iskanunu.com 
İlgili Makaleler
Son yıllarda ülkemizin “mülteci” statüsüne sahip kişiler tarafından tercih edildiği gözlemlenmektedir. Bu durum, ülke içi çalışma yapısında önemli değişikliklere sebep olmakta, işgücü piyasasında ise büyük sorunlara yol açabilmektedir. Hem kamu hem de özel sektör sahipleri “mülteci” konumunda olan kişilerin sigortalılığı hakkında yeterli bilgiye mahfuz değil idi. Sosyal Güvenlik Kurumu 2015/19 sayılı Genelge ile 2013/11 Sayılı Genelgede önemli değişiklikler yapmıştır. Önemli değişikliklerden birisi de “Mültecilerin Sigortalılığı” konusu olmuştur.
2013/11 sayılı Genelgede belirtilen “ Kanunun 4. Maddesinin Birinci Fıkrasının (a) Bendi Kapsamında Çalışan Yabancı Uyrukluların Sigortalılığı” başlıklı birinci bölümüne “8 “ alt başlığından sonra gelmek üzere “9-Mülteciler” alt başlığı açıklamaları ile birlikte eklenmiştir.
“9-Mülteciler
05.09.1961 tarihli ve 10898 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 359 Sayılı “Cenevre’de 28 Temmuz 1951 Tarihinde İmzalanmış Olan Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleşmenin Onaylanması Hakkında Kanun” ile ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşüncelerinden dolayı zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin korumasından faydalanamayan ya da söz konusu korku nedeni ile yararlanmak istemeyen yabancıya veya bu tür olaylar sonucu önceden yaşadığı ikamet ülkesinin dışında bulunan, oraya dönemeyen veya söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen vatansız kişiye mülteci denilmekte olup, 359 Sayılı Kanunun 24. Maddesinde taraf devletlerin, ülkelerinde yasal olarak ikamet eden mültecilere,vatandaşlarına sağladıkları muamelenin aynısını uygulayacakları, 27. Maddesi ile taraf devletlerin ülkelerinde bulunan ve geçerli bir seyahat belgesine sahip olmayan bir mülteciye kimlik kartı çıkartılacağı hüküm altına alınmıştır.
4817 Sayılı Kanunun 8. Maddesi gereğince Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe 5543 Sayılı İskân Kanununa göre muhacir, mülteci veya göçebe olarak kabul edilen yabancılara 4817 Sayılı Kanunda öngörülen sürelere tabi olmaksızın çalışma izni verilebilmektedir.
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunun 89. Maddesinde mülteci veya ikincil koruma statüsü sahibi, statü almasından itibaren bağımlı veya bağımsız olarak çalışabileceği, yabancıların çalışamayacağı iş ve mesleklere ilişkin diğer mevzuatta yer alan hükümler saklı olacağı, mülteci veya ikincil koruma statüsüne sahip kişiye verilecek kimlik belgesinin çalışma izni yerine de geçeceği bu durumun kimlik belgesine yazılacağı hüküm altına alınmıştır.
Buna göre 5/9/1961 tarihinden itibaren 359 sayılı Kanuna göre mülteci olanlar ile 6458 sayılı Kanunda sayılan ikincil koruma statüsünde bulunan kişiler hakkında Kanun hükümleri Türk vatandaşlarına uygulandığı gibi uygulanacaktır. Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan denetimlerde bu durumdaki sigortalıların çalışma izin belgesi olup olmadığına bakılmayacaktır.
5543 Sayılı İskân Kanunu Madde 3
Göçebe
Yerleşik tarımsal faaliyetler dışında kalmış, sabit ve daimi bir konuta bağlı olmadan geçimlerini göçer hayvancılıkla sağlayan, tabiat ve iklim şartlarına göre yurt içinde yaylak ve kışlaklar arasında göçen, bu hayat tarzını kadimden beri sürdüren, aralarında hısımlık ilişkileri bulunan ve hayvancılık faaliyetlerini bir grup halinde yürüten Türk vatandaşlarıdır.
6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunun Madde 89
(4) İş piyasasına erişimle ilgili olarak;
b) Mülteci veya ikincil koruma statüsü sahibi, statü almasından itibaren bağımlı veya bağımsız olarak çalışabilir. Yabancıların çalışamayacağı iş ve mesleklere ilişkin diğer mevzuatta yer alan hükümler saklıdır. Mülteci veya ikincil koruma statüsü sahibi kişiye verilecek kimlik belgesi, çalışma izni yerine de geçer ve bu durum kimlik belgesine yazılır.
6458 Sayılı Kanun İlk Hali (359 sayılı “Cenevre’de 28 Temmuz 1951 Tarihinde İmzalanmış Olan Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleşmenin Onaylanması Hakkında Kanun”)
Mülteci
MADDE 61 – (1) Avrupa ülkelerinde meydana gelen olaylar nedeniyle; ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşüncelerinden dolayı zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin korumasından yararlanamayan ya da söz konusu korku nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancıya veya bu tür olaylar sonucu önceden yaşadığı ikamet ülkesinin dışında bulunan, oraya dönemeyen veya söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen vatansız kişiye statü belirleme işlemleri sonrasında mülteci statüsü verilir.
İkincil Koruma
MADDE 63 – (1) Mülteci veya şartlı mülteci olarak nitelendirilemeyen, ancak menşe ülkesine veya ikamet ülkesine geri gönderildiği takdirde;
a) Ölüm cezasına mahkûm olacak veya ölüm cezası infaz edilecek,
b) İşkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacak,
c) Uluslararası veya ülke genelindeki silahlı çatışma durumlarında, ayrım gözetmeyen şiddet hareketleri nedeniyle şahsına yönelik ciddi tehditle karşılaşacak olması nedeniyle menşe ülkesinin veya ikamet ülkesinin korumasından yararlanamayan veya söz konusu tehdit nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancı ya da vatansız kişiye, statü belirleme işlemleri sonrasında ikincil koruma statüsü verilir.
ÖZET
6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunun 89. Maddesinde mülteci veya ikincil koruma statüsü sahibi, statü almasından itibaren bağımlı veya bağımsız olarak çalışabileceği, yabancıların çalışamayacağı iş ve mesleklere ilişkin diğer mevzuatta yer alan hükümler saklı olacağı, mülteci veya ikincil koruma statüsüne sahip kişiye verilecek kimlik belgesinin çalışma izni yerine de geçeceği, bu durumun kimlik belgesine yazılacağı hüküm altına alınmıştır.
Buna göre 5/9/1961 tarihinden itibaren 359 sayılı Kanuna göre mülteci olanlar ile 6458 Sayılı Kanunda sayılan ikincil koruma statüsünde bulunan kişiler hakkında Kanun hükümleri Türk vatandaşlarına uygulandığı gibi uygulanacaktır. Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan denetimlerde bu durumdaki sigortalıların çalışma izin belgesi olup olmadığına bakılmayacaktır.
