Bildiğiniz üzere İş Kanununda, tüm iş alanlarına yönelik düzenlemeler yer alıyor. Sanayi, Ticaret ve Tarım İşlerinin İş Kanunundaki yeri ise 111. madde ile düzenlenmiştir. Bu maddede, hangi işlerin hangi iş koluna dahil edileceği net bir şekilde belirtiliyor.
Bu esaslara göre bazı farklılıklar var. Deniz yoluyla taşınan bir eşyanın boşaltılması sanayi işi kabul edilirken; o eşyanın denizde taşınması ticaret işi kapsamında görünüyor. Benzeri şekilde meyve – sebze kapsamındaki yetiştiricilik, tarım işi kapsamındayken; bu ürünlerin alımı ve satımı ticaret işine girmektedir.
Sanayiden sayılan işlerin esasları:
- Maden arama, topraktan çıkarma, taş, kum ve kireç ocakları
- Ham, yarı ve tam yapılmış maddelerin işlenmesi, temizlenmesi, şeklinin değiştirilmesi, süslenmesi, satış için hazırlanması
- Her türlü kurma, onarma, sökme, dağıtma ve yıkama
- Bina yapılması ve onarımı, değiştirilmesi, bozulması, yıkılması ve yardımcı her türlü sınai yapım
- Yol, demiryolu, tramvay yolu, liman, kanal, baraj, havaalanı, dalgakıran, tünel, köprü, lağım ve kuyu yapımı ile onarımı; batıkların çıkarılması ve bataklık kurutma
- Elektrik ve her çeşit muharrik kuvvetin elde edilmesi, değiştirilmesi, taşınması, kurulması ve dağıtılması
- Su ve gaz tesisatı kurulumu ile işletilmesi
- Telefon, telgraf, telsiz, radyo ve televizyon kurulumu
- Gemi ve vapur yapımı, onarımı, değiştirilmesi ve bozup dağıtılması
- Eşyanın istasyon, antrepo, iskele, liman ve havaalanında yükletilmesi ile boşaltılması
- Basımevleri
Ticaret işi olarak kabul edilen işlerin esasları ise şu şekilde belirtilmiştir:
- Ham, yarı ve tam yapılmış her çeşit bitkisel, hayvansal ve sınai ürün ve malların alımı ve satımı
- Bankacılık ve finans sektöründe sigortacılık, komisyonculuk, depoculuk, ambarcılık, antrepoculuk
- Su ürünleri alımı ve satımı
- Karada, göl ve akarsuda insan, eşya ve hayvan taşıma
Tarım ve orman işi olarak belirlenmiş esaslar ise şöyledir:
- Meyveli ve meyvesiz bitki, çay, pamuk, tütün, elyaflı bitki, turunçgil, pirinç, baklagil, ağaç, ağaççık, omca, tohum, fide, fidan, sebze ve tarla ürünleri, yem ve süt bitkilerinin yetiştirilmesi, üretimi, ıslahı, araştırılması, bunlarla ilgili her türlü toprak işleri, ekim, dikim, aşı, budama, sulama, gübreleme, hasat, harman, devşirme, temizleme, hazırlama ve ayırma işleri, hastalık ve haşerelerle mücadele, toprak ıslahı, çayır, mera, toprak ve su korunması
- Ormanların korunma, planlanma, yetiştirilme, işletilme, sınıflandırılma çalışmaları, bunlara ait alt yapı çalışmaları ve tohum toplama, fidanlık, ağaçlandırma, erozyon kontrolü, etüt proje ve rehabilitasyonu, ormancılık araştırmaları ile milli park, orman içi dinlenme yerleri ve kent ormanlarının kurulumu, bakımı ve geliştirilmesi
- Her türlü iş ve gelir kapsamında* hayvan yetiştiriciliği, üretimi, ıslahı ve bakım, güdüm, terbiye, kırkım, sağım ve ürün elde edilmesi, toplanması, saklanması ile bu hayvanların hastalık ve asalaklarıyla mücadele
- 854 Sayılı Deniz İş Kanunu** hükümleri saklı kalmak kaydıyla, kara ve su avcılığı, üreticiliği ile bu yolla elde edilen ürünlerin saklanıp taşınması
* Arı, ipek böceği ve benzerleri dâhil
** 854 Sayılı Deniz İş Kanunu’na sitemizden ulaşabilirsiniz: https://iskanunu.com/diger-kanunlar/1039-854-sayili-deniz-is-kanunu/