iskanunu.com 
İlgili Makaleler
506 sayılı Sosyal Sigorta kanunu SSK açısından 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu SSGSSK:
* İş sözleşmesine dayalı olarak bir veya birden fazla işverene bağlı olarak çalışanlar, işçi sendikaları ve konfederasyonları ile sendika şubelerinin başkanlıkları ve yönetim kurullarına seçilenler,
Bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan; film, tiyatro, sahne, gösteri, ses ve saz sanatçıları ile müzik, resim, heykel, dekoratif ve benzeri diğer uğraşları içine alan bütün güzel sanat kollarında çalışanlar ile düşünürler ve yazarlar,
Mütekabiliyet esasına dayalı olarak uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülke uyruğunda olanlar hariç olmak üzere, yabancı uyruklu kişilerden hizmet akdi ile çalışanlar,
2/7/1941 tarihli ve 4081 sayılı Çiftçi Mallarının Korunması Hakkında Kanuna göre çalıştırılanlar,
24/4/1930 tarihli ve 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanununda belirtilen umumî kadınlar,
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından düzenlenen kurslarda usta öğretici olarak çalıştırılanlar,
Kamu idarelerinde ders ücreti karşılığı görev verilenler ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (C) bendi kapsamında çalıştırılanlar sigortalı sayılmaktadır “5510/4-1_A).
* Hükümlü ve tutuklular hakkında kısa vadeli sigorta kolları, aday çırak, çırak ve mesleki eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası, meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrenciler hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası,
Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası,
Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır (5510/5).
* İşverenin işyerinde ücretsiz çalışan eşi,
Aynı konutta birlikte yaşayan ve üçüncü derece dahil bu dereceye kadar hısımlar arasında ve aralarına dışardan başka kimse katılmaksızın, yaşadıkları konut içinde yapılan işlerde çalışanlar,
Ev hizmetlerinde çalışanlar (ücretle ve sürekli olarak çalışanlar hariç),
Yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye’ye bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tâbi olduğunu belgeleyen kişiler
Resmî meslek ve sanat okulları ile yetkili resmî makamların izniyle kurulan meslek veya sanat okullarında ve yüksek okullarda fiilen normal eğitim süreleri içinde yapılan, tatbikî mahiyetteki yapım ve üretim işlerinde çalışan öğrenciler,
Sağlık hizmet sunucuları tarafından işe alıştırılmakta olan veya rehabilite edilen, hasta veya malûller sigortalı sayılmazlar (5510/6).
* İşverenler sigortalı sayılan kişileri işe başlama tarihinden 1 gün önce, inşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar için, en geç çalışmaya başlatıldığı gün, yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarına sefer esnasında alınarak çalıştırılanlar ile Kuruma ilk defa işyeri bildirgesi verilecek işyerlerinde; ilk defa sigortalı çalıştırmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay içinde çalışmaya başlayan sigortalılar için, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç söz konusu bir aylık sürenin dolduğu tarihe kadar bildirmekle yükümlüdür (5510/8).
* Sigortalılık iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte son bulmuş sayılır.
Ancak, hastalık ve analık hükümlerinin uygulanmasında sigortalılık; ilgili kanunlar gereği sigortalının ücretsiz izinli olması, greve iştirak etmesi veya işverenin lokavt yapması hallerinde, bu hallerin sona ermesini, diğer hallerde ise iş sözleşmesinin sona erme tarihini takip eden onuncu günden başlanarak yitirilmiş sayılır. İşverenler durumu en geç 10 gün içinde kuruma bildirmek durumundadır (5510/9).
* İşverenleri tarafından geçici görevle yurt dışına gönderilen sigortalıların ve işverenlerinin yükümlülükleri bu görevler süresince devam eder (5510/10).
* İşverenler en geç sigortalı çalıştırmaya başladıkları tarihte, devir veya nakilerde bu tarihleri takip eden 10 gün içinde, miras yolu ile intikallerde “3” ay içinde işyeri bildirgesi vermek durumundadır. Aynı il içindeki adres değişikliklerinde yalnız adres değişikliğini içeren bir bildirimde bulunulması yeterlidir (5510/11).
* İşyerinde, işin yapılması nedeni ile, işle ilgili olarak görevlendirilerek işyeri dışına çıkılması halinde bu zamanlarda, kadın işçilerin çocuklarını emzirdikleri sırada, işveren tarafından sağlanan taşıtla işe gelinip gidilmesi sırasında oluşan kazalar iş kazasıdır. İş kazasının kolluk kuvvetlerine derhal, kuruma “3” gün içinde bildirilmesi gerekmektedir. (5510/13).
* Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir. Meslek hastalığının öğrenildiği günden itibaren “3” gün içinde kuruma bildirilmesi gerekmektedir (5510/14).
* İş kazasının işverenin kastı veya kusuru nedeni ile oluşması, kuruma gereken sürede bildirimde bulunulmaması, sigortalının bildirimi yapılmaksızın çalıştırıldığı sırada iş kazasına uğraması benzeri durumlarda kurum zararı ile ilgili olarak işverenden talepte bulunabilecektir (5510/21,23).
* Yasa ile belirlenen işyerlerinde yasa ile belirlenen işleri yapan işçilerin çalışma sürelerine fiili hizmet süresi zamı eklenir(5510/40).
* Aynı anda birden fazla sigortalılık tanımı içine giren sigortalılar, kamu kapsamında çalışmaları olması halinde bu kapsamda, bunun dışındaki durumlarda önce başlayan sigortalılıkları kapsamında değerlendirilir. 4/1-B kapsamında değerlendirilenler Kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden 4/1_A kapsamında sigortalı bildirilemezler(5510/53).
* Sigortalıların prime esas kazançlarının saptanması sırasında, ücret, prim, ikramiye ve bu bağlamdaki tüm ödemelerin ve işverenler tarafından özel sağlıksigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine yapılan ödemelerin brüt toplamı esas alınır.
Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin %30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.
Ücretler hak edildikleri aya mal edilmek suretiyle prime tabi tutulur. Diğer ödemeler ise öncelikle ödendiği ayın kazancına dahil edilir ve ücret dışındaki bu ödemelerin yapıldığı ayda üst sınırın aşılması nedeniyle prime tabi tutulamayan kısmı, ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanarak iki ayı geçmemek üzere üst sınırın altında kalan sonraki ayların prime esas kazançlarına ilâve edilir(5510/80).
* Sigortalıların prime esas kazanç tutarları dikkate alınarak;
– %9’u işçi, %11’i işveren payı olmak üzere %20 oranında uzun vadeli sigorta kolları primi,
-Tamamı işveren tarafından ödenmek üzere işin tehlike derecesine bağlı olarak %1 ile %6,5 arasında kısa vadeli sigorta kolları primi,
– %5’i işçi, %7,5’i işveren payı olmak üzere toplam %12,5 oranında genel sağlık sigortası primi alınır.
Fiili hizmet süresi kapsamındaki işler için;
– 60/360 için +1,
– 90/360 için +1,5,
– 180/360 için +3 oranında uzun vadeli sigorta kolları primi alınır ve bu farkın tamamı işveren tarafından karşılanır. Devlet, uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası priminin 1/4’ü oranında prim katkısı sağlar (5510/81).
* Prime esas kazanç alt sınırı asgari ücret, prime esas kazanç üst sınırı ise asgari ücretin 6,5 katı olarakuygulanır (5510/82).
* Kısa vadeli sigorta kolları priminin oranı işyerinin tehlike derecesi esas alınarak kurumca belirlenir (5510/83).
* İşverenler bu kanuna göre vermek zorunda oldukları prim belgelerini ilgili oldukları ayı izleyen ayda kurumca belirlenen günde vermek durumundadır (5510/86).
* Primlerin ödenmesi konusundaki yükümlülük sigortalıyı çalıştıran işverene aittir (5510/87).
* İşverenler çalıştırdıkları sigortalılara ilişkin primleri kurumca belirlenen günün sonuna kadar ödemek durumundadır (5510/88).
* Sigortalıların sosyal güvenlik sicil numaraları TC kimlik numaraları olarak dikkate alınır ve tescil işlemleri bu esasa dayalı olarak yapılır (5510/92).
* Kurumun alacaklarında 10 yıllık zaman aşımı uygulanır (5510/93).
* İşverenler sigorta primlerinin kendi payına düşen kısımlarına dayanarak işçilerin ücretlerinden kesinti yapamaz (5510/98).
* Kurumca uygulanacak idari para cezaları düzenlenmektedir (5510/102).
* Emekliliksonrası çalışmalarda maaşların kesilmemesi ve Sosyal güvenlik destek primi ödenmesi durumunda, kısa vadeli sigorta kolları primi %1 ila %6,5+ %30 oranında prim alınır. %30’luk primin %7,5’i işçi, %22,5’i işveren payıdır (5510/geçici 14).
Öte yandan
5754 sayılı SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU İLE BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN ile; Çalışanlara verilen ücret ve tüm ek ödemelerin banka yolu ile yapılmasına ilişkin düzenleme yapılmış, bu konuda hangi işverenlerin zorunlu tutulacağının yönetmelikle belirlenmesi hükme bağlanmıştır (5754/82,83,84,85,86).
