Ülkemizde Sigortalıyken Yurt Dışında Geçirilen Sürelere Dikkat

İlgili Makaleler

2023 Basın İş Kanunu İdari Para Cezaları

30 Ocak 2023

2023 Deniz İş Kanunu İdari Para Cezaları

30 Ocak 2023

2023 Aile Yardımı ve Çocuk Yardımı İstisna Tutarları

23 Ocak 2023

Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından 24.04.2019 tarih Sayı: 92604331-010.06.01- E.6285868 numarası ile yayınlanan 2019/09 sayılı SGK Genelgesi ile 2013/11 sayılı Genelgede önemli değişikliklere gidildi.

Bilindiği üzere sosyal güvenlik hayatımızda reform kanunu olarak 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 01.10.2008 tarihinden itibaren yürürlüğünü korumakta. Sigortalılar, hem sosyal sigortalılık hem de genel sağlık sigortalılığı iş ve işlemlerini bu Kanun nezdinde yapmakta.

5510 sayılı Kanunun en önemli özelliklerinden birisi de sigortalılık unsurunun gerçek anlamda fiili olarak çalışmaya dayanmasıdır. Bazı vatandaşlar fiilen çalışmasa da eş dost/tanıdık ve benzeri kişiler vasıtası ile sahte sigortalılık bildirimlerinden ve paravan iş yeri sigortalılığından dolayı mağdur olmakta.

Bunların yanı sıra, fiilen çalışma gerektirecek durumlarda sigortalılık bildirimi ile sigortalının çalışma koşulları da ön plana çıkıyor. Sosyal Güvenlik Kurumu yayınladığı 2019/9 sayılı Genelge ile bazı sigortalı bildirilen günlerin iptal edileceğini bildirildi.

SGK bu tarz fiili çalışmanın olmadığı durumlarda “sigortalılık bildirimlerinin iptalini” gerçekleştirebiliyor. SGK aynı zamanda yukarıdaki hususların yanında başlığımızda da belirttiğimiz gibi ülkemizde sigortalı çalışırken yurt dışında geçirilen sürelerin, yurda giriş çıkış tarihlerinin sigortalılık bildiriminin iptal edilip edilmeyeceği konusunda önemli olduğunun altı çiziyor.

2019/09 sayılı Genelge İle Hangi Sigortalılık Süreleri İptal Edilecek?

Sigortalılık sürenizin iptal edilip edilmeyeceğine dair detaylı açıklamanın bulunduğu 2019/9 sayılı Genelge hükümlerini aşağıdan edinebilirsiniz.

“Yurt dışı ve yurt içi hizmet sürelerinin çakışması

Türk vatandaşlarının 3201 sayılı Kanuna göre borçlanmaya esas yurt dışındaki sigortalılık, işsizlik ve ev kadınlığı süreleri ile ülkemizdeki prim ödeme sürelerinin çakışması halinde yapılacak işlemler aşağıda açıklanmıştır. 

Kanuna göre hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılmıştır.  Diğer taraftan, Kanuna göre sigortalılık fiili çalışmaya dayanmaması halinde iptal edilmekte olup kişilerin çalışmadıkları halde çalışmış gibi gösterilmesi sahte sigortalılık anlamına gelmekte, fiili çalışma ve sahte sigortalılık, Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca iptal edilmektedir. 

Ancak, sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkelerdeki sigortalılık süresi ile Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki hizmetlerinin çakışması halinde sigortalıların ülkemizde bulunmadığı tarihlerdeki hizmetlerinin denetim ve kontrolle görevli memurların yanı sıra genel idare hizmetleri sınıfında çalışan personel tarafından da iptal edilebilecektir. 

Öte yandan, bazı mesleklerde (örneğin gazetecilik v.b.) sigortalıların işlerini belirli bir yere bağlı olmadan yapmaları mümkün bulunmakta olup, bu tür durumlarda sigortalının adresinin yurt dışında bulunmasının bir önemi bulunmamaktadır.  Sosyal güvenlik sözleşmeleri Anayasanın 90 ıncı maddesine göre milletlerarası andlaşma niteliğinde olup, milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınmaktadır.  Ülkemizde sigortalı olanların sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkelerde geçici görevli olarak çalışmaları mümkün olup, işverenlerin bu şekilde sigortalı çalıştırmaları geçici görevli çalıştırılmasına ilişkin belge alınması ile mümkün olmaktadır.

Sigortalının yurt dışında bulunduğu ülkenin, ülkemizle sözleşmesi bulunup bulunmadığına bakılmaksızın; 

• Emniyetten temin edilen yurda giriş-çıkış tarihlerine göre, Ülkemizde (4/a) kapsamındaki sigortalılığın başladığı tarihte yurt dışında olduğu ve hizmetlerin devamında herhangi bir tarihte Türkiye’ye giriş yaptığı tespit edilen sigortalının, bu işyerinden bildirilen sigortalı işe giriş bildirgesi ile bu bildirgeye istinaden yapılan (4/a) kapsamındaki hizmet bildirimlerinin tamamı iptal edilecektir.

• Sigortalının (4/a) kapsamında geçen çalışmasının başlangıcında ülkemizde bulunduğu ve (4/a) hizmetinin devamında yurt dışına çıkış yaptığının tespit edilmesi halinde, işveren tarafından sigortalının yurt dışına görevli olarak gönderildiğinin ispatlanması (Kanunun 10 uncu maddesinde belirtilen geçici olarak yurt dışına görevlendirildiğine dair belgenin, sigortalıya yaptığı harcamaların uçak bileti, otel masrafı vb. gider olarak defter kayıtlarına işleyip işlemediğini belgelendirmesi) durumunda, hizmetin tamamı geçerli sayılacak, söz konusu belgelerin işveren tarafından sunulamaması halinde (yıllık izin süreleri hariç) aksine bir tespit olmadığı sürece, yurt dışına çıkış tarihinden sonra bildirilen (4/a) hizmetleri iptal edilecektir.

• Ülkemizde geçen (4/a) hizmetinin tamamında veya bir bölümünde yurt dışında bulunduğu tespit edilen sigortalıların, yurt dışında geçen herhangi bir sigortalılık süresi olmaması durumunda; (1) ve (2) nci maddelerinde belirtilen açıklamalar doğrultusunda işlem yapılması, tereddütün giderilememesi durumunda hizmet akdi unsurlarını sekteye uğratacak sürede ve şekilde yurt dışında bulunulduğu kanaati oluşan sigortalılar ile ilgili olarak; Sosyal Güvenlik Denetmenliği Yönetmeliğinin “Denetmen ve denetmen yardımcılarının görevleri” başlıklı 24 üncü maddesi kapsamında sigortalı için ilgili dönemde bildirilen hizmetlerin fiili çalışma olup olmadığı yönünde denetim talebinde bulunulacak ve düzenlenecek rapor sonucuna göre işlem yapılacaktır.

Örnek 1- 5/6/2017-31/1/2018 tarihleri arasında (4/a) kapsamında sigortalılığı bildirilen sigortalı (A)’nın emniyetten temin edilen yurda giriş-çıkış belgesine göre 1/1/2016 tarihinde yurt dışına çıktığı, 5/10/2017 tarihinde yurda giriş yaptığı tespit edilmiştir. Sigortalı (A)’nın 5/6/2017-31/1/2018 tarihleri arasında (4/a)kapsamında bildirilen sigortalılığının tamamı iptal edilecektir. 

Örnek 2- 7/10/2016-4/6/2018 tarihleri arasında (4/a)kapsamında sigortalılığı bildirilen sigortalı (B)’nin emniyetten temin edilen yurda giriş-çıkış belgesine göre 12/12/2016 tarihinde yurt dışına çıktığı tespit edilmiş ve işveren tarafından yurt dışına görevli olarak gönderildiği ispatlanamamıştır. Sigortalı (B)’nin (4/a) kapsamındaki sigortalılığı 12/12/2016 tarihinde sonlandırılacak, bu tarihten sonra bildirilen (4/a) kapsamında sigortalılığı iptal edilecektir. 

Örnek 3- 1/3/2004-15/10/2010 tarihleri arasında (4/a) kapsamında hizmeti bulunan sigortalı (B)’nin yurt dışı hizmet belgesinde 14/4/2008-31/1/2012 tarihleri arasında yurt dışı çalışması bulunduğu ve bu sürelerin borçlandırılmasını talep ettiği, 12/2/2008-31/5/2015 tarihleri arasında da yurt dışında bulunduğu tespit edilmiştir. Sigortalı (B)’nin (4/a) kapsamındaki sigortalılığı 11/2/2008 tarihinde sonlandırılacaktır. 

• 1/10/2008 tarihinden önce 1479 sayılı Kanun kapsamındaki sigortalılıklarının sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan ülkede çalışmaya başladıkları tarihten bir gün öncesinde sona erdirilmesi, sona erdirilen sigortalılıkların sözleşmeli ülkede çalışmalarının sona erdiği tarihten sonraki günden itibaren yeniden başlatılması gerektiğinden, sözleşme hükümleri saklı kalmak şartıyla sözleşmeli ülkelerde sigortalı olunan süre ile çakışan ülkemizdeki 1479 sayılı Kanun kapsamındaki çalışmalar iptal edilecektir.

• Kanunun 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine göre, 1/10/2008 tarihinden itibaren Türkiye’de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olanlar, Kanunun 4 üncü ve 5 inci maddelerine göre sigortalı sayılmamaktadır. Bu itibarla, sosyal güvenlik sözleşmeleri hükümleri saklı kalmak şartıyla yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olanların ülkemizdeki (4/b) statüsündeki çalışmaları iptal edilecektir.

• Yurt dışında geçen çalışmalar ile ülkemizdeki 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununa göre iştirakçi olanlar ile Kanunun (4/c) kapsamında olanların prim ödeme sürelerinin çakışması halinde, ülkemizdeki çalışma süreleri geçerli sayılacaktır. 

• Sosyal güvenlik sözleşmeleri gereğince yurt dışından ülkemizde isteğe bağlı sigortaya prim ödemenin mümkün olduğu Fransa, İngiltere, İsveç ve İsviçre hariç olmak üzere diğer sözleşmeli ülkelerdeki sosyal güvenlik sözleşmesinin yürürlüğe girdiği tarihten sonraki sigortalılık süreleri ile ülkemizdeki isteğe bağlı sigortaya prim ödenen sürelerin çakışması halinde isteğe bağlı sigortalılık süreleri iptal edilecektir. 

Ancak, isteğe bağlı sigortalılığın devam ettiği süre içerisinde sosyal güvenlik sözleşmesi olan ülkelerde ev kadınlığı süreleri olanların aksine bir talebi olmadığı sürece isteğe bağlı sigortalılıkları geçerli kabul edilecektir.”