Kısmi Süreli Çalışanlarda Kısa Çalışma Ödeneği

Birçok iş yeri kısa çalışmaya ilk kez başvururken, kısa çalışmanın bordrolara nasıl yansıtılacağı da ilk kez deneyimlendi. Yeni düzenlemelerle bordro düzenleyen departmanlar da doğru ve yasalara uygun şekilde işlemleri tamamlamak için epey mesai harcadılar. Fakat hala açıklığa kavuşamayan noktalar var. Bunlar da biri de kısmi süreli çalışanlarda kısa çalışma bordrosunun düzenlenmesi konusu.

Kısmi Çalışma Nedir?

Kısmi çalışma yani part time çalışma, iş yerinin haftalık çalışma süresinin en fazla 3’te 2’si kadar çalışmalardır. İş sözleşmesi kısmi zamanlı olarak imzalanmış kısmi çalışanlar, haftanın her günü ya da belli günlerinde çalışırlar. Fakat çalıştıkları toplam süre, o iş yerinin haftalık çalışma süresinin 3’te 2’si kadar ya da daha azıdır. Örneğin haftalık 45 saat çalışılan iş yerlerinde, part time çalışan işçiler en fazla haftada 30 saat çalışırlar.

Kısmi Çalışanların Prim Günleri Nasıl Tespit Edilir?

Kısmi süreli çalışan işçilerin, SGK’ya sigorta prim günleri bildirilirken ay içindeki toplam çalışma süreleri 7,5’a bölünür. Örneğin ayda 120 saat çalışmış kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan bir işçinin ay sonunda ilgili ay için prim günü 120 / 7,5=16 gün olarak Kuruma bildirilir. Ayın kalan günleri ise “06 Kısmi istihdam” ya da “07 Puantaj kayıtları” gibi eksik gün kodları ile kuruma çalışılmamış gün olarak bildirilir.

Kısa Çalışma Kapsamındaki Kısmi Çalışanların Durumu

Salgının etkisiyle kısa çalışma yapmak durumunda kalan iş yerleri, ya faaliyetlerini durduruyor ya da çalışma sürelerini azaltıyor. Firmaların departman bazında ya da işçi bazında farklı uygulamaya gitmeleri de mümkün. Örneğin bir iş yerinde sadece üretim departmanı çalışırken, satış bölümünün çalışma süreleri azaltılmış olabilir. Ya da bir perakende firması, mağazaları kapandığı için mağaza çalışanlarının çalışma sürelerini sıfırlayıp, internet satışlarını takip eden departmanını çalıştırmaya devam edebilir. Bu departmanlarda çalışan ve kısa çalışma kapsamına dâhil edilmek istenen kısmi süreli iş sözleşmeli işçiler de mevcut olabilir. Zaten çalışma süreleri diğerlerinden az olan kısmi çalışanlarda kısa çalışma uygulanması iş yerinin faaliyetinin tamamen durması ve çalışma süresinin azalmasına göre değişiklik göstermektedir.

Part time çalışan işçinin ay içinde toplam çalıştığı saat her ay sabitse işimiz daha kolaylaşıyor. Her ay hangi günlerde işe gelmesi gerekiyorsa, o günlerden gelemediği günler için kısa çalışma ödeneği başvurusu yapılabilir. Zaten çalışmayacağı günler için ödeme almayacak. Çalışma günleri ya da saatleri sabit değilse, işçinin ay içinde çalışması gereken süreler ay içerisindeki olağan akışa göre belirleniyor ve her ay değişiyorsa iş biraz daha zorlaşıyor. Böyle bir durumda, hiçbir kanunda hüküm bulunmadığından yoruma ihtiyaç duyuluyor. İşçinin geçen aylardaki çalışmalarının ortalaması kıstas alınabilir. Örneğin bazı aylar 100 saat, bazı aylar 50 saat çalışan bir işçi için son 12 aylık çalışma saatinin ortalamasına göre kısa çalışma eksik gün bildirimi yapılabilir.

Faaliyeti Tamamen Duran İş Yerlerinde Kısmi Çalışanlar Nasıl Bordrolaştırılır?

Faaliyeti duran iş yerlerinde kısa çalışma demek, işçini işe gelmesi gereken çalışma günlerinde işe gelememesi demektir. İş yerinde faaliyet durmuşsa, part time çalışanlar da dolayısıyla işe devam edemeyecektir. Bu çalışanlar kısa çalışma kapsamına alındığında, bordrolarında iki nedenle eksik gün oluşacaktır. Kısa çalışma nedeniyle eksik prim günü ve kısmi istihdam nedeniyle eksik prim günü.

Örneğin, ayda 5 prim günü çalışan bir işçiyi, Nisan ayında kısa çalışma kapsamında hiç çalıştırmadığımızı varsayalım. İşçinin çalışma günü olan fakat salgın nedeniyle çalışamadığı bu 5 gün kısa çalışma nedeniyle oluşan eksik günüdür. Kalan 25 gün ise part time çalışmasından dolayı zaten işe gelmediği günler olduğundan kısmi çalışmadan kaynaklı eksik günü olacaktır. Sonuçta tam ay prim günü eksik olacak, Kuruma 0 prim günü bildirilecekler.

Burada her iki eksik gün SGK bildirimlerinde ayrı ayrı gösterilemeyeceğinden, eksik gün bildirim kodu Pandemi ile eksik gün nedenlerine eklenen yeni bir kod olan “27 Kısa Çalışma Ödeneği ve Diğer Nedenler” olarak seçilmelidir.

Çalışma Süresi Azaltılan İş Yerlerinde Kısmi Çalışanlar Nasıl Bordrolaştırılır?

Faaliyeti devam eden fakat çalışma süresi normal zamandaki çalışmasına oranla en az 3’te 1 oranında azalmış olan iş yerlerinde ise kısmi zamanlı çalışanlar çalışmaya devam ediyor olabilir. Eğer kısmi çalışan işçiler aynı çalışma sürelerinde devam ediyorsa bu kişilerin kısa çalışma kapsamına alınması mümkün değildir.

Örneğin, iş yerinde aylık çalışma saati 225’ken tüm işçilerin 130 saat çalıştığını varsayalım. Kısmi iş sözleşmesi ile çalışan bir işçi de aynı iş yerinde Pandemi öncesinde de aynı şekilde olmak üzere ayda 90 saat çalıştığını varsayalım. Bu çalışanın çalışma sürelerinde Pandemi nedeniyle bir azalma olmadığı için diğer çalışanlar için kısa çalışma nedeniyle eksik gün bildirimi yapılabilirken, kısmi çalışan bu işçi için kısa çalışma söz konusu olmayacaktır.

Aynı örnekten yola çıkarak part time işçinin Pandemi nedeniyle Nisan ayı boyunca 90 saat çalışacakken çalışma süresi azaltılmış ve 60 saat çalışmış olduğunu varsayalım. Çalışma süresi 3’te 1 oranında azalmış olduğu için işveren bu çalışan için kısa çalışma ödeneğine başvurabilir.

Nisan ayı için bordrosunda çalışmasının nasıl gösterileceğine ve Kuruma nasıl bildirileceğine bakarsak;

• 60 saatlik çalışması için işveren işçiye ücretini hesaplayıp ödeyecek,
• 60 saatlik çalışması 7,5’a bölünerek, prim günü çalışmış olarak Kuruma bildirilecek (60/7,5=8 prim günü),
• Normalde 90 saat çalışması gerektiğinden, çalışamadığı 30 saatlik süre kısa çalışma kapsamında değerlendirilecek, 30 saatin kaç prim gününe denk geldiğini hesaplamak için toplam çalışma saati 7,5’a bölünecek ve İŞKUR puantajında kısa çalışma nedeni ile eksik gün olarak bildirilecek (30/7,5=4 prim günü),
• İşçi bu 30 saatlik çalışamadığı sürenin ücretini kısa çalışma ödeneği olarak İŞKUR’dan alacak,
• İşçinin çalışma saati ayda 90 saat olduğundan, 90 saate denk gelen prim günü dışında kalan günler de kısmi istihdam olarak hesaplanıp kuruma bildirilecek (90/7,5= 12 prim günü, eksik gün 30-12=18 gün prim günü)
• Aylık Prim ve Hizmet Bildirgesi ya da Muhtasar Prim ve Hizmet Bildirgesinde işçi 8 prim günü çalışmış, 22 prim günü eksik olarak, “27 Kısa Çalışma Ödeneği ve Diğer Nedenler” eksik gün kodu ile bildirilecek.