iskanunu.com 
İlgili Makaleler
Sosyal güvenlik işlemlerinde eksik gün uygulamalarının nasıl olacağı, ay içinde işe giriş veya ayrılış bildirgesi verildiği için tam ay çalışması olmayan sigortalıları ve işverenleri yakından ilgilendiriyor. İşçi ve işverenlerin 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve türev mevzuatları gereğince yükümlü oldukları bazı konular bulunuyor.
Ay içerisinde tam çalışmayan sigortalılar için 30 günlük hizmet üzerinden aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi veriliyor. Sigortalıların çalışmama nedenleri ile birlikte 30 günden eksik kalan günlerinin Kuruma bildirilmesi gerekiyor.
Rapor Parası Alımında Eksik Gün Nedeninin Önemi
Geçtiğimiz günlerde, SGK’nın Genelgesi’ni Rapor Parası Alımında Eksik Gün Nedeni başlıklı içeriğimizde paylaşmıştık. Burada da rapor parası, yani geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenmesinde sigortalının Kuruma bildirildiği eksik gün nedeni de oldukça önemli.
“Sigortalılara ödenecek olan rapor parası/geçici iş göremezlik ödeneklerinde kısa vadeli sigorta uygulamaları” konulu Genel Yazı’da aşağıdaki hususlar özellikle dile getirilmiş ve uygulamada birliktelik açıklanmıştı.
İlgili başlıkta, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 14. maddesinin dördüncü fıkrasının (ç) bendinde,
“Ayrıca Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalılar için aylık prim ve hizmet belgesi verilmemesi veya tutukluluk ve gözaltı hali, yol izni ve diğer ücretsiz izinler, devamsızlık, puantaj, kısmi istihdam, yarım çalışma, fesih tarihinde çalışmama ve diğer nedenlerle aylık prim ve hizmet belgesinde gün ve kazanç bildiriminde bulunulmaması halinde en son primin ilişkin olduğu tarih itibarıyla sigortalılığı durdurulur. Ancak ilgili kanununda belirtilen ücretsiz izin halinde ise iznin sona erdiği tarih itibarıyla sigortalılığı durdurulur.” hükmüne yer veriliyor.
Buna göre, aylık prim ve hizmet belgesinde (APHB) eksik gün nedeni olarak;
4-gözaltına alınma,
5-tutukluluk,
6-kısmi istihdam,
7-puantaj kayıtları,
14-diğer,
15-devamsızlık,
16-fesih tarihinde çalışmamış,
20-ücretsiz yol izni,
21-diğer ücretsiz izin,
23-yarım çalışma,
24-yarım çalışma ve diğer nedenler
Olarak bildirilen ve bu aylarda sigortalı için hiç gün ve kazanç bildirilmemişse, en son prim bildirilen gün itibariyle sigortalılığı sona ermiş sayılacak.
Yukarıda bahsedilen eksik gün nedenleri dışında bir nedenden bildirim yapılanlar için ilgili ayda hiç gün ve kazanç bildirilmemesi halinde ise, sigortalının sigortalılık niteliğini devam edecek.
Sigortalının istirahatli/raporulu olduğu aylarda APHB verilmiş olması şartıyla, sigortalılık niteliği devam edecek. Ancak, istirahat tarihinden önceki ayda aylık prim ve hizmet bildirgesinin hiç verilmemesi veya Yönetmelikte geçen eksik gün nedenleri ile gün ve kazanç bildirilmemesi halinde en son priminin bildirildiği gün itibariyle sigortalılığının sona ereceği de belirtiliyor.
Yukarıda belirttiğimiz gibi eksik gün nedeni, sigortalının rapor parası/geçici iş göremezlik ödeneği alıp alamayacağı konusunda oldukça önemli.
Genel Sağlık Sigortalılığında Eksik Gün Sayısı Önemli
01 Ocak 2012 tarihinden önce hemen hemen tüm vatandaşlarımız ya genel sağlık sigortalısı ya da genel sağlık sigortalılığı açısından bakmakla yükümlü olunan kişilerdi. Ay içerisinde 30 günden az çalışan sigortalıların yukarıda bahsetmiş olduğumuz rapor parası alması kadar önemli olan bir diğer konu ise eksik günü bildirilen sigortalıların sağlık hizmetlerinden faydalanması için eksik kalan günlerinin ay içerisinde 30 güne tamamlanması oluyor.
30 Günden Az Çalışanların Genel Sağlık Sigortalılığı başlıklı içeriğimizde de bu konu hakkında detaylı bilgiyi sizlere sunmuştuk.
Bir takvim ayı içerisinde 30 günden az Kanunun emrettiği zorunlu sigortalılık türlerinden biri ile SGK’ya sigortalılık tescili bulunan sigortalıların eksik prim günlerini “Genel Sağlık Sigortalısı” olarak borçlanma zorunlulukları bulunuyor. Ama bu zorunluluk 30 günden az çalışan herkes için geçerli değil.
Özellikle 01 Ekim 2016 tarihi itibarı ile,
- Sosyal Güvenlik Kurumu’na 30 günden eksik ama 20 günden fazla bildirilen sigortalılar için genel sağlık sigortası priminin 30 güne tamamlanması zorunluluğu bulunmamaktadır.
- Ay içerisinde 20 günden az sigortalılığı bulunup, eşi veya ailesi tarafından bakmakla yükümlü olunma durumu dediğimiz hak sahipliği var ise bu sigortalılar da eksik günlerini 30 güne tamamlama zorunluluğu bulunmamaktadır.
- Hem ay içerisinde 20 günden az çalışması olup hem de sigortalılık açısından, eşi veya ailesi tarafından bakmakla yükümlü olunmayan vatandaşlar için ise durum biraz farklıdır. Bu kişilerin eksik kalan günlerini Genel Sağlık Sigortası açısından 30 güne tamamlaması gerekmektedir.
Ay içerisinde 30 günden az çalışan sigortalılar Kurum “-06: kısmi istihdam” veya “-07: Puantaj” eksik gün kodu ile bildirilip bildirilmediği ayrımı gözetilmeksizin yukarıda saydığımız çalışma gün sayısı ve hak sahipliği statülerine göre Genel Sağlık Sigortalılığı zorunluluğu değişecek.
Genel Sağlık Sigortasına İlişkin İşlemler konulu Sosyal Güvenlik Kurumunun 2017/16 sayılı Genelgesi ile de konuya ilişkin Kurumca yapılacak işlemlere ilişkin diğer detaylara ulaşabilirsiniz.
Kısmi (Part-Time) Çalışanların SGK’ya Bildirimlerinde Eksik Gün Nedeni Önemli
Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların SGK’ya bildirimlerinde bazı kriterler ve açıklamalar getirildi. Daha önce yine sitemizden Part Time Çalışanların SGK Bildirimlerine Dikkat başlıklı yazımızda sizlere detaylarını açıklamıştık.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 9. maddesinde iş sözleşmelerinin kısmi süreli ya da tam süreli olabileceği belirtiliyor. Kısmi süreli (part time) çalışmanın iş kanununda belirtilen tanımı.
“İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmi süreli iş sözleşmesidir.” şeklinde belirlenmiş. Yönetmelikler ile de detaylı tanımlaması yapılmıştır. Aynı Kanun’un 63. maddesine istinaden çıkarılan İş Kanunu’na İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği’nin “Kısmi Süreli Çalışma” başlıklı 6. maddesinde; “İş yerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışma kısmi süreli çalışmadır.”
Bir iş yerinde 45 saat çalışılıyorsa, kısmi süreli çalışma haftada 30 saat ve daha az yapılan çalışmaları kapsıyor. Kısmi süreli çalışanların prim gün sayısının nasıl hesaplanacağı kanunlarca belirtiliyor. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 80. maddesinde açıklanıyor. Ayrıca SGK Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 100. maddesinde de konuya açıklık getirildiğini görebiliriz.
Eksik Gün Nedeni 06 Olursa Ne Yapılmalı?
SGK “kısmi süreli çalışma” eksik gün nedeni olarak aylık prim ve hizmet belgelerinde Kuruma bildirilen sigortalılar için 20 gün üst sınırını getirdi. Güncel durumda kısmi süreli çalışanınız var ise ve eksik gün nedeni “06” olarak Kuruma bildirilen sigortalı olması durumunda ay içerisinde en fazla 20 günle belirtiliyor.
SGK’nın bu çalışması güncel bildirgelerde “06” eksik gün nedeniyle 20 gün üzeri personel hizmeti bildirmek istemeleri halinde uyarı vererek bu durumu engelliyor.
SGK’nın yaptığı diğer bir çalışma ise, geriye dönük bildirimlerin kontrolü olarak karşımıza çıkıyor. SGK yukarıdaki sebeplerle “06” eksik gün nedeniyle 20 gün üzerinde prim gün sayısı bildirilen sigortalıların bildirildikleri aylara işverenlerden düzeltme istiyor. Bu şekilde sigortalı bildirimi yapan iş yerlerinden eksik gün nedeni part time çalışma olarak bildirilip 20 günden fazla sigorta prim gün sayısı olan personelleri için 30 gün üzerinden sigorta bildirimlerinin tamamlanmasını istiyor.
Eksik gün nedeni 06 kısmi istihdam olan personellerinin ay içerisinde 20 günden fazla sigorta bildirimi yapılamayacağını tekrar hatırlatırız.
