iskanunu.com 
İlgili Makaleler
Çalışanların beklentisi, işe girişte anlaştıkları ücretlerin zamanla yükselmesidir. Bu kimi zaman iş sözleşmesinde açıkça kararlaştırılırken, bazen de iş yeri geleneğine göre bir düzende ilerlemektedir. İşçinin haklarını koruyan iş mevzuatı ücretlerle ilgili düzenlemelerde neleri öngörüyor? İşveren işçilere zam yapmak zorunda mı? Zam Alamadığı İçin İşten Ayrılan Tazminat Alabilir mi? gibi soruların cevabını bulabilmek için mevzuatı ve Yargıtay kararlarını inceleyeceğiz.
İş Hukuku’nda Ücret
4857 sayılı İş Kanunu, ücretin tanımı, ödenme şekli, ücretin asgari tutarı gibi konularla ilgili hükümlere yer verirken, işçinin ücret zammına yer vermemiştir. Ücretin, iş sözleşmesiyle tarafların kendi arasında anlaşarak belirleyebileceği ifade edilmiştir. Ama bu ücret, hiçbir koşulda asgari ücretin altında kalamaz.
5953 sayılı Basın İş Kanunu ise, bu kanuna tabi çalışan gazetecilerin her 2 yılda bir terfi almalarını ve ücretlerinin sözleşmede anlaşılmış orandan zam almaları zorunluluğunu bir hüküm olarak bildirmiştir.
Gazetecilerin zammı mevzuatta açıkça bildirilmişken, 4857 sayılı İş Kanunu kapsamındaki işçiler için açık hüküm bulunmaması, bizi bu konudaki mahkeme sonuçlarına ve Yargıtay kararlarına yöneltmektedir.
İş Sözleşmesinde Belirlenen Zam
İş sözleşmelerinde işçi ve işverenin ya da sendika ile işverenlerin arasında anlaştığı hususlar, İş Mevzuatı hükümlerine aykırı düşmedikçe kanun yerine geçerler. İşçi ve işveren iş sözleşmesinde ücret zammının hangi şartlarda ve nasıl uygulanacağını kararlaştırmışlarsa ona uyarak hareket etmekle yükümlülerdir. Tarafların rızası ile bu şartlarda ve hükümlerde değişiklikler olabilmektedir. Bu değişiklikler yazılı olarak gerçekleştirilmelidir.
İş sözleşmesinde anlaşıldığı orandan daha az tutarda zam yapılması ya da yapılmaması, işçinin uyarısına rağmen zammın uygulanmaması, iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshedilmesine kadar varabilir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun işçinin haklı nedenle iş sözleşmesini sonlandırabildiği halleri bildiren maddelerinden biri olan 24/II-e’de belirtildiği gibi;
“e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,” işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshedip kıdem tazminatını hak etmesi mümkün olmaktadır.
Yargıtay 9. Hukuk dairesi Esas Numarası: 2009/14344 Karar Numarası: 2011/17303 Karar Tarihi: 09.06.2011 için tıklayınız.
İş Yerine Herkese Zam Uygulanması
İş sözleşmesine zam ile ilgili hüküm konulmayabilir. İş yerinin kendi geleneği içerisinde belirli periyotlarda tüm işçilere eşit ya da farklı kriterlere dayalı zam uygulaması da mevcut olabilir. İşveren belli periyotlarda tüm işçilere yılın aynı döneminde herhangi bir kritere dayandırmadan aynı oranda bir zam uyguluyorsa, çalışanlarından herhangi birini bu uygulamanın dışında bırakamaz.
Her ne kadar iş kanunu ya da iş sözleşmesinde zam hükmü olmadığında işveren işçiye zam uygulamak zorunda olmasa da, her işçiye aynı oranda bir kritere dayanmaksızın zam uyguluyorsa, iş yerindeki her işçi bu zamdan yararlanmalıdır.
İş Kanunu’nun 5. maddesinde bahsedilen “Eşit davranma ilkesi”, işverenin işçiler arasında ayrım yapmasını ortadan kaldırmaktadır.
İşverenin, zammı uygularken, performans, eğitim durumu, kıdem gibi ayrımı haklı kılan nedenleri kriter baz alma hakkı vardır. Bu kriterlere göre bir kısım işçiye zam uygulayıp, bir kısım işçiye uygulamayabilir. İşçi bu durumda iş sözleşmesini feshederse kıdem tazminatı hakkı olmayacaktır.
Konu ile ilgili diğer yazımızı da inceleyebilirsiniz.
140 kişilik fabrika da sadece 2 kişiye zam yapilmadi nasil istifa dilekçesi yazmalıyım
500 kişinin çalıştığı bir şirkette herkese zam yapıldı,2020 de pandemiden dolayı zam yapılmamıştı.2021 deki zam ayında ucrestsiz izinde olduğumuzdan yapılan zamdan yararlanamadık,bunu nasıl talep edebiliriz.