iskanunu.com 
İlgili Makaleler
13 Mayıs 2014’te Manisa ilinin Soma ilçesindeki kömür madeninde çıkan yangın nedeniyle 301 madencinin ölümü Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en çok can kaybı ile sonuçlanan iş ve madencilik kazası olarak kayıtlara geçti. Yazımızda hukuki dayanağı oluşturacak olan maden ve yeraltı işlerde çalışanların Kamuoyunda “Torba Yasa” olarak bilinen 6552 sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması İle Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun, geçtiğimiz hafta yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yasada yer alan, maden ve yeraltı işlerinde çalışma koşulları ve çalışma hayatını düzenleyen yasa ve hukuksal normlardaki değişiklikleri ele alacağız.
Maden ve Yeraltı İşlerde Çalışanlar İçin Yasal Düzenlemeler
Meslek Grupları sınıflandırılmasında riskli işyerlerinden olan maden ve yeraltında çalışanlar için Mülga 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu ve yürürlükte olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda ve 4857 sayılı İş Kanununda düzenlemelere gidilmiştir.
Ayrıca Kamuoyunda “Torba Yasa” olarak bilinen 6552 sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması İle Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun, ile maden ve yeraltı işlerinde çalışanların çalışma koşulları ve emeklilik şartlarında değişikliğe gidilmesi üzerinde durulmuş ve ilgili maddeler yasalaşarak yürürlüğe girmiştir.
6552 sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması İle Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun ile;
Yeraltında çalışanların yıllık izin süreleri artıyor: Tasarıyla yeraltında çalışan işçiler için yıllık ücretli izin sürelerinin 4 gün artırılması öngörülüyor. Böylece, yeraltında çalışan ve 5 yıldan az kıdeme sahip bir işçinin iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile daha fazla belirlenmediği durumlarda en az 18 gün yıllık ücretli izin hakkı olacak.
Yeraltında haftalık çalışma süresi 36 saate düşürüldü: Yeraltı maden işlerinde çalışanlar için yeraltındaki çalışma süresi haftada en çok 36 saat olacak, günlük çalışma süresi 6 saati geçemeyecek.
Madenlerde emeklilik yaşı 55 den 50 ‘ye düştü: Yeraltı maden işlerinde çalışan işçilerin emeklilik yaşı 55’ten 50’ye düşürülecek. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca tespit edilen maden işyerlerinin yeraltı işlerinde sürekli veya münavebeli olarak çalışan maden işçilerinin 55 olan emeklilik yaşı 50’ye düşürülecek. Yıpranma hakları ile birlikte 43 yaşına kadar emekli olmak mümkün olacak.
Maden işçilerinin izinli ve resmi tatil günlerinde geçen süreler yeraltında gibi kabul edilecek: Yeraltı işlerinde maden ocakları (elementer cıva bulunduğu saptanan cıva maden ocakları hariç), “kanalizasyon ve tünel yapımı” gibi yer altında yapılan işlerde çalışan sigortalıların, bu işlerde fiilen çalışmadıkları ücretli izin, sıhhi izin, yıllık izin, eğitim ve kurs, iş öncesi ve sonrası hazırlık süreleri ile resmi tatil günleri de fiili hizmet süresi zammı kapsamında olacak. Maden işlerinde yıpranma fiili çalışmaya verilmektedir. Bu nedenle tatil günlerinde işçiler yerüstünden gösterildiğinden yıpranma alamamaktadır. Değişiklikle, maden yeraltı işlerinde çalışanların hafta tatili, genel tatil, ulusal bayram, yıllık izin, sıhhi izin, eğitim ve kurs sürelerinin de yeraltında çalışılıyormuş gibi SGK’ya bildirilerek bu sürelerde yıpranma verilecektir.
Maden şehitlerinin bir yakınına kamuda iş imkanı: Soma’daki maden kazasında ölenlerin eş ya da çocuklarından birisi, eşi veya çocuğu yoksa kardeşlerinden birisi olmak üzere, toplam bir kişiye istihdam sağlanacak.
Hayatını kaybeden vatandaşlarımızın SGK ya olan borçları silinecek ve emekli olacaklar: Söz konusu kazada vefat edenlerin SGK’ya olan bütün borçları silinecek ve hak sahibine aylık bağlanacak. Soma’daki maden faciasında hayatını kaybeden sigortalıların, SGK’ya olan her türlü borçları silinecek. Ölüm geliri bağlanan hak sahiplerine prim ödeme şartı aranmaksızın ölüm aylığı bağlanacak.
Maden kazasında ölenlerin anne ve babalarına maaş: Madende şehit olanların anne ve babalarına maaş bağlanırken muhtaçlık şartı aranmayacak. Eski yönetmeliğe göre gelir durumları iyi olanlara maaş bağlanamıyordu. Anne ve babaya gelir ve aylık bağlanırken muhtaçlık şartı aranmayacak.
İşçilerin maaşları asgari ücretin en az iki katı olacak: Linyit ve taşkömürünün çıkarıldığı maden iş yerlerinde çalışan işçilere ödenecek ücret, asgari ücretin iki katından az olmayacak.
