Ücretsiz İzindeki İşçi Başka İşe Girebilir mi?

Pandemi nedeniyle yapılan yeni düzenlemelerle birlikte, ücretsiz izni başlatmak ve sonlandırmak işverenin yetkisine verilmişti. Salgın sona ermediğinden, geçici düzenlemeler de yeni kararlarla uzatılıyor. Fesih yasağının uzun sürmesi, nakdi ücret desteği ile çalışanın iş sözleşmesinin aylarca askıda beklemesine neden oluyor. Hal böyle olunca, işçi de kazanç kaybını ortadan kaldırmak için iş arayışına giriyor. Nakdi ücret desteği uygulanırken işçinin başka bir işe girmesinin yasal sakıncaları var mı? İşçi aynı zamanda nakdi ücret desteği almaya devam eder mi? Eski iş ilişkisi askıda beklerken, yeni bir iş sözleşmesi ile bir başka iş yerinde başlayan işçinin durumu nasıl değerlendirilmeli? İlk işvereni, işçinin ücretsiz iznini sonlandırdığında işçi yeni iş yerinden ayrılmak istemezse, hangi fesih türü ile çıkış işlemleri yapılmalı? Bu yazımızda bu konuya değineceğiz.

Ücretsiz İzin Uygulanırken Yeni Bir İşe Başlamak Mümkün mü?

Nakdi ücret desteği, pandeminin başından beri uygulanan devlet desteklerinden biri. Fesih yasağını düzenleyen 4857 sayılı Kanunun Geçici 10. maddesi ile birlikte, işverenlere tek taraflı ücretsiz izin verme yetkisi de tanındı. Bu süreçte iş sözleşmesi askıda kalan çalışanları korumak için de nakdi ücret desteği uygulanıyor. Destek tutarı ücrete/kazanca bakılmaksızın günlük 39,24 TL, işçiye ücretsiz izinde olunan günler kadar ödeniyor. Fakat bu destek, günümüz şartlarında çalışanın günlük ihtiyaçlarını karşılayabilecek düzeyde değil. Çalışan, işveren kendisini ücretsiz izne çıkardığında ek bir gelire ihtiyaç duyuyor, bu nedenle de bir başka iş yerinde işe başlamak istiyor.

Bu konuyu, normal ücretsiz izin ile Pandemi ücretsiz iznini ayırarak irdelemek gerekiyor. İş Kanunu’nda düzenlenen doğum ücretsiz izni, ücretsiz yol izni, yarım çalışma ödeneği ile yarım çalışma dışında düzenlenen bir ücretsiz izin yer almıyor. Ama işçinin talebi ve işverenin onayı ile karşılıklı anlaşarak ücretsiz izin uygulamak mümkün. Ücretsiz izin boyunca, işçi ve işverenin arasındaki iş ilişkisi bağı devam ediyor, sadece askıya alınmış oluyor. Yasada açık bir ifade yer almıyor fakat işçinin talebi ve işverenin onayı ile ücretsiz izin söz konusu olduğunda, çalışanın işverenin haberi olmaksızın bir başka iş yerinde çalışması bu bağlılığı zedeleyen bir unsur olarak değerlendiriliyor.

Pandemi nedeniyle ücretsiz izin uygulandığı hallerde ise, karar verici tamamen işveren olduğu için diğer ücretsiz izinden daha farklı bir durum söz konusu. İşçi ücretsiz izne kendi iradesi ile ayrılmıyor. Her ne kadar devlet desteği olsa bile, çalışanın gelir kaybının telafi edip yaşamını idame ettirmek istemesi doğal bir davranış. Uzayan ücretsiz izin sürecinde işçinin bir başka iş yerinde işe girmesinde bir sakınca bulunmuyor.

Başka İş Yerinde İşe Başlayan İşçinin Nakdi Ücret Desteği Devam Eder mi?

Hayır, bir başka iş yerinde sigortalı olarak çalışmaya başlayan kişinin nakdi ücret desteği kesiliyor. Çalışmaya başladığı halde nakdi ücret desteği ödenmeye devam eden kişilerin, sonraki dönemde bu yersiz ödeme ile ilgili sorun yaşamamak için İŞKUR’un bilgilendirilmesi gerekiyor.

İş Akdi Nasıl Sonlandırılmalı? Fesih Türü Ne Olmalı?

Bulunduğumuz bu dönemde işverenin işçiyi ücretsiz izne çıkarmanın nedeni, her zaman “iş akdini feshedememesinden” kaynaklanmaz. İşveren farklı gerekçelerle de ücretsiz izin uygulayabilir, izni sonlandırabilir, işçiyi tekrar işe davet edebilir. Ücretsiz izin uygulamasını sona erdirip işçiyi yeniden çalıştırmak isteyen işverenler, bu dönemde çalışanın yeni işinde kalmayı tercih etmesi gibi durumlarla da karşılaşabilirler.

İşçinin “Pandemi ücretsiz izin” uygulanan süreçte bir başka işveren bağlı çalışmaya başlaması durumu, yukarıda da bahsettiğimiz gibi, işvereni ilgilendirmeyen bir husus. İşçinin ücretsiz izinden sonra işe davet edilmesi durumunda işe dönmemesi durumu ise işçinin ayrılış kararı gibi değerlendirilebilir. Fakat işçinin kendi istifa dilekçesi olmadan işten çıkışının “istifa” gerekçesi ile yapılması mümkün değil. Burada işçinin, işverenin işe devam etmesi davetine icazet edememesi, yani çağırıldığı günlerde işbaşı yapamaması durumunda, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25/II maddesindeki devamsızlık konusu gündeme gelebilir. İş akdi feshi döneminde kapsam dışı bırakılan devamsızlık nedeniyle fesih yapabilmek için,

“g) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına 2 iş günü veya 1 ay içinde 2 defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda 3 iş günü işine devam etmemiş

olması gerekiyor. Bu durumda işçiden mutlaka konu ile ilgili savunması alınmalı. Ayrıca, olayın fesih yetkisi olan kişi tarafından öğrenildiği günden itibaren 6 iş günü içinde feshin gerçekleşmiş olması da şart.

İşverenin, 4857-25/II nedeniyle iş akdini feshetmesi ile ilgili bir kısıtlama yok. İşçinin yeni iş yerinde devam etme kararı alması, iş yerine istifasını sunmaksızın işe gelmemesi devamsızlık olarak değerlendilirmeli.