Uluslararası sözleşmelerin kabul edilmesi ile çalışma mevzuatımızda çocuk işçilere yönelik bazı koruyucu düzenlemeler yapılmıştır. Yapılan düzenlemelerin amacı, ağır ve tehlikeli işlerde çalışmalarında sakınca bulunan çocuk işçilerin belirli bir yaşa gelinceye kadar gelişimlerini sağlamak, güçlerine uymayan işlerde çalıştırılmalarını önleyebilmektir. Çalışma hayatında çocuk sömürüsünü engellemek için Çocuk ve Genç İşçi İstihdamında Kısıtlamalar ve Yasaklar belirlenmesi, önemi yüksek, denetimi ve cezai caydırıcılığı makul olması gereken bir konudur.
Çocuk işçi 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişidir. Genç işçi ise 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişidir.
18 yaşından küçük çocuk ve genç işçiler,
• Çocuklara karşı işlenmiş suçlardan hüküm giyenler,
• Yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymiş olanlar,
• İşveren veya işveren vekilleri tarafından çalıştırılamazlar.
İşveren;
• Çocuk ve genç işçinin velisine çalıştıracağı iş, riskleri ve alınan önlemler hakkında bilgi vermelidir.
• Okula devam eden çocuk ve genç işçiden çalışmaya başlamadan önce öğrenci olduğuna dair belge istemeli ve özlük dosyasında muhafaza etmelidir.
• Çocuk ve genç işçinin velisi ile yazılı iş sözleşmesi yapmak zorundadır.
Çocuk ve genç işçilerin çalışabilecekleri işlerde güvenlik, sağlık, bedensel, fiziksel, psikolojik gelişmeleri kişisel yatkınlık ve yetenekleri dikkate alınmalıdır.
Çocuk ve genç işçilerin genç bedenlerine ağır işler yaptırılmamalıdır. İş Sağlığı Güvenliği önlemleri alınmalı, psikolojik baskı yapacak ve sağlık koşullarına uygun olmayan işlerde çalıştırılmamalıdırlar.
Okula devam eden genç ve çocuk işçiler, devamlılıklarına ve okul başarılarına engel olmayacak işlerde çalıştırılabilirler.
ÇOCUK VE GENÇLERİN ÇALIŞTIRILAMAYACAĞI İŞLER
Yeraltı ve Su Altı İşlerinde Çalıştırma Yasağı
Maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işlerde.
Gece çalıştırma yasağı
Sanayie ait işlerde çocuk ve genç işçilerin gece çalıştırılması yasaktır.
Ağır ve tehlikeli işlerde Çalıştırma Yasağı
16 yaşını doldurmamış çocuklar ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz;
• Alkol, sigara ve bağımlılığa yol açan maddelerin üretimi ve toptan satış işleri,
• Parlayıcı, patlayıcı, zararlı ve tehlikeli maddelerin imali satışı bu maddelere maruz kalınan işlerde,
• Radyoaktif maddelere ve zararlı ışınlara maruz kalınması ihtimali olan işler,
• Parça başı ve prim sistemi ile ücret ödenen işler,
• Aşırı sıcak ve soğuk ortamda çalışma gerektiren işler ile sağlığa zararlı ve meslek hastalığına yol açan maddeler ile yapılan işler.
• İş bitiminde evine veya ailesinin yanına dönmesine olanak sağlamayan işler (eğitim amaçlı işler hariç),
• Herhangi bir şekilde insan sağlığını etkileyen zararlı maddelerle ilgili işler(toksit, kanserojen)
16 yaşını doldurmamış genç ve çocuk işçilerin çalıştırılamayacağı işlerdir.
KÜLTÜR VE SANAT FAALİYETLERİNDE ÇALIŞAN ÇOCUK İŞÇİLER
6645 Sayılı Torba Kanun tasarısıyla ilk defa 14 yaşından küçüklerle ilgili düzenlemeler yapılmıştır. ”14 yaşından küçük çocuklar” bedensel zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine, eğitimine devam edenlerin okullarına engel olmayacak sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde, çocuk işçinin velisi ile yazılı sözleşme yapmak ve her bir faaliyet için ayrı izin almak şartıyla çalışabileceği hükmü getirilmiştir.