iskanunu.com 
İş uyuşmazlıklarında arabuluculuk, 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile dava şartı olarak hukuk sistemimize dahil edilmiştir. Bu kapsamda, kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacak ve tazminat talepleri ile işe iade taleplerinde arabulucuya başvurulmuş olması, davaya gidilmeden önce zorunlu bir aşama olarak düzenlenmiştir.
Ancak asıl işveren – alt işveren ilişkisinin bulunduğu işyerlerinde arabuluculuk süreci, bugüne kadar farklı bir uygulamaya tabi tutulmaktaydı. 7036 sayılı Kanun’un 3. maddesinin 15. fıkrasında yer alan düzenlemeye göre;
“Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin varlığı hâlinde işe iade talebiyle arabulucuya başvurulduğunda, anlaşmanın gerçekleşebilmesi için işverenlerin arabuluculuk görüşmelerine birlikte katılmaları ve iradelerinin birbirine uygun olması aranır.”
Bu hüküm, uygulamada özellikle alt işveren ilişkilerinde arabuluculuk sürecinin uzamasına, tarafların bir araya gelmekte zorlanmasına ve iş uyuşmazlıklarının etkin şekilde çözülememesine neden oluyordu.
Anayasa Mahkemesi’nden İptal Kararı
17 Ekim 2025 tarihli ve 33050 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan, Anayasa Mahkemesi’nin 3 Haziran 2025 tarihli ve E: 2024/157, K: 2025/121 sayılı kararıyla, söz konusu hüküm Anayasa’ya aykırı bulunarak iptal edilmiştir.
Anayasa Mahkemesi, kararında temel olarak şu gerekçelere dayanmıştır:
- Arabuluculuk kurumunun amacı, tarafların serbest iradeleriyle uyuşmazlıklarını çözüme kavuşturmak olduğundan, taraf iradelerine bu şekilde sınırlama getirilmesi ölçülülük ilkesine aykırıdır.
- Asıl işveren ve alt işverenin birlikte katılımının zorunlu kılınması, uyuşmazlık çözümünü zorlaştırmakta ve işçi açısından hak arama özgürlüğünü kısıtlamaktadır.
- İşe iade talepleri yönünden, iş ilişkisinin doğrudan muhatabı genellikle alt işveren olduğundan, her durumda asıl işverenin katılımının zorunlu tutulması uygun düşmemektedir.
Bu iptal kararıyla birlikte, işe iade talepli arabuluculuk başvurularında artık:
- Asıl işveren ve alt işverenin birlikte katılımı zorunlu olmayacak,
- Taraflardan yalnızca biri (örneğin alt işveren) arabuluculuk görüşmelerine katılarak süreci yürütebilecektir,
- Arabuluculukta anlaşma sağlanması için artık işveren iradelerinin birbirine uygun olması koşulu aranmayacaktır.
Dolayısıyla, işe iade uyuşmazlıklarının çözümü süreci daha esnek, hızlı ve uygulanabilir hale gelmiştir.
