iskanunu.com 
İlgili Makaleler
Datassist Eğitim Yayınları’nın ilki olan “4857 sayılı İş Kanunu Uygulama Rehberi”nde İş Kanunu maddeleri, Sigorta Müfettişleri Dr. Cahit Evcil ve Bekir Geçer’in yorumları ile yayınlanmıştı. Bu yorumlardan biri de deneme süreli iş sözleşmesine yönelikti. İşte ilgili kanun maddesi ve yorumları:
4857 sayılı İş Kanunu Md 15 – Taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda bunun süresi en çok iki ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabilir.
Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır.
Açıklama
Deneme süreli iş sözleşmesine ilişkin görüşler
İşçi ve işverenin iş sözleşmesini devam ettirip ettirmeme kararını belirli bir sürenin sonunda vermelerine imkan veren iş sözleşmelerine deneme süreli iş sözleşmesi adı verilmektedir.
Bir iş sözleşmesine deneme süresi konulabilmesi için bu sözleşmenin sürekli iş sözleşmesi olması koşulu bulunmaktadır. Belirtilen sürekli iş sözleşmesinin belirli veya belirsiz süreli olması imkanı bulunmaktadır. Diğer yandan bir sözleşmeye deneme süresi konulabilmesi için sözleşmede deneme süresi bulunduğu hususunun açıkça kararlaştırılmış olması gerekmektedir.
Sürekli iş sözleşmelerine konulacak deneme süresi İş Yasası ile sınırlandırılmıştır. İş Yasası’nın 15/I. Maddesinde bu konuda;
“Taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda, bunun süresi en çok iki ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabilir.”
hükmüne yer verilmiştir.
Bireysel iş sözleşmelerine, İş Yasası’nda veya toplu iş sözleşmesi ile kararlaştırılan süreden daha uzun deneme süresi konulması halinde bu süre konulmamış sayılarak, İş Yasası’nda veya toplu iş sözleşmesinde kararlaştırılan sürelere itibar edilir. İş sözleşmesi tarafları, sözleşmenin deneme süreli olduğunu belirtmiş ancak süre belirtmemişlerse bu durumda varsa toplu iş sözleşmesinde belirtilen süre; toplu iş sözleşmesinde de böyle bir kararlaştırma yoksa İş Yasası’nda belirtilen deneme süresi uygulama alanı bulmaktadır.
Deneme süresi işçinin fiilen işe başlaması ile hüküm ifade eder.
Deneme süresi dolmadan önce iş sözleşmesinin tararları iş sözleşmesini bildirimsiz ve tazminatsız olarak feshedebilir.
Deneme süresi içinde işçiler, çalıştıkları günler için iş sözleşmesinden doğan haklarını talep edebilirler. Bu durum İş Yasası’nın 15/II. Maddesinde;
“Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır.”
hükmü ile açıklanmıştır.
Deneme süresi sonunda iş sözleşmesinin devamına karar verilmesi durumunda artık deneme süresi de iş sözleşmesi (kıdem) süresine dahil bulunmaktadır. İş sözleşmesi deneme süresinin dolduğu tarihte değil, işçinin işyerinde fiilen işe başladığı tarihte kurulmuş sayılmaktadır. Böylelikle kıdem tazminatı, yıllık ücretli izin gibi çalışma süresine bağlı haklar yönünden deneme süresi de işçinin kıdem süresine eklenmektedir.
Kaynak: Datassist, 4857 sayılı İş Kanunu Uygulama Rehberi
