iskanunu.com 
Bir iş yerinin tehlike sınıfı, söz konusu iş yerinde yapılan asıl işin tehlike ve risk seviyesine göre belirlenir. Yapılan işlerin hangi tehlike grubunda yer aldığı ise İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İş Yeri Tehlike Sınıflar Tebliği’nde belirlenmiştir. (29 Mart 2013 tarihli ve 28602 sayılı Resmi Gazete)
Çok Tehlikeli Sınıftaki İşyerleri Nelerdir?
Söz konusu tebliğe göre Çok Tehlikeli Sınıfa giren iş yerlerinin sayısı oldukça fazla olsa da başlıca şu işyerlerini sayabiliriz; Maden, Linyit ve diğer kömürlerin işletmeciliği (Yıkama, elleme, briketleme, yerleri de buna dahil), Krom, Bakır ve Kurşun üretimi, Petrol ve tabi gaz kuyularının açılması, Otomobil ve Bisiklet lastiklerinin imali, Petrol rafinerileri ve petrokimya tesisleri vs…
Çok Tehlikeli Sınıftaki İşyerlerinde Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi
Çok Tehlikeli Sınıftaki iş yerlerinde düzenli olarak çalışanlara İSG eğitimi verilmek zorundadır. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun 17.maddesine göre işverenler çalışanların İSG eğitimi almasını sağlamak zorundadır. İş yerinin tehlike grubuna göre bu eğitimlerin periyodik sıklığı değişmekte olsa da Çok Tehlikeli İş yerlerinde bu sıklık yılda en az 1 defadır.
Ayrıca bu eğitimlerin süreleri de iş yerinin tehlike sınıfına göre değişmektedir fakat çok tehlikeli iş yerlerinde en az 16 saat olmak zorundadır. Söz konusu eğitimlerde genel konular (çalışanların yasal hakları, iş kazası veya meslek hastalığından doğan hukuki sonuçlar vs…), sağlık konuları (Biyolojik ve psikososyal risk etmenleri, ilkyardım, Hastalıklardan korunma prensipleri vs…), teknik konular (İş ekipmanlarının güvenli kullanımı, kimyasal ve fiziksel risk etmenleri vs..) hakkında bilgi verilmesi gereklidir.
Çok Tehlikeli Sınıftaki İşyerlerinde İSG Kurulu Zorunluluğu
Yine 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği kanuna göre 50 veya daha fazla çalışanın bulunduğu ve 6 aydan fazla süren işlerin yapıldığı iş yerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu’nun olması zorunludur. Bu kurullara ilişkin esaslar 18 Ocak 2013 tarihli ve 28532 sayılı İSG Kurulları Yönetmeliğinde belirtilmiştir.
İSG kurulları; kurul başkanı olarak İşveren veya İşveren vekili (zorunlu), Kurulun sekretaryası olarak İş güvenliği uzmanı(zorunlu), İşyeri Hekimi (zorunlu), İnsan kaynakları, personel sosyal işler veya idari mali işlerde görevli bir kişi (zorunlu olmakla birlikte İş güvenliği uzmanı tam zamanlığı değilse sekreterya görevini üstlenir.), Çalışan temsilcisi, ustabaşı veya usta (bulunması halinde) ve sivil savunma uzmanı (bulunması halinde) katılımıyla oluşur.
Ayrıca bu kurul katılımcılarına da kurulun görev ve yetkileri, iletişim teknikleri gibi eğitimlerin verilmesi zorunludur. Söz konusu kurul iş yerine uygun bir İSG İç yönerge taslağı hazırlamak, İSG ile alakalı tedbirleri belirleme ve işverene bildirme, her iş kazasında inceleme yapmak ve iş yerinin yıllık İSG raporunu hazırlamak gibi çok sayıda görevi vardır.
Çok tehlikeli iş yerlerinde kurulun ayda en az 1 kere toplanması zorunludur. Toplantının gündemi, yeri, günü ve saati en az 48 saat önce kurul üyelerine bildirilmek zorundadır. Kurul toplantısının mesai saatleri içerisinde olması asıl tercih olmalıdır.
Şayet iş yerinde ‘’Çalışmaktan Kaçınma’’ hakkının kullanılması durumu varsa kurul acil olarak toplanır ve alınan karar çalışan temsilcisine yazılı olarak tebliğ edilir.
Kurul üye sayısının salt çoğunluğu ile toplanır ancak işveren veya işveren vekilinin başkanlığında toplanması zorunludur. Toplantıda kararlar salt çoğunluk ile alınır ve çekimser oy kullanımı yasaktır. Oyların eşitliği halinde başkanın oyu kararı belirler. Her toplantıda alınan kararların tutanak tutulması zorunludur. Kararlar herhangi bir eylem gerekmeksizin işverene bildirilmiş sayılır.
Çok Tehlikeli Sınıftaki İşyerlerinde İşverenin Yükümlülükleri
Yine 6331 sayılı Kanunda çalışanların periyodik sağlık muayenelerine özel bir önem verilmiştir. İşveren Bakanlıkça çalışanın ve iş yerinin tehlike sınıfına göre belirlenen düzenli aralıklarla sağlık muayenelerini yaptırmak ve takip etmekle sorumludur.
Tehlikeli ve Çok Tehlikeli işyerlerinde çalışmaya başlatılacak olan çalışanlar yapacakları işe uygun oldukları belirtilen sağlık raporu olmadan işe başlatılamazlar. Söz konusu sağlık gözetiminden doğan maliyetler veya ek giderler hiçbir koşulda çalışana yansıtılamaz ve işveren tarafından üstlenilir. Ayrıca Çok Tehlikeli Sınıftaki ve 750 ve üzerinde çalışanı olan işyerlerinde işverenler her 750 çalışan için 1 tam zamanlı iş yeri hekimi istihdam etmekte zorunludur. Tam süreli iş yeri hekimi olan işyerlerinde diğer sağlık personeli işveren için zorunluluk olmaktan çıkar.
Yine 6331 sayılı kanuna göre işveren çalışanlardan İSG ile ilgili konularda görüş almak ve teklif getirme hakkını tanımak zorundadır.
Çok Tehlikeli Sınıftaki İşyerinde Çalışanların Yükümlülükleri
İSG kurulu ve İşverenin sorumluluğu olduğu gibi çalışanlarda sorumluluk altındadır. Bunlar başlıca iş yerindeki makine, cihaz ve araç gereç veya tehlikeli madde gibi üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak, kendisine sağlanan koruyucu donanımları doğru kullanmak ve korumak, İşveren ve çalışan temsilcisi ile İSG konusunda iş birliği yapmak çalışanın başlıca yükümlülükleri arasındadır.
Ancak sorumlulukların yanında işçilere 2004 yılında tanınan bir hak olan ‘’Çalışmaktan Kaçınma Hakkı’’ bahsedilmesi gereken bir konudur. İşçiler ciddi ve yakın tehlikelere karşı karşıya kaldıklarında İSG kuruluna şayet İSG kurulu yoksa doğrudan işverene durumu bildirebilir. Kurul acilen toplanarak İşveren ise anında karar verebilir. İş yerinde gerekli önlemler alınana kadar çalışanlar çalışmaktan kaçınabilir ve tehlikeyi bölgeyi terk ederek güvenli bir yere gidebilirler.
Çalışanların bu haktan faydalanırken çalışmadığı zamanlarda ücreti ile kanunlardan ve iş sözleşmesinden doğan diğer hakları saklıdır. Ayrıca işçiler söz konusu durumda iş yerinde gerekli önlemler alınmazsa iş sözleşmesini feshedebilir. Bu durum TBK’da İşverenin ‘’işçiyi koruma borcu, işçinin işverene bağlılık borcunun en büyük karşılığıdır’’ şeklinde ifade edilmektedir (TBK, m.396, 417)
Çok Tehlikeli Sınıftaki İşyerlerinde İş Güvenliği Uzmanı Çalıştırma Zorunluluğu
İş güvenliği uzmanlarının görev ve yetkileri ‘’İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik’’ bildirgesinde açıkça ifade edilmiştir. İlgili yönetmeliğe göre çok tehlikeli işyerlerinde İş güvenliği uzmanları çalışan başına ayda en az 40 dakika mesai yapmak zorundadır. Ayrıca çok tehlikeli sınıfta olan 250 ve üstü çalışanı olunan işyerlerinde her 250 çalışan için tam gün çalışacak en az 1 iş güvenliği uzmanı gerekir.
İş Güvenliği uzmanı iş yerinin her sahasında gerekli incelemeleri yapmak, çalışanlarla görüşmek ve gerekli belgelere ulaşmak hususunda sorumludur. Ayrıca iş yerinde hayati veya önlenemez bir tehlike anında çalışmanın acilen durdurulması konusunda işverene haber verme ve başvurma konusunda yükümlüdür.
Ayrıca İş Güvenliği Uzmanı tam gün çalıştıkları iş yeri dışında fazla mesai yapamamakla beraber birden fazla iş yeri ile kısmi süreli olarak çalışıyor ise bu işyerleri arasında yolda geçen süreler kanunen haftalık çalışma süresinden sayılamaz.
