Kısa Çalışma Döneminde İşten Çıkarma

Kısa çalışma ödeneği, pandemi döneminin olumsuz etkilerini silebilmek adına en önemli devlet desteği oldu. Çalışma saatlerini azaltan ya da faaliyetini tamamen durduran iş yerleri gerekli koşulları sağladıkları takdirde kısa çalışmaya başvurarak, çalışmanın yapılamadığı zamanlar için işçilerinin “kısa çalışma ödeneği” almasını sağlıyor. Bu ödenekten yararlanan iş yerinin kısa çalışma döneminde işçi çıkarmaması gerekiyor. Kısa çalışmadan yararlanırken fesih yasağına uyulmadığı takdirde, bunun işverene faturası da epey ağır.

4447 sayılı Kanun’un Geçici 23. maddesinde yer verilen “Bu madde kapsamında kısa çalışma uygulamasından yararlanabilmek için, iş yerinde kısa çalışma uygulanan dönemde 4857 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde yer alan sebepler hariç olmak kaydıyla işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekir.” hükmü gereği, kısa çalışmadan yararlanmak için işçi çıkarmama şartı bulunuyor.

Hangi Kodlarla İşten Çıkarmak Yasak?

Pandemi ile birlikte gelen fesih yasağı uygulaması, tüm iş yerlerini kapsıyor. Bu yasağa uymayan iş yerlerine, işten çıkardıkları kişi başına bir asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanıyor. Koronavirüs nedeniyle kısa çalışmadan yararlanırken yasağı ihlal eden iş yerleri ise, hem çıkardıkları işçi başına asgari ücret tutarında ceza alırken hem de kısa çalışma ödenekleri iptal edilerek ödenen tutarlar işverenden faiziyle tahsil ediliyor. Bu sebeplerden ötürü, kısa çalışma döneminde iş yerlerinin çok daha dikkatli olması gerekiyor.

İşçi iş sözleşmesini isterse kendisi herhangi bir sebeple sona erdirebilir. Fakat işverenin sözleşme sonlandırma yetkisi birkaç nedenle sınırlandırılıyor. 4857 sayılı İş Kanunu’na eklenen Geçici 10. maddenin yürürlük tarihi olan 16 Nisan 2020’den, son Cumhurbaşkanı kararıyla uygulamanın uzatıldığı son tarih olan 30 Haziran 2021 sonuna kadar kısa çalışma yapsın ya da yapmasın fark etmeksizin tüm iş yerleri aşağıdaki SGK çıkış nedenleri ile işten çıkış yapamazlar:

 Buna göre;

• 01 – Deneme süreli iş sözleşmesinin işverence feshi,
• 04 – Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi,
• 15 – Toplu işçi çıkarma,
• 22 – Diğer nedenler,
• 26 – Disiplin Kurulu kararı ile fesih,
• 27 – İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih,
• 28 – İşveren tarafından sağlık nedeni ile fesih,
• 31 – Borçlar Kanunu, Sendika Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında kendi istek ve kusura dışında feshi,
• 32 – 4046 sayılı Kanun’un 21. maddesine göre özelleştirme nedeni ile fesih
• 34 – İş yerinin devri, işin veya iş yerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih.

İşveren yalnızca işçinin ahlak ve iyi niyete uymayan davranışı nedeniyle, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. Maddesi bentlerinde belirtilen haklı nedenlerden birine dayanarak işçiyi işten çıkartabilir.

Sehven Yapılan İşten Çıkışlarda Ne Yapılmalı?

İŞKUR, yaptığı denetimlerle iş yerlerinin bahsettiğimiz yasaklı kodlarla işçi çıkarmış işverenleri listeleyerek duyuyor. İşverenin yasağa aykırı davrandığının tespit edilmesi halinde ödenen kısa çalışma ödeneklerinin işverenden tahsili yoluna gidiliyor.

İşverenin, işten çıkış kodunu hatalı bildirmesi halinde, itiraz edip İŞKUR’a gerekli kanıtlayıcı belgeleri sunmaları gerekiyor. İŞKUR’a sunulan itiraz ile birlikte, işten çıkarılma nedeninin hem işten ayrılış bildirgesinde hem de ilgili dönemin muhtasar prim hizmet beyannamesinde güncellenmesi gerekiyor.

Kısa Çalışmanın İptali

İptal işlemi, işten çıkış yasağının ihlal edildiği dönem için geçerli sayılacak. Örneğin, Mayıs 2020 döneminden beri kısa çalışmadan yararlanan iş yerinin Kasım 2021 döneminde işten çıkış yasağını ihlal ettiğini varsayalım. Kasım 2021 tarihinden itibaren işçilere ödenen kısa çalışma ödenekleri iptal edilecek. Kasım 2021’den önceki dönemi ilgilendiren kısa çalışma ödenekleri için bir iptal söz konusu olmayacak.

11 Şubat 2021 tarihli Kısa Çalışma Ödeneği ve Nakdi Ücret Desteği Uygulamaları konulu İŞKUR Genelgesinde, yersiz ödenen kısa çalışma ödeneklerinin işverenden terkin edilmesi konularına ilişkin açıklamalara yer veriliyor. Bu genelgede, işçi çıkartması nedeniyle kısa çalışma ödeneğinden yersiz yararlanmış işverenlerden fazla ödemelerin tahsil ve takip işlemlerinin başlatılması gerektiği belirtiliyor. Ancak yapılan işlemin “işverenlerin yaptığı hatalı işlem” olup olmadığına ilişkin tereddüt varsa, İŞKUR tarafından oluşturulmuş komisyon tarafından konunun incelenerek sonuçlandırılacağının da bilgisi veriliyor. Bu komisyon, İŞKUR il müdürünün başkanlığında oluşturulan, biri işsizlik sigortası servisinden sorumlu il müdür yardımcısı veya şube müdürü olmak üzere en az 3 kişiden oluşacaktır.