İşveren Zorunlu Yıllık İzin Uygulayabilir Mi?

Aynı işverene ait iş yeri yahut işyerlerinde en az 1 yıl çalışan her işçi yıllık izin hakkı kazanır. Anayasa ve iş mevzuatını düzenleyen tasarılar bakımından güvence altına alınan bu hak, kullanım esası bakımından hem işçiye hem de işveren birtakım haklar tanır.

Kanuna göre işçi bu haktan vazgeçemez (Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği, Md. 9). İşveren ise işçinin bu hakkını kullanmasını sağlamaktan sorumlu olmakla birlikte, iş yerinin işleyişini aksatmayacak, işçiler arasında ayrımcılığa sebep olmayacak ve işçinin de lehine olan tarihlerde olmasına özen gösterecek şekilde organize etme gayreti içerisinde olmalıdır.

İşçi yıllık izne çıkacağı tarihleri en az bir ay önceden yazılı olarak bildirmek durumundadır. İşçinin talebi reddedilemez ancak ilgili talebin uygulanacağı tarihler reddedilebilir. İşveren bu reddetme hakkını yasalardan alsa da keyfi olarak reddedemez. Reddetme gerekçesi, iş yerinin faaliyet gösterdiği işin sürekliliğine etkisine ve diğer çalışanların izin takvimlerine göre belirtilmelidir.

İşçinin yıllık izne çıkmayı istememesi durumuna da değinmek gerekir. İşveren işçiyi inisiyatif alarak yıllık ücretli izne çıkartabilir. İşçi talep etmese bile işveren işçiyi yıllık izne gönderebilir fakat yıllık izin günlerini belirleme esası işçidedir.

Ayrıca bu durum alt işveren ilişkilerinde daha bariz bir şekilde görünmektedir. İşverenler izin kayıt belgesi tutmak zorundadır. (Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği, Md. 6). İşveren nasıl bu izinlerin kullanımı sağlamakla yükümlü ise, alt işveren ilişkisinde de asıl işveren alt işvereni denetlemeli ve işçilerin yıllık izin haklarının güvence altında olduğunu kontrol etmelidir.

İşçi ve işveren arasında gerçekleşen durumlara değindikten sonra toplu izin uygulamasına da değinmek gerekir. Toplu izin uygulamasıyla iş hayatında karşılaşılmaktadır. İşveren yahut işveren vekilleri, Nisan ayı başı ile Ekim ayı sonu arasındaki dönemde işçilerin tümünü veya bir kısmını kapsayan toplu bir izin uygulaması yapabilir. Bu uygulamaya gidilmesi durumunda; her işçinin işbaşı yapacağı tarih, işçiye göre şayet varsa yol izin süreleri genel esasa dayalı şekilde belirlenmeli ve ilan edilmelidir. (Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği, Md. 10)

İşverenler iş yerinin korunması, araç gereç ve donatım yahut makinaların bakımı ve temizlenmesi gibi zorunluluk gerektiren durumlarda yeterli sayıda işçiyi toplu izin uygulaması dışında tutabilir. Toplu izin uygulaması dışında tutulan işçilerin yıllık izin hakkedişleri toplu izin döneminden sonra işçilerin istedikleri bir tarihte işçilere verilir. (Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği, Md. 11)

Bu noktada önemli bir hususun altını çizmek gerekir. Mevsimlik işçiler, kampanya işçileri, kısmi süreli ve çağrı üzerine çalışma yapan işçilerde yıllık izin hakkı ve bu hakkın uygulanışı bakımından tam süreli çalışan işçilerden farklı bir uygulamaya gidilemez. İşveren, sözleşme tipi yahut işçinin çalışma biçimini gerekçe göstererek yıllık izin hakkında farklı bir uygulamaya kesinlikle gidemez. Geçici iş ilişkisinde ise sözleşmede aksi belirtilmediği sürece Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği hükümleri uygulanır. (Resmî Gazete Tarihi: 03.03.2004 Resmî Gazete Sayısı: 25391)

İşçinin yıllık izin süresi içerisine resmi tatil, bayram tatili yahut hafta sonu tatili denk gelirse bu süreler yıllık izin bakiyesinden düşülemez. Ayrıca işçi işten ayrılış süreci içerisindeyse ve İş Kanunu Md.27 gereği işçiye verilen yeni iş arama izni süresi de yıllık izin bakiyesinden mahsup edilemez. İşçinin hakkı olduğu halde kullanmadığı yıllık izinleri var ise bunlar işçinin günlük ücreti üzerinden hesaplanarak çalışanın çıkış bordrosunda gösterilmeli ve çıkış ödemesi kapsamında çalışana ödenmelidir.

Ayrıca yönetmelik gereği işçi sayısı 100’den fazla olan işyerlerinde işvereni temsilen 1 ve işçileri temsilen 2 kişiden oluşan bir izin kurulu olması zorunlu olmakla birlikte izin kurulu seçimleri 2 yılda bir yapılır. Yeni açılan işyerlerinde ise izin kurulu oluşturulması için izin verilen süre iş yerinin faaliyete geçmesinin ardından 1 yıldır. İzin kurulları yıllık izin çizelgelerinin hazırlanması sırasında ve kurul başkanının çağrısı üzerine mesai saatleri içerisinde toplanır. İzin kurullarının çalışması için gerekli yer ve araçların temini işverenin sorumluluğundadır.