iskanunu.com 
Çalışma hayatında işçinin normal çalışma süresi ve bu süreyi aşan çalışma sürelerinin çerçeve ve şartları iş kanununca belirlenmiştir. 4857 sayılı İş kanununun 63’üncü maddesine göre işçinin normal çalışma süresi haftalık en çok 45 saat olabilir. Ülkenin genel yararları, işin niteliği veya üretimin arttırılması gibi nedenlerle normal çalışma süresini aşan çalışmalar yapılabiliyor. Çalışma biçimi hangi şekilde belirmiş olursa olsun, 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışma olarak adlandırılır. 4857 sayılı kanunun 41’inci maddesi gereği fazla mesai ücreti işçiye %50 zamlı olarak ödenmelidir.
Ancak işçi ile işveren arasında yapılan anlaşmaya göre normal çalışma süresi 45 saatten az olarak da belirlenebilir. Örneğin haftalık normal çalışma süresi en çok 40 saat olarak belirlenmiş bir iş yerinde 45 saat çalışma yapıldıysa, 5 saatlik çalışmanın fazla çalışma süresi olarak kabul edilmesi gerekir ve bu çalışma fazla sürelerle çalışma olarak adlandırılır. Yine 4857 sayılı kanunun 41’inci maddesi gereği fazla süreli çalışma ücreti ise işçiye %25 zamlı olarak ödenmelidir.
4857 sayılı iş kanununca belirlenen işçiye normal çalışma süresi dışında ödenecek bir diğer ücret ise Ulusal Bayram ve Genel Tatil günlerinde yapılan çalışmalara ilişkindir. İşçilerin Ulusal Bayram ve Genel Tatil günlerinde çalışma yapıp yapmayacağı iş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleriyle belirlenebilir. Sözleşmede Ulusal Bayram ve Genel Tatil günlerinde çalışma yapılacağına dair bir ibare bulunmaması durumunda, bu günlerde yapılacak çalışma için işçinin onayı gerekir. Ulusal Bayram ve Genel Tatil günlerinde çalışma yapılmaması durumunda, bir iş karşılığı olmaksızın işçiye o günün ücreti tam olarak ödenir. Ulusal Bayram ve Genel Tatil günlerinde çalışılması durumundaysa, işçiye ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücret ödenir. Böylece bir iş karşılığı olmaksızın kazanılan bir günlük ücrete ilave olarak o güne ait yapılan çalışma karşılığında da bir günlük ücret elde edilir, böylece işçi toplamda iki günlük ücrete hak kazanır.
Özetle, gerek fazla çalışma nedeniyle gerek Ulusal Bayram ve Genel Tatil günlerinde yapılan çalışmalar nedeniyle işçiye normal çalışma süreleri harici ilave ödeme yapılması gerekir. Yapılan fazla çalışma, ulusal bayram ve genel tatil günlerindeki çalışmaların yazılı belgelere ve işveren kayıtlarına dayandırılması ise tarafları koruyucu nitelikte olacaktır.
Yargıtay Kararı
Kanun ve yönetmelik ile çerçevesi ve şartları belirlenen çalışma süreleri ve bu sürelerin ücretinin ödenmesine ilişkin emsal nitelikte olacak Yargıtay kararları bulunmaktadır. Resmî Gazete’de yayımlanan Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 2022/4733 esas ve 2022/5281 no’lu kararı da işçinin fazla mesai ücreti ve Ulusal Bayram ve Genel Tatil mesai ücretinin ödenmesi gerektiğini ve yapılan mesailerin yazılı belgelere dayandırılmasının önemini gösterir niteliktedir.
İlgili Yargıtay kararında; işçi tarafından, işverenin fazla çalışma ücreti ve ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücretini ödemediği ileri sürülmüştür. Fazla çalışma ve ulusal bayram ve genel tatil sürelerindeki ücretin işçiye ödenmesine karar verilirken; ücret alacaklarına ilişkin işverence ödenecek miktara İlk derece mahkemesi tarafından indirim uygulandığı anlaşılmıştır. Yargıtay’ca verilen bazı kararlarda işverence ödenecek miktarın yüksek bulunması durumunda delillerin durumu ve niteliğine uygun olarak indirim yapılabileceği yer almaktadır. Yargıtay kararında, fazla çalışmanın tanık anlatımı yerine yazılı belgelere ve işveren kayıtlarına dayanması durumundaysa böyle bir indirime gidilemeyeceği belirtilmiş ve indirimin yürürlükteki hukuka aykırı bulunması nedeniyle bozulmasına karar verilmiştir.
İlgili Yargıtay kararı için buraya tıklayın.
