Serbest Zaman İzni Hakkında Bilinmesi Gerekenler

İlgili Makaleler

Malulen Emeklilik ile Engelli Emekliliği Arasındaki Farklar

5 gün önce

Yılbaşı Yardımları Nasıl Bordrolaştırılır?

6 gün önce

BORÇLANIN!

2 hafta önce

İşçi ve işveren, iş ilişkisini başlatırken ücrette anlaşırlar. Çalışma karşılığı ödenecek olan bu asıl ücret/çıplak ücret, iş yerinin belirlediği çalışma saatleri içerisinde yapılan çalışmalar içindir. İşveren, bir iş yerinde çalışma saatini en fazla haftalık 45 saat belirleyebilir. Çalışanın, iş yerinin haftalık çalışma süresinden daha fazla çalıştığı süreler için ayrıca ücretinin ödenmesi gerekir. Fazla mesailer için ücretin bir alternatifi de serbest zamandır.

Serbest Zaman Nedir?

İş Kanunu’nda yer alan tanıma göre, fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan bir işçi, eğer isterse işverene yazılı olarak başvurmak koşuluyla, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat on beş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.

Serbest Zaman İzni Nasıl Kullanılır?

Serbest zaman izni, fazla mesai ücretini almak istemeyen işçiye verilmektedir. Bu nedenle izin olarak verildiğinde de dikkat edilmesi gereken fazla mesai ücretinin yüzdesi ile orantılı olarak izin verilmesidir. Kanunda asgari oranları belirlenmiştir. Haftalık 45 saatin altında çalışma süresi olan iş yerlerinde, yasal sınır 45 saate kadar yapılan “fazla süreli çalışmalar”, işçiye en az ücretin %25 fazlası ile hesaplanarak ödenir. Serbest zaman olarak kullanılacaksa da 1 saate karşılık 1 saat 15 dk izin kullanacaktır.

Örneğin, haftalık 40 saat çalışılan bir iş yerinde, 3 saat fazladan çalışmış bir kişi için, 3 saatlik fazla süreli çalışması için ödenecek ücreti %25 zamlı olacaktır. Bu fazla mesai, ücret olarak değil de izin olarak kullanılmak istendiğinde, 3 saatlik fazla süreli çalışmasına karşılık 3 saat 45 dakika serbest zaman kullanacaktır.

Aynı işçi, haftalık 45 saat çalışıyor olsaydı ve fazladan çalışması 3 saat olduğunda, “fazla çalışma” ücretini %50 zamlı alacaktı. Serbest zaman olarak kullanmayı tercih ederse de, her bir saat için 1 buçuk saat izin kullanacaktı. Yani serbest zaman izni 4 saat 30 dakika olacaktı.

İşçi hak ettiği serbest zamanı, 6 ay içinde işverene önceden yazılı olarak bildirmesi koşuluyla ve işverenin, işin veya iş yerinin gereklerine uygun olarak belirlediği tarihten itibaren iş günleri içerisinde aralıksız ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır.

İşçiye bu kanundan ve sözleşmelerden kaynaklanan tatil ve izin günlerinde serbest zaman kullandırılamaz.

Serbest Zaman Talebi Ne Zaman Yapılmalıdır?

Fazla çalışma yapan işçi ücreti ödenmeden önce işverene serbest zaman izni talebinde bulunmalıdır. Eğer işçiye fazla çalışmasının karşılığı olan ücret ödemesi yapılmış ise işçinin bu talebi dikkate alınmayacaktır.

Serbest Zaman İzni İşveren Tarafından Reddedebilir mi?

Fazla Çalışmanın karşılığı ücret olarak değil, serbest zaman izni olarak kullanılması işçinin yazılı talebiyle olur. İşveren işçinin talebine tabi kalarak bu izni vermekle yükümlüdür. İşveren bu durumu kendi lehine kullanarak fazla çalışma ücreti yerine serbest zaman izni veremez.

Serbest Zaman İzni Kullandırmayan İşverenin Durumu

İşin yoğunluğu veya olağanüstü bir sebeple işçinin talep ettiği serbest zaman iznini işveren 6 aylık süre içinde kullandırmaması durumunda, işçinin yaptığı fazla çalışmaların ücret olarak karşılığını ödemekle yükümlüdür. Ayrıca serbest zaman izni kullandırmayan işveren hakkında idari para cezası uygulanması gerekir.

Serbest Zaman İzni ve İş Akdinin Sona Ermesi

İşçi talepte bulunduğu serbest zaman iznini kullanmadan iş akdi sonlandırılmışsa, işçinin izni kullanması mümkün olamayacağından işveren bu süreye denk gelen fazla çalışmalarının ücretini ödemekle yükümlü olacaktır. İş sözleşmesinin nasıl sona erdiğinin hiçbir hükmü yoktur. Çünkü işçi bu ücreti çalıştığı süre içinde zaten hak etmiştir.

Kimler Serbest Zaman İzni Kullanamaz?

Serbest zaman, fazla çalışma karşılığında hak edilen ve işçinin ücret veya izin olarak kullanma hakkının doğmasıyla ortaya çıkar. Bu sebeple kanunda yer alan tanımlama gereği 18 yaşını doldurmamış işçiler, sağlık durumlarının elvermediği işçiler (raporla beyan edilmiş), hamile, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren çalışanlar, kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışmakta olan işçiler fazla çalışma yapamadıkları için bu kişilere serbest zaman izni de kullandırılamaz.

Serbest zaman izninin fazla çalışma karşılığı alınacak olan ücret yerine kullanılan bir hak olduğu unutulmamalıdır.