylarının Hazine tarafından ödenmesi,
- Bedelsiz yatırım yeri tahsisi,
- Enerji desteğini
içeren düzenlemeler yapılmıştır.
5084 sayılı Kanun’da gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanılması için belli sayıda istihdam yaratma şartı aranmamıştır. Ancak, anılan kanunda 5350 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle bu teşvikten yararlanmak için asgari 30 işçi istihdam etme şartı getirilmiştir. Daha sonra, 5615 sayılı Kanunla 2007 yılında yapılan yasa değişikliği ile bu sayı 30’dan 10’a indirilmiştir. Yapılan bu düzenlemelere göre; anılan kapsama giren il ve ilçelerde; 01.04.2005 tarihinden itibaren yeni işe başlayanlar ile 01.04.2005 tarihinden önce işe başlamış olan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, bu il ve ilçelerdeki işyerlerinde en az on işçi çalıştırmaları koşuluyla istihdam ettikleri tüm işçiler için bu teşvikten yararlanabilmektedir.
Öte yandan, 5084 sayılı Kanun kapsamındaki bu teşvikler 31.12.2008 tarihine kadar uygulanacaktır. Ancak, bu kanun kapsamına giren illerdeki yeni yatırımlar nedeniyle uygulanacak vergi teşviki 5084 sayılı kanunun 3’üncü maddesinde yer alan süreye bakılmaksızın,
- 31.12.2007 tarihine kadar tamamlanan yatırımlar için beş yıl,
- 31.12.2008 tarihine kadar tamamlanan yatırımlar için dört yıl,
- 31.12.2009 tarihine kadar tamamlanan yatırımlar için üç yıl süreyle uygulanacaktır.
Anılan teşvik uygulamasında; ilave olarak yeni işe alınan ve bu işyerlerinde fiilen çalışan işçilerin;
1- Ücretlileri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin,
a) Organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu işyerleri için tamamı,
b) Diğer yerlerdeki işyerleri için yüzde 80’i verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilmektedir.
2- Prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hissesinin;
a) Organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu işyerleri için tamamı,
b) Diğer yerlerdeki işyerleri için yüzde 80’i
Hazine’ce karşılanmaktadır.
Gelir vergisi stopajının alınmaması ile ilgili uygulamada; yeni istihdam edilen işçilerin ücretleri üzerinden gelir vergisi genel kurallar çerçevesinde hesaplanarak kesilmekte ve verilecek muhtasar beyanname ile beyan edilip tahakkuk ettirilmekte, ancak tahakkuk eden bu vergi terkin edilmektedir. Dolayısıyla da, anılan vergiler ödenmemekte ve bu şekilde, ilave istihdamın işverene maliyeti, terkin edilen gelir vergisi stopaj tutarı kadar azaltılmış olmaktadır.
Ancak, terkin edilecek gelir vergisi stopaj tutarına sınır getirilmiş olup, bu tutar, yeni ise alınan işçi sayısı ile asgari ücret üzerinden ödenmesi gereken verginin çarpımı sonucu bulunacak tutarın;
- Organize sanayi ve endüstri bölgelerindeki işyerlerinde tamamını,
- Diğer yerlerdeki işyerlerinde ise yüzde 80’ini aşamamaktadır.
5084 sayılı Kanun kapsamındaki illerde, yukarıda belirtilen teşviklerden yararlanan işverenlerin yanında çalışan ücretlilerde her iki uygulamanın nasıl yapılacağı konusunda sorunlar yaşanmış ve bu güne kadar yapılan uygulamada; elektronik ortamda verilen muhtasar beyannamelerde öncelikle teşvik uygulamasından kaynaklanan tutarlar indirim konusu yapılmıştır.
Bu sorunların aşılması amacıyla yasa değişikliğine gidilmiş ve bu amaçla, 5766 sayılı kanunla Gelir Vergisi Kanunu’na geçici 73. madde eklenmiştir. Anılan yasa maddesinde; 01.01.2008 tarihinden itibaren, bu kapsamdaki ücretlerin vergilendirilmesinde öncelikle asgari geçim indiriminin dikkate alınacağı hüküm altına alınmıştır.
Maliye Bakanlığı konu ile ilgili olarak, yasanın kendisine tanıdığı yetkiyle, 24.06.2008 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 267 Seri No’lu Gelir Vergisi Tebliği’nde uygulamanın nasıl olacağını açıklamıştır. Buna göre; asgari geçim indirimi tutarı, ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisinden öncelikle mahsup edilecektir. Asgari geçim indirimi mahsubu yapıldıktan sonra kalan gelir vergisi tutarı işveren tarafından telkin edilecek tutar olacaktır.
Ancak, terkin edilecek tutar, 5084 sayılı Kanun’un 3’üncü maddesi uyarınca asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarından fazla olamayacağından asgari ücret üzerinden hesaplanan tutardan asgari geçim indiriminin mahsup edilmesi sonucu kalan tutar terkine konu edilecektir.
Öte yandan, Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Genel Tebliğleri ekinde yer alan bildirim yerine bu tebliğin yayım tarihi olan 24.06.2008 tarihinden itibaren, tebliğ ekinde yer alan “Gelir Vergisi Stopajı Teşvikine İlişkin Bildirim” doldurulacaktır. Ayrıca, daha önceki ilgili tebliğlerin ekinde yer alan “Gelir Vergisi Stopajı Kapsamında İstihdam Edilen Ücretlilere İlişkin Bilgiler” tablosu da doldurulmaya devam edilecektir.
Ocak, Şubat, Mart, Nisan (ve Mayıs) 2008 dönemlerine ilişkin uygulama
Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 73’üncü madde hükmü 01.01.2008 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiştir. Anılan tebliğdeki açıklamalara göre Ocak ile Nisan 2008 dönemleri aşağıdaki şekilde düzeltilecektir.
Asgari geçim indirimi uygulamasının yürürlüğe girdiği 01.01.2008 tarihinden geçici 73’üncü maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar geçen sürede 5084 sayılı Kanun kapsamındaki yerlerde uygulanan asgari geçim indirimi işlemleri, yukarıda yapılan açıklamalar dikkate alınarak düzeltilecektir.
Mükelleflerin yapacakları düzeltme işlemi, 5084 sayılı kanun kapsamında terkine konu edilen tutarların telkin kapsamından çıkartılarak asgari geçim indirimi mahsubuna dönüştürülmesi suretiyle hak sahibi ücretlilere ödenmesini gerektirmektedir. Dolayısıyla, söz konusu düzeltme işlemi, ilgili dönemlerin tahakkuk tutarlarını etkilemeyeceğinden bu dönemlere ilişkin düzeltme beyannamesi verilmesine gerek bulunmamaktadır.
Buna göre, işverenler tarafından 01.01.2008 tarihinden itibaren işçilere ait asgari geçim indirimi tutarı; ödenmesi gereken asgari geçim indirimi tutarı, ödenen tutar ve ödenecek fark tutar olarak tespit edilerek, fark tutarlarının hak sahiplerine ödendiğine ilişkin ilgililerin imzasını taşıyan bir bordro düzenlenecektir. Aylık dönemler itibarıyla düzenlenecek bordro istenildiğinde ibraz edilmek üzere “Asgari Geçim İndirimi Bordrosu” ekinde saklanacaktır. Geçmiş döneme ilişkin asgari geçim indirimi tutarları, ilgili aydaki ücrete ilave olarak bir defada hak sahiplerine ödenebileceği gibi 31.12.2008 tarihine kadar eşit tutarlar halinde de ödenebilecektir.
Kaynak: Dünya Gazetesi
