iskanunu.com 
İlgili Makaleler
Tahmini okuma süresi: 10 dk.
İş güvencesi tazminatı, İş Kanunun 21.maddesi hükmüne göre göre hakkında işe iade kararı verilen işçinin başvurusu üzerine bir aylık süre içinde onu işe başlatmayan işyerinin işçiye ödemek zorunda olduğu en az dört , en çok sekiz aylık tutarındaki tazminata denir. İşe iade davası sonucu hakkında yapılan işten ayrılış bildiriminin geçersizliğine ve eski işine iadesine karar işçinin işverence işine iade edilmemesi ihtimaline karşı işçi lehine tazminat olarak da adlandırılmaktadır.
İş Güvencesi tazminatı ile birlikte işçiye ayrıca, İş Kanunun 21.maddesinin 3.fıkrasına istinaden “Kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları ödenir.”
İŞ GÜVENCESİ TAZMİNATINDAN YARARLANMA KOŞULLARI NELERDİR:
Bir işçinin iş güvencesinden yararlanabilmesi için aşağıdaki hususların birlikte gerçekleşmiş olması gerekmektedir.
a- İşyerinin otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyeri olması,
b- Faydalanan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi ile bu işyerinde çalışan işçi olması
c- Çalışanın işyerinde en az altı aylık kıdemi olan bir işçi olması
d- İşletmenin bütününü sevk eden ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekili olmaması gerekir.
Bu şartlardan herhangi birinin sağlayamayan işçi iş güvencesinden yararlanamayacaktır.
İŞE İADE DAVASI SÜRECİ VE SONUCU
1 Ay İçerisinde Dava Açma
İş Kanunun “fesih bildirimine itiraz ve usulü” başlıklı 20.maddesi uyarınca, iş sözleşmesi feshedilen işçi, gereksiz olduğu düşündüğü fesih bildirimin tebliğinden itibaren bir ay içerisinde işe iade davası açmalıdır. Taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede özel hakeme götürülür. İşçi için dava açma süresinin başlangıcı fesih tebliğ tarihidir. Bu süre içerisinde işçi dava açmadığı takdirde işe iade edilme hakkını kaybedecektir. Feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir. İşçi, feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ettiği takdirde, bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Dava seri muhakeme usulüne göre iki ay içinde sonuçlandırılır. Mahkemece verilen kararın temyizi halinde, Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
Davanın Kazanılması
İş sözleşmesini işveren tarafından sebep gösterilmeden ve ya geçersiz sebeple feshedilen işçi, açmış olduğu işe iade davasını kazandıktan sonra, geçersiz sayılan fesih nedeniyle, boşta geçen süreye ilişkin ücretini ve diğer haklarını talep etme hakkına sahip olur.
Mahkemenin verdiği işçinin işe iade kararın ,işçiye tebliğinden itibaren on iş günü içerisinde işe başlamak üzere işçinin işverenine başvurması gerekir. On iş günü geçtikten sonra yapılan başvuruyu işveren kabul etmek zorunda değildir. 10 günlük süre içinde başvuruda bulunmayan işçi, çalıştırılmadığı süreler için 4 aylık ücret ve diğer hakları ile, 4 aylıktan 8 aylığa kadar olan iş güvencesi tazminatını alamaz.
İşverenin İşçiyi İşe Başlatması veya Başlatmaması:
Kanuni süre içerisinde işe başlamak için başvuran işçiyi, işveren işçinin başvuru tebliğini aldıktan Bir Ay içinde işe Başlatır. Bu durumda işveren işçisine çalıştırılmadığı süreler için en çok dört aya kadar ücret öder.
İŞÇİYE ÖDENEN TUTARLARIN SİGORTA PRİMLERİ ÖDENİR Mİ?
5510 Sayılı Kanunun 4 Üncü Maddesinin Birinci Fıkrasının (A) Ve (B) Bentleri Kapsamındaki Sigortalılar İle Sadece Genel Sağlık Sigortasına Tabi Sigortalıların Prime Esas Tutulacak Kazançlarına Dair Tebliğ hükümleri gereği;
İşçiyi başvurusu halinde bir ay içinde işe başlatmayan işverence işçiye ödenen ve mahkeme veya özel hakemce belirlenen en az dört, en çok sekiz aylık ücreti tutarındaki tazminatın, niteliği itibariyle ücret sayılabilecek bir kazanç durumunda olmaması ve işe başlatılmayan sigortalının sigortalılık niteliğinin de kalmaması nedeniyle anılan tazminat tutarı prime tabi tutulmayacaktır.
Feshin geçersizliğine dair mahkeme veya özel hakem kararının kesinleştirilmesine kadar işçiye çalıştırılmadığı süre için en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakların da işverenin işçiyi işe başlatması veya başlatmamasına bakılmaksızın ödeneceğinden, bu düzenleme ile, feshin geçersizliğine dair karar alan işçiyi, işe başlatıp başlatmama konusunda işverene verdiği inisiyatife karşılık işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer haklarının ödenmesini hüküm altına alarak korumuş, sözleşmenin fesih tarihini, en çok dört aya kadar ileri bir tarihe atmış bulunmaktadır.
Buna göre, işçinin işe iadesi için kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının kendisine tebliğinden itibaren on iş günü içinde işe başlamak üzere başvurmuş olması kaydıyla, işe başlatılsın veya başlatılmasın bu nitelikteki işçilere çalıştırılmayan süre için ödenen en çok dört aya kadar ücret ve diğer haklar, akdin feshedildiği aydan başlanılarak ilgili ayların prime esas kazançlarına dahil edilerek işsizlik sigortası primi de dahil olmak üzere tüm sigorta kollarına ait primler kesilecek ve bu süreler hizmetten sayılacaktır.
Öte yandan, işçi işe başlatıldığında bildirim süresine ait (ihbar) ücreti ile kıdem tazminatı peşin olarak ödenmiş ise işçiye ödenecek en çok dört aya kadar olan ücret ve diğer alacaklarından mahsup edileceğinden, 5510 sayılı Kanunun 80 inci maddesi uyarınca bildirim süresine ait (ihbar) ücret ile kıdem tazminatının prime tabi tutulmaması nedeniyle işçiye işe başlatılması halinde ödenecek en çok dört aya kadar olan ücret ve diğer hakları mahsup edilmemiş haliyle prime tabi tutulacak ve bu süreler prim ödeme gün sayısından sayılacaktır.
İŞ GÜVENCESİ TAZMİNATININ MİKTARI ve HESAPLANMASI
Yargıtay , iş güvencesi tazminatını belirlenmesinde yıllık ücretli izinle ilgili kıdem süresini dikkate alınması gerektiğini ön görmekte ve buna göre iş güvencesi tazminatı miktarı;
– 6 ay – 5 yıl arasında kıdemi olan işçi 4 aylık ücret tutarında
– 5-yıl -15 yıl arasında kıdemi olan işçi 5 aylık ücret tutarında
– 15 yıldan fazla kıdemi olan işçi için ise 6 aylık ücret tutarında
Olması gerektiğine ve ayrıca fesih sebebine göre bu miktarlarda azami sınır olan 8 aya kadar da çıkarılabileceğine hükmetmiştir. İş güvencesi tazminatı fesih tarihindeki çıplak bürüt ücrete göre hesaplanması gerekir. Bürüt ücretin içerisinde para ile ölçülebilir ve devamlılık arz eden diğer menfaatler yer almaz.
Örneğin Bir iş yerinde 6 Yıldır çalışan ve en son ücreti 1.500,00 TL olan bir kişinin İş güvencesi tazminatı hesaplayacak olursak:
İşçinin Kıdemi: 6 Yıl ( 5 aylık bürüt ücret tutarında )
Aylık Bürüt Ücret: 1.500,00 TL
Brüt İş Güvencesi Tazminat Tutarı: 1.500,00 x 5 =7.500,00 TL
Feti SAVRAN
İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Uzmanı / Sosyal Güvenlik Denetmeni
