iskanunu.com 
Yeni çocuk sahibi olan çalışan kadınlara, iş hayatına devam edebilmeleri için ve bu durumun çalışan anne açsından dezavantaj oluşturmasını engellemek için kanun koyucu kadınlara pozitif ayrımcılık kapsamında birtakım haklar tanıyor. Bu haklardan birisi de: Süt İzni…
“Emzirme İzni” olarak da adlandırılan süt izni; çalışan anneye, çocuğu 1 yaşına gelinceye kadar, günde 1,5 saat süt izni hakkı veriliyor. Bu husus, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 74. Maddesiyle de kadınlara bir güvence olarak tanınıyor.
“Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.”
Bu hükümden de anlaşılacağı üzere, çalışan annenin emzirme izinlerinde geçen süreleri, çalışma süresinden sayılıyor. Ücretli bir izin olan süt izninin, çalışan annenin ücretinden herhangi bir kesinti yapılamıyor. Ayrıca çalışan süt iznini, hangi saatler arasında ya da kaça bölerek kullanacağını kendisi belirleyebiliyor.
Süt İzni Toplu Kullandırılabilir Mi?
Süt izninin İş Kanunu’nda toplu kullandırılmasına dair bir hüküm bulunmuyor. Ancak bazı Yargı kararlarında süt izninin toplu kullanılması, süt izninin verilme amacı ile çelişmesi nedeniyle, toplu kullanımın zedeleyici olduğunu ve özünde süt izninin anne ve bebek açısından değerlendirildiğinde “bebek için” değişik zaman aralıklarında ve belirli periyotlar ile bebeğin gereksiniminin karşılanmak amacıyla verilmesi gerektiği görüşünde olup, süt izninin toplu kullanılmasını olumsuz değerlendiriliyor.
Süt İzni Kullandırılmaması Durumunda Ne Yapmalı?
İş Kanunu’nda süt izninin kullandırılmamasına yönelik işverenlere bir idari yaptırım yer almıyor.
Süt iznini kullandırtmayan işveren hakkında, 4857 sayılı İş Kanunu’nun “İşin Düzenlenmesine İlişkin Hükümlere Aykırılık” başlıklı 104. maddesine aykırılıktan dolayı idari para cezası uygulanabilir. Maddede, “74. Madde hükmüne aykırı olarak doğumdan önceki ve sonraki sürelerde gebe veya doğum yapmış kadınları çalıştıran veya ücretsiz izin vermeyen” işverenlere idari ceza öngörülmüş ancak İş Kanunu’na dahil olan süt iznine aykırılık kapsamına alınmamıştır.
Çalışan anne, süt izninin kullandırılmaması durumunda, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebiliyor.
Süt İzni Yerine Süt İzni Ücreti Talep Edebilir Mi?
İş Kanunda, annenin ve bebeğin sağlığını düşünerek süt izninin verilmesi gereği üzerinde durulmasına rağmen bu iznin işverence verilmemesi halinde ücretinin ödenip ödenmeyeceğine dair bir hüküm bulunmuyor. Süt izni ücreti ile ilgili Yargıtay tarafından aşağıdaki karar verilmişti:
… “Dolayısıyla, yasa uyarınca kadın işçilere çocuklarını emzirmeleri için günde bir buçuk saat (aksi yönde ve fakat işçi lehine olmak üzere taraflar arasında süre düzenlemesi yapılabileceği gibi) süt izni verilmesi hususu işverenin inisiyatifinde olan bir durum olmayıp, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 74/7. fıkrası uyarınca da bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağının işçi tarafından belirleneceği hüküm altına alınmış olup, işçinin süt izni kullanması gerektiği halde bu iznin kullandırılmaması durumunda, kullandırılmayan sürenin tespiti ile % 50 zamlı ücret üzerinden hesaplama yapılması gerektiğinin kabulü Anayasanın 50/2. maddesine ve amaçsal yorum benimsemek suretiyle 4857 sayılı Kanun’un ruhuna daha uygun düşeceğinden hükmün bozulması gerekmiştir..”
Yani, süt izni talebine rağmen işveren çalışanına süt izni vermeyip çalıştırırsa, bu çalışmaların karşılığının fazla çalışma ücreti olarak ödenmesi gerekiyor.
Süt izni kullandırılmayan kadın işçi, geriye dönük 5 yıl süreyle ücret talep edebiliyor. İş Kanunu’nun 32. maddesinde ücretlerde zamanaşımının 5 yıl süre ile olması nedeni ile süt izni kullanmayıp, bu süreleri fiilen çalışarak geçirmesi halinde alması gereken zamlı ücretinin de talep hakkı 5 yıl olacak.
