506 sayılı Yasa’nın Ek 5. maddesi; bu kanuna göre sigortalı sayılanlardan, maddede açıklanan işyerlerinde belirtilen işleri yapanların sigortalılık sürelerine, madde ile belirlenen sürelerin eklenmesini hüküm altına almaktadır.
Söz konusu Madde, bazı işkollarını ve işyerlerini sayarak, sayılan bu işkolu ve işyerlerinde çalışanların sigortalılık sürelerine, hangi sürelerin ekleneceğini açıklamaktadır.
Anayasa Mahkemesi; 2002/157 Esas, 2006/97 karar sayılı ve 4.10.2006 günlü kararı ile, maddenin IV. bendine ilişkin bir iptal hükmü vermiştir. Söz konusu Anayasa Mahkemesi kararı 27.03.2007 tarih, 26475 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
Maddenin IV. bendi Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı öncesinde;
“Azotlu gübre ve şeker sanayiinde, fabrika, atölye, havuz ve depolarda, trafo binalarında çalışanlar.
1. Çelik, demir ve tunç döküm,
2. Zehirli, boğucu, yakıcı, öldürücü ve patlayıcı gaz, asit, boya işleriyle gaz maskesi ile çalışmayı gerektiren işlerde,
3. Patlayıcı maddeler yapılmasında,
4. Kaynak işlerinde çalışanlarda
90 gün”
şeklindeydi.
Burada, sayılan 4 kategoride çalışanların ek sigortalılık süresi alabilmeleri için, (Azotlu gübre ve şeker sanayiinde) çalışıyor olmaları şartı getirilmekteydi.
Anayasa Mahkemesi, ek sigortalılık süresi verilmesi ile ilgili olan bu düzenlemenin (Azotlu gübre ve şeker sanayiinde) çalışanlarla sınırlandırılmasının Anayasa’nın eşitlik ilkesine aykırı olduğu savıyla, maddedeki (Azotlu gübre ve şeker sanayiinde) ibaresini iptal etti.
İptal kararı sonrası ilgili fıkra aşağıdaki şekli aldı.
“Fabrika, atölye, havuz ve depolarda, trafo binalarında çalışanlar.
1. Çelik, demir ve tunç döküm,
2. Zehirli, boğucu, yakıcı, öldürücü ve patlayıcı gaz, asit, boya işleriyle gaz maskesi ile çalışmayı gerektiren işlerde,
3. Patlayıcı maddeler yapılmasında,
4. Kaynak işlerinde çalışanlarda
90 gün”
Bunun sonucu olarak, sayılan işyerlerinde, sayılan işleri yapanlar (sektör veya sanayi koluna bağlı bir ayrım yapılmaksızın),ek sigortalılık sürelerinden yararlanma hakkını elde etmiş oldu.
27.03.2007 tarihinden itibaren (Anayasa Mahkemesinin iptal kararının Resmi Gazete’de yayınlanma tarihi), oluşan yeni duruma uyan sigortalıların 3 nolu belge ile bildirilmesi, buna bağlı olarak bu sigortalılar için % 9’u işçi hissesi, % 13’ü işveren hissesi olmak üzere toplam % 22 oranında malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi ödenmesi gerekmekte. Tebliğ ile, bu tarihle tebliğin yayım tarihi arasındaki sürede 27.03.2007/18.08.2007, 1 nolu belge ile bildirildiği halde, yeni duruma göre 3 nolu belge ile bildirilmesi gereken sigortalılar için tebliği takip eden ayın sonuna kadar Eylül 2007, kağıt ortamında iptal aylık prim ve hizmet belgesi ve 3 nolu belge ile asıl aylık prim ve hizmet belgesi verilmesi, fark prim tutarlarının ödenmesi düzenlenmekte.
Tebliğ ile belirtilen düzeltmelerin yapılmaması halinde, tebliğ tarihi esas alınarak, idari para cezası ve gecikme bedeli uygulanacağı belirtilmekte.
Ayrıca; ek sigortalılık süresi hakkından yararlanacak sigortalıların maddede sayılan işyerlerinde, maddede belirtilen işleri fiilen yapan sigortalılar olduğu açıklığa kavuşturulmakta. Buna bağlı olarak, belirtilen işyerlerinde kontrol ve benzeri amaçlarla kısa süreli çalışanlarla, bu işlerin yönetim birimlerinde görev alanlar, sayılan işyerleri dışında bu işleri yapanlar uygulama kapsamı dışında yer almaktadır.
SGK başkanlığı; 26.09.2007 tarih, 26655 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan yeni bir tebliğle, önceki tebliğin 4. maddesinin iptal edildiğini, 5. maddesininde yeniden düzenlendiğini açıkladı.
Yapılan yeni açıklamalar gereği; Anayasa Mahkemesi kararı sonrası itibarı hizmet kapsamına giren ancak; tebliğin yayınlandığı 2007 Ağustos sonuna kadar 1 nolu belge ile bildirimleri yapılan sigortalılar için, kağıt ortamında iptal aylık prim ve hizmet belgesi verilecek, bu sigortalılar için 3 nolu belge ile asıl nitelikte aylık prim ve hizmet belgesi düzenlenecektir. 2007 Mart-Temmuz dönemine ilişkin düzeltmeleri içeren bildirgelerin 30.11.2007 tarihine kadar verilmesi, fark prim tutarlarının da aynı tarihe kadar ödenmesi halinde, herhangi bir idari para cezası uygulanmayacaktır.