Fazla Mesai Ücreti Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Yasal sınır doğrultusunda bir işçinin maaş hakkedişini kapsayan çalışması haftalık en fazla 45 saattir. 4857 nolu İş Kanunu’nun 41. Maddesi ile belirlenen haftalık çalışma saati olan, en fazla 45 saat dışında çalışılan fazla süreler fazla mesai kavramını ortaya çıkarmaktadır ve bu süre için işçiye fazla mesai ücreti ödenmelidir. Fazla mesai ücretinin hesaplanması haftalık çalışma saatinin de bildirildiği 4857 nolu İş Kanunu’nun 41. Maddesinde belirtilen koşullar çerçevesinde belirlenmektedir. 

Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışmanın Farkı Nedir?

Yasada belirlenen çalışma süresinin haftalık 45 saat olduğunu belirtmiştik. Fakat işçi ve işveren sözleşme yaparken haftalık çalışma saatinin 45 saat altında bir saat olmasını da kararlaştırabilirler.  Bu şekilde çalışan bir işçi sözleşmesinde belirtilen haftalık çalışma saatinden daha fazla çalıştığında bunun için fazla sürelerle çalışma ücreti almalıdır. Örneğin; işçinin sözleşmesinde çalışma saati haftalık 40 saat olarak belirlendi. Fakat işçi o hafta 43 saat çalıştı ise 40 saatin üzerinde kalan 3 saat için fazla sürelerle çalışma ücreti alacaktır.

Fazla çalışma ise İş Kanunu çerçevesinde belirlenen haftalık çalışma saati 45 olan işçilerin 45 saat üzeri çalıştıkları fazladan olan çalışmayı kapsamaktadır.

Fazla sürelerle çalışma ve fazla çalışma ücretleri yasa kapsamında farklı olarak hesaplanmaktadır.

Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışmanın Ücret Hesaplaması Nasıl Yapılır?

İşçinin yaptığı fazla çalışması yani fazla mesaisi haftalık 45 saati aşan çalışmasında, çalıştığı her fazla saat için saatlik ücretine denk gelen ücretinin %50 zamlı hali olarak hesaplanmaktadır.

Bir örnek ile açıklama yapalım. Örneğin; bir işçi aylık brüt 12.000 TL ücret ile çalışıyor ve haftada 54 saat çalışmış olsun. İşçinin fazla mesai ücretinin hesaplamasını yapabilmek için öncelikle işçinin saatlik ücretini bulalım. Saatlik ücretine kişinin maaşını yasal sınır çerçevesinde aylık çalışma saati olan 225 saate bölerek ulaşırız.

Saatlik Ücret; 12.000 / 225 = 53,33 TL

Fazla mesai ücretin saatlik ücretin %50 zamlı halidir. Bu yüzden saatlik ücreti 1,5 ile çarpıyoruz.

Zamlı ücret; 53,33 x 1,5 = 80 TL

Fazla çalışma olarak çalıştığı süreyi 45 saati aşan süreyi baz alıyoruz.

Fazla çalışma süresi; 54 – 45 = 9 saat

Fazla mesai ücreti; 9 saat x 80 TL = 720 TL’dir.

Fazla sürelerle çalışma ücreti ise; yasa çerçevesinde fazla sürelerle çalışmanın ücreti saatlik ücretine denk gelen ücretin %25 zamlı hali olarak ödenir.

Yine örnek ile ilerleyerek hesaplamayı netleştirelim. Örneğin; işçinin çalışma saati iş sözleşmesi kapsamında haftalık 40 saat ise 45 saatin altında kalan 5 saat için fazla sürelerle çalışma ücreti alması gerekir. İşçinin 12.000 TL brüt maaş aldığını varsayalım. Saatlik ücretini bulmak için sözleşmesinde yer alan haftalık çalışma saatini baz alarak ilerliyoruz. İş Kanunu kapsamında haftalık çalışma günü 6 olarak kabul edilmektedir. İşçi 5 gün çalışsa dahi 6 gün çalışmış gibi varsayarak öncelikle günlük çalışma saatini bulmalıyız. Sonrasında bu saati 30 ile çarparak aylık toplam çalışma saatine ulaşabiliriz.

Haftada 40 saat çalışan birisi haftada 5 gün olsa da 6 varsayarak günlük çalışma saatini buluyoruz.

Günlük çalışma saati; 40 / 6 = 6,667 saat

Aylık çalışma saati; 6,667 x 30 = 200 saat

Buradan hareketle saatlik ücret; 12.000 / 200 = 60 TL

Fazla süre ile çalışma saatlik ücreti;

60 x 1,25 = 75 TL

Fazla süre ile çalışma toplam mesai ücreti ise;

5 saat fazla süreli çalışma x 75 = 375 TL’dir.

Fazla süreli çalışanların çalışma yaptığı mesai 45 saati geçtiğinde fazla çalışmadaki gibi her her 45 saat üzerinde kalan saat için %50 zamlı ücret ödenir.

Genel Tatil Fazla Mesaisi Nasıl Hesaplanır?

Genel tatil ve ulusal bayramlarda çalışan işçilere çalıştıkları gün için yasa gereği %100 zamlı şekilde ücret ödenmelidir. İşçi genel tatil gününde çalıştı ise hem maaşı içerisindeki günlük ücreti hem de genel tatil mesaisi için günlük ücreti kadar ek ücrete hak kazanmış olur. İşçi genel tatil içerisinde tüm gün yerine bir saat çalıştı ise bir günlük ücreti kadar da ek ücrete hak kazanır.

Örneğin işçinin aylık brüt 12.000 TL maaş aldığını varsayalım. İşçi herhangi bir genel tatil veya ulusal tatilde çalıştı ise bunun için öncelikle günlük ücretini bulalım.

Günlük Ücret; 12.000 / 30 = 400 TL

Genel Tatil Çalışması için alacağı ek ücret; 400 x 1 = 400 TL

İşçi maaşına ek olarak 400 TL fazla ücret alacak ve alacağı ücret; 12.000 + 400 = 12.400 TL olacaktır.

Hafta Tatili Çalışması Nasıl Hesaplanır?

İşçi haftalık çalışma saatini doldurduktan sonra hafta tatiline hak kazanmaktadır. İşçi hafta tatilinde çalıştı ise çalıştığı her saat için saatlik ücretinin %50 zamlı hali ödenmelidir.

Örneğin işçi 12.000 TL brüt maaş ile çalıştığını varsayalım. Haftalık 45 saatini doldurmuş ve hafta tatiline hak kazandığı günde 5 saat fazla mesai yapmış olsun.

Saatlik ücret; 12000 / 225 = 53,33 TL

Hafta Tatili Çalışması ; 5 saat

Hafta Tatili Çalışma Ücreti; 53,33 x 5 x 1,5 = 399,97 TL olmaktadır.

Fazla Mesailerin Puantaj Takibi

Fazla mesai uygulamasında yasal dayanaklara göre uygun hesaplamanın beraberinde bu sürelerin puantaj kayıtlarının doğru takip edilmesi de önem arz etmektedir. Gerek aylık ve yıllık raporlamalarda gerekse de olası kurum denetimlerinde anlaşılır sonuçlar elde edebilmek için fazla mesainin puantaj takibinin doğru yapılması gerekmektedir.