iskanunu.com 
İlgili Makaleler
Eğer özel sektör çalışanı iseniz maalesef yasal olarak tanımlanmış böyle bir hakkınız bulunmuyor. Devlet memurlarına, hasta yakınları için 3 aya kadar tanınan ücretsiz refakat izni 4857 sayılı İş Kanununda yer almamaktadır. Ancak, işçi ve işverenin karşılıklı mutabakatı ile çeşitli nedenlerle, özellikle de hasta çocuklar için Ücretsiz İzin veya ücretli izin kullanılması uygulamada oldukça yaygındır.
Hasta çocuğun hekime götürülmesi veya belli bir süreyle bakımı için başvurulan diğer bir çözüm annenin yıllık iznine mahsuben izin kullanması olarak karşımıza çıkmaktadır. Bilindiği üzere yıllık izinler son değişiklikten sonra “bir kısmı 10 günden az olmamak üzere bölünerek kullanılabilmektedir.” İnsani bir durumla karşılaşan işveren de bu gibi durumlarda iznin bölünmesine muvafakat etmektedir.
İş Kanunu sadece doğum yapan annelere veya evlat edinen ebeveynlere 6 aya kadar ücretsiz izin hakkı tanımaktadır. Ayrıca, engelli veya kronik hastalığı olan çocukların ebeveynleri son bölümde üzerinde duracağımız mazeret izninden yararlanabilmektedirler.
Ücretsiz izin zorunlu tutulabilir mi?
Türk iş mevzuatı ve Yargıtay içtihatlarına göre işveren ve işçi birbirlerini ücretsiz izin kullanmaya veya vermeye zorlayamaz. Bu tür izin yukarıda belirtilen ve yasada açıkça yazılı haller dışında sadece tarafların karşılıklı muvafakati ile mümkündür.
Vaka Çalışması
- Kadın çalışan çocuğunu her gün aşıya getirip götüreceğinden bahisle 6 ay ücretsiz izin talep etmiş,
- İşveren bu izni veremeyeceğini, ama aşıya götürmesi için gün içinde belli bir süre izin kullanabileceğini belirtmiş,
- Kadın çalışan işe gelmemiş,
- Yargıtay 9.Hukuk Dairesinin. 17.01.1991 tarih 9343Esas 199 sayılı kararında; işçinin işe gelmemesinin işverene haklı nedenlerle fesih yetkisi verdiği kabul edilmiştir.
- Sonuç olarak haklı bir mazerete de dayansa işverenin rızası olmaksızın ücretsiz izin kullanmak mümkün olamamaktadır.
Not: Mahkeme ve Yargıtay kararlarının zaman içinde ve olayın gelişimine bağlı olarak değişebildiği göz önüne alınarak, yukarıda verilen örnek kararın bir yasal tavsiye olmadığını belirtmek gereği duyuyoruz.
Engelli çocuğun tedavisine refakat
Refakat izni sadece engelli ve kronik hastalığı olan çocuklar için aşağıda belirtilen koşullarda ücretli mazeret izni verilmektedir.
- Çocuğun en az %75 engelli olması veya kronik hastalığının bulunması,
- Engel veya hastalığın doktor raporuyla tespiti,
- Ebeveynlerde sadece birisi tarafından yılda kesintisiz en çok 10 gün süreyle bir defada kullanılması.
Söz konusu düzenleme İş Kanunu “Mazeret izni” başlıklı Ek 2. Maddesinde yer almaktadır “(Ek: 4/4/2015-6645/35 md.) İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde üç gün, eşinin doğum yapması hâlinde ise beş gün ücretli izin verilir. İşçilerin en az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ücretli izin verilir.”
