Yol Ücretleri Nasıl Vergilendirilir?

İşverenler, işçilere çalışma karşılığı olan asıl ücretin yanında ek ücretler de verebiliyor. Bu ücretler çalışanı motive etmek için ödenen prim, ikramiye gibi ödemeler olabileceği gibi, işçinin işe devamında giderlerini karşılayacak yemek parası, yol parası gibi ödemeler de olabiliyor. Peki, son dönemde yeni düzenlemelerle yasal açıdan bazı istisnalar tanınan yol ücretleri nasıl vergilendirilecek?

İşverenler ilgili yasalar çerçevesinde işçilerinin yol ve yemek giderlerini karşılamak zorunda değiller. Bu konuda zorunluluk ancak bireysel ya da toplu iş sözleşmesinde yer aldığında söz konusu oluyor. Eğer işçi ve işveren ya da sendika ve işveren işçilerin yol ve yemek giderleri konusunda sözleşme yaparken bir anlaşmaya varmışsa işveren buna uymak zorundadır. Aynı zamanda iş yerinde diğer işçilere bu konuda sağlanan imkanlar varsa, sözleşmelerde yer almasa bile tüm işçiler bu hakka sahip olacaktır. Bu konuda işverenlerin tüm işçilere eşit davranma yükümlülüğü var.

İşçilere yol ücreti ya da yol harcamaları için yardım niteliğinde ödemeler yapıldığında, bu ödemelerin bordroda vergi ve sigorta primleri açısında nasıl işlem göreceği bu yazımızın konusunu oluşturuyor.

Yol Parası İstisnasının Yasal Düzenlemesi

Yol ücretleri ile ilgili ilk yasal düzenleme, 7 Aralık 2019 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlük kazanan 7194 sayılı Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 11. Maddesidir. İlgili madde ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 23. maddesinin 1. fıkrasının 10 numaralı bendine parantez içi hüküm eklendi. Bu parantez içi hükümle birlikte işçilerin toplu işe gidiş gelişlerini sağlamak için işverenlerin sunduğu ulaşım hizmeti için detaylı bir istisna tanımlaması yapıldı. Bu yasal düzenlemenin yürürlük tarihi 1 Ocak 2020 olarak belirlendi. Yasaya ulaşmak için tıklayınız.

27 Mayıs’ta konu ile ilgili 311 seri no’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği yayımlandı. Tebliğin 3. Bölümünde, konu ile ilgili uygulanacak istisnanın uygulama detayları açıklandı. Söz konusu Tebliğ’e ulaşmak için tıklayınız.

Nakit Yol Parası Nasıl Vergilendirilir?

Ücretliye bordrosunda nakit olarak ödenen yol parası gelir vergisine tabidir. Gelir vergisi ile ilgili düzenlemeler bu konudaki uygulamayı değiştirmedi. İşverenin çalışana yol ücreti vermesi, bunu nakit olarak bordrosunda ücreti ile birlikte ödemesi herhangi bir vergi istisnası getirmiyor.

Yol parası nakit olarak ödendiğinde, işçi bu parayı sadece yol için kullanmak zorunda değil. Bu nedenle, nakit yemek ücretlerinde de olduğu gibi çalışana nakit olarak ödenen yol paralarının tamamı gelir vergisine tabidir.

Servis Hizmeti Üzerinden Gelir Vergisi Hesaplanır mı?

İşverenlerin işçilerin yol giderleri için sağladığı imkanlardan biri de servis imkanı. Çalışanların oturdukları bölgelere göre bir rota belirleyen ve onları toplu halde evden işe-işten eve ulaştıran bir aracın var olması, işverenlerin çokça tercih ettiği uygulamalardan biri.

İşçilere servis imkanı sağlamak zorunlu bir uygulama değil. Bu konudaki zorunluluk sadece gece vardiyası olan iş yerlerinde, gece postasında çalışan kadın işçiler için geçerli. İşveren kadın işçilerin gece vardiyasına gidiş gelişlerini ilgili yönetmelik gereği sağlamakla yükümlüdür.

Servis hizmetinin vergilendirilmesi konusuna gelirsek, işverenin işe gidiş geliş için toplu ulaşım aracı sağlaması gelir vergisi dışında bırakılmıştır. Servis imkanı sağlarken oluşan harcamalar muhasebe tarafında giderleştirilir, ücret bordrosuna yansıtılmaz.

Servis hizmeti dışında, işçinin işe gidip gelmesine ona vasıta temin edilmesi de yine servis hizmeti gibi gelir vergisine tabi tutulmayacak.

Ulaşım Kartı/Bileti Olarak Yapılan Yol Yardımı Nasıl Vergilendirilir?

Çalışanlara yol yardımı için nakit yol parası ödemesi ve servis hizmeti sunulmasından bahsetmiştik. Yol giderlerini karşılamada işverenlerin tercih ettiği bir başka yöntemse işçilerin ulaşım kartlarına ödenen yol ücretleri.

Burada yol ücreti işçiye direkt nakit olarak değil, yol kartına yüklenerek veriliyor ya da işveren ulaşım araçlarında kullanabilmesi için çalışana yol bileti satın alıyor. Bu uygulamada işçi ulaşım kartını ya da biletini sadece ulaşımda işe gidip gelirken kullanabiliyor.

İşverenin yaptığı ulaşım kartı, bileti veya bu amaçla kullanılan ödeme araçlarının temini, yeni düzenleme gereği belli bir tutara kadar gelir vergisinden istisna edildi. İşveren bu imkânı sağladığında, ödenen yol ücretinin iş günü bazında (2020 yılı için) günlük 12 TL’ye kadar olan kısmı gelir vergisine tabi olmayacak. Günlük 12 TL’yi aşan yardımlarda, aşan kısım üzerinden gelir vergisi hesaplanacak.

Ulaşım Bedeli İstisnası Nasıl Uygulanacak?

Çalışana ulaşım kartı, bileti ya da ulaşım araçlarının kullanımı için kullanılan ödeme aracının işverence temin edilmesi durumunda uygulanacak 12 TL’lik gelir vergisi istisnası belli kurallar çerçevesinde uygulanacak:

• İstisna, işverenin toplu iş yerine ulaşım imkânı (servis gibi) sağlamadığı durumlar için geçerli olacak. İşveren işçilerin ulaşımı için servis hizmeti verip aynı zamanda ulaşım kartı ya da bileti yardımı yaptıysa, yaptığı bu yardımın tamamı gelir vergisine tabi olacak.
• İşverenin diğer çalışanlara servis hizmeti sunarken, bu imkândan yararlanamayan işçiye sağladığı toplu taşıma kartı/bileti gibi yardımlara gelir vergisi istisnası uygulanabilecek.
• Nakit olarak işçinin hesabına ödenen yardımlar istisnaya tabi tutulmayacak.
• İstisna uygulanabilmesi için, işverence temin edilen yol kartının ya da biletin, işçinin işe gidip gelirken kullandığı taşıma araçlarında geçerli olması gerekiyor.
• Sadece iş günleri için ödenen tutarlar istisnaya tabi olacak. İş günü harici günler için yapılmış ödemeler istisna kapsamı dışında tutulacak.
• Yapılan yardımın fatura, fiş, dekont ya da makbuzla belgelendirilebilir olması gerekiyor.
• İşverenin sunduğu servis hizmetinden yararlanılacak mahallin, işçinin ikametinin bulunduğu mahallere uzak olması durumunda, işçinin servis hizmetine ulaşmak için toplu taşıma aracı kullanıyorsa, yaptığı bu yol masrafı için işverenin sağlayacağı ulaşım kartı ya da bileti de istisna kapsamında değerlendirilecek.
• İstisna işçinin izinli, raporlu olması gibi işe çeşitli nedenlerle gelemediği günler için uygulanmayacak. İşçinin işe gelemediği günler için önceden peşin yapılan istisnaya konu edilen taşıma giderleri, işveren tarafından ya ilgili ay düzeltilebilecek ya da bir sonraki ay yapılan taşıma gideri ödemesinden mahsup edilebilecek.

Yol Ücretleri Üzerinden SGK Primi Kesilir mi?

İşverenlerce çalışanlara ödenen yol ücretleri ile ilgili 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda bir istisna bulunmuyor. Nakit ödenen yol paraları üzerinden tıpkı gelir vergisi tarafında olduğu gibi SGK tarafında da prim hesaplaması söz konusu.

Ulaşım kartı, ulaşım aracı bileti ya da bu amaçla kullanılan ödeme araçlarının işverence temini şeklinde yapılan yardımlar ise, SGK açısından ayni yardım olarak kabul görüyor ve üzerinden SGK primi kesintisi yapılmıyor. Ulaşım kartı ya da bileti, amacı dışında kullanılamaması ve işçiye nakit ücret şeklinde ödenmemesi nedeniyle, SGK açısından tıpkı kartla yapılan yemek yardımında olduğu gibi ayni bir yardım niteliği taşıyor. Ayni yardımlar 5510 sayılı Kanunun 80. Maddesi gereği prime esas kazançlara dâhil değil. Dolayısıyla da üzerinden SGK payları hesaplanmıyor.