2022 Bordrosunda Ücretler Nasıl Hesaplanacak?

Asgari ücretin vergi dışı bırakıldığı ve ardından bunun tüm ücretlere uygulanacağı açıklanmıştı. Nihayet uygulamayı düzenleyen kanun 25 Aralık 2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yasalaştı. Şimdi ise vergi istisnasının bordroda nasıl uygulanacağı kafaları en çok karıştıran konu olarak karışımıza çıkıyor. Yazımızda bu konuyu ele alacağız.

Ücretlerdeki gelir vergisi, damga vergisi ve AGİ ile ilgili değişikliklerin hepsi 7349 sayılı “Gelir Vergisi Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren yürürlük kazanacak şekilde yasalaştı. Uygulamanın bordrodaki yansımaları ile ilgili detaylar henüz netlik kazanmadı. Önümüzdeki günlerde Gelir İdaresi Başkanlığı’nın konuyla ilgili bir tebliğ yayınlaması bekleniyor.

Gelir Vergisi İstisnası Uygulaması

Yeni düzenleme ile birlikte asgari ücret üzerinden gelir vergisi ödenmesine son verildi.

7349 sayılı Torba Kanun’un 2. maddesi ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 23. maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bent eklendi:

“18. Hizmet erbabının, ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri (Şu kadar ki, istisnayı aşan ücret gelirinin vergilendirilmesinde verginin hesaplanacağı gelir dilim tutarları ve oranları, istisna kapsamındaki tutarlar da dikkate alınarak belirlenir. Ödenecek vergi tutarı, bu suretle bulunan vergi tutarının içinde istisna tutara isabet eden kısım düşülmek suretiyle hesaplanır. İstisna nedeniyle alınmayacak olan vergi ilgili ayda aylık asgari ücret üzerinden hesaplanması gereken vergiyi aşamaz. Birden fazla işverenden ücret alanlarda bu istisna sadece en yüksek olan ücrete uygulanır.)”

Böylece, asgari ücretle çalışanların ücretleri üzerinden gelir vergisi ödenmeyecek. Asgari ücretli çalışanlar eğer 1 yıl boyunca gelir vergisi ödeselerdi, yıl içindeki toplam ödeyecekleri gelir vergisi tutarı 2022 yılı vergi tarifesine göre aşağıdaki gibi olacaktı:

Asgari ücretlinin bir yılda ödeyeceği toplam 8.608,16 liralık gelir vergisi, asgari ücret tutarının gelir vergisi istisnası kapsamına alınması ile birlikte ortadan kaldırıldı. Asgari ücretlinin net ücreti, üzerinden sadece SGK işçi primleri ve İşsizlik sigortası işçi primleri ile birlikte nete ulaşacak.

Gelir vergisi istisnası sadece asgari ücretli çalışanlara değil, tüm çalışanların ücretine uygulanacak. İstisna için baz alınan değer “asgari ücret” olacak. Her ücretli çalışanın asgari ücretlinin ödediği gelir vergisi kadar istisnası olacak. Asgari ücretlinin ödemediği gelir vergisini, normal çalışanlarda ödemeyecek. Ama asgari ücreti aşan kazançları üzerinden gelir vergisi ödemesi devam edecek. Yeni düzenlemeyi yorumladığımızda, yıl boyunca her ay 30 gün çalışmış her çalışan 2022 yılında toplam 8.608,16 TL gelir vergisi ödememiş olacağını görüyoruz. Uygulama ile ilgili detayların tebliğ ile açıklanması durumunda bu konu da netlik kazanacak.

Çalışanların kümülatif gelir vergisi matrahları ise istisnayı gözetmeksizin, çalışanların kazançları üzerinden birikecek.

Damga Vergisi İstisnası Uygulaması

Asgari ücret gelir vergisinden istisna edildiği gibi, damga vergisinden de istisna edildi.

7349 sayılı Torba Kanun’un 4. maddesi ile 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun “Damga Vergisinden İstisna Edilen Kâğıtlar” başlıklı “(2)” sayılı tablosuna “IV – Ticari ve medeni işlerle ilgili kâğıtlar” başlıklı bölümünün (34) numaralı fıkrasında yer alan “ücretlere ilişkin kâğıtlar” ibaresinden sonra gelmek üzere parantez içi hüküm eklendi eklendi:

“(Bu maddenin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde düzenlenen ücretlerde istisna, aylık brüt asgari ücrete isabet eden kısım için uygulanır)”

Asgari ücretliler eğer 1 yıl boyunca ücretleri üzerinden damga vergisi ödeselerdi, yıl içindeki toplam damga vergisi tutarı aşağıdaki gibi olacaktı:

Yeni yasal düzenleme ile birlikte, asgari ücretlinin bir yılda ödeyeceği 455,76 liralık damga vergisi, istisna uygulaması ile birlikte ortadan kaldırıldı. Yıl boyunca her ay 30 gün çalışmış her çalışan 2022 yılında toplam 455,76 TL damga vergisi ödememiş olacak. Gelir vergisi tarafında da söylenildiği gibi, uygulamanın detayları tam olarak açıklandığında hesaplamalar daha da netlik kazanacak.

AGİ Ortadan Kalktı mı?

7349 sayılı Torba Kanun’un 3. maddesi ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun Asgari Geçim İndirimi uygulamasını düzenleyen 32. maddesi yürürlükten kaldırılmıştır. Böylece AGİ uygulaması 2022 yılı itibariyle tarihe karışacaktır. Hem asgari ücretle çalışanlara hem de diğer ücretlilere bordrolarında AGİ ödemesi olmayacak.

Gelir vergisi ve damga vergisi istisnaları, çalışanın medeni durumuna ve çocuk sayısına bakılmaksızın tüm çalışanlara uygulanacaktır.

Yeni Düzenlemede Bordro Hesaplaması

Asgari ücretli çalışanların durumu, diğer ücretlilere göre daha açık diyebiliriz. 5.004 TL olan brüt asgari ücret üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi hesaplanmayacak. Hiçbir ek kazancı olmadan tam ay çalışan ve sadece asgari ücret kazanan bir çalışanın net ücreti sigorta primleri brüt ücretinden çıkarıldıktan sonra bulunacak ve 4.253,40 TL olacaktır.

Asgari ücret dışındaki diğer ücretlerde ise, ücretin asgari ücrete kadar olan kısmı damga vergisinden istisna edilecek, asgari ücretlinin gelir vergisi kadar da gelir vergisi ödemeyecek. Yasal düzenlemeye bakarak, tüm çalışanların (ayda 30 gün çalışmış olduklarını varsayarak) 455,76 damga vergisi istisnası ve 8.608,16 TL gelir vergisi istisnası olacak şekilde yıllık toplam 9.063,92 TL ücrete yansıması olacak.

İstisnalarla beraber brütten nete ücret hesaplama örneği *:

*Hesaplamalardaki tüm detaylar, uygulama tebliğinin yayımlanmasının ardından değişebilir.

Net Ücretle Çalışanlarda Vergi İstisnasının Ücrete Yansıması

Yürürlükteki tüm kanunlar ve bütün mevzuat ücreti “brüt” tutar üzerinden ele alırken, uygulamada işverenler çalışanlarla net ücret üzerinden de anlaşabiliyor.

Net ücretle anlaşılsa bile ücretin hesaplaması brütten nete yapılıyor. Yasal düzenlemelerde brütten nete giderken istisnalar nasıl uygulanıyorsa, netten brüte giden ücretlerde de aynı şekilde istisnalar uygulanıyor.

Gelir vergisi ve damga vergisi tarafındaki avantajlar, net ücretli çalışanlarda çalışanın ücretine mi yansıtılacak, yoksa net ücreti değiştirmeden brüt ücreti azaltarak işverenin avantajına mı olacak henüz cevap bulmamış sorulardan biri. Tebliğ’deki detaylar ve örnekler üzerinden vergi avantajının bordroda uygulanmasının netlik kazanması ile birlikte bu soruların da cevabını bulacağını umuyoruz.

Prim Günü Eksik Olanlarda İstisna Uygulaması

Eksik günü olanlar ya da part time çalışanların vergi istisnalarının nasıl uygulanacağı ile ilgili yasal düzenlemede bir detaya yer verilmemiş. Yasanın devamında yayımlanacak tebliğ ve genelgelerle bu kişilerin durumları da açıklık kazanacaktır.

Genel tahmin, vergi istisnasının prim gününe oranlanarak uygulanacağı yönündedir.

Emekli Çalışanlarda Uygulama Nasıl Olacak?

Henüz netlik kazanmayan durumlardan biri de emekli çalışanlar. Mevcut uygulamada emekli çalışanların gelir vergisi matrahı diğer çalışanlar gibi değil. Çünkü emekli çalışanların sigorta primleri normal çalışanlara göre daha az oranda ödeniyor. Normal çalışanların ücretinden %14 SGK işçi payı, %1 işsizlik payı kesilirken; emekli çalışanların ücretinden sadece %7,5 Sosyal Güvenlik Destek Primi Kesiliyor. Bu nedenle, emekli çalışanların ödedikleri gelir vergisi tutarı aynı brüt asgari ücreti kazanmalarına rağmen daha yüksek tutarda oluyor.

Uygulamada baz alınan asgari ücret normal çalışanların kazançları üzerinden olursa, emekli olup asgari ücretle çalışanların ücretlerinden bir miktar gelir vergi kesintisi yapılmış olur. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın uygulama tebliğinde bu konuya da yer verilmesi bekleniyor.