iskanunu.com 
İlgili Makaleler
Şeyda Aytekin
MESS Müşavir Avukatı
Yurtiçinde İşe Yerleştirme Hizmetleri Hakkında Yönetmelik 25 Nisan 2009 tarih ve 27210 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. 24.03.2004 tarihli Özürlü, Eski Hükümlü ve Terör Mağduru İstihdamı Hakkında Yönetmeliği yürürlükten kaldıran söz konusu Yönetmelik, iş arayalar ile işverenlere Türkiye İş Kurumu tarafından sunulan hizmetlere ilişkin usul ve esasları belirleme amacı taşıyor.
Kuruma kayıtlı olmak şart
Yönetmeliğe göre, Kurum internet sitesine kaydolan özel sektör işverenleri, işgücü talebi verilmesine ilişkin işlemleri Kurum internet sitesinden yapabilecekler veya bu işlemlerin Kurum tarafından yapılmasını isteyebilecekler.
Yönetmelikle, özel sektör işverenlerinin işgücü taleplerinin Kurum tarafından belirlenecek usul ve esaslar dahilinde ilan edileceği ifade edilmiş. Yönetmeliğe göre, özel sektör işverenlerinden alınan işgücü taleplerini seçme işlemi de, Kurum ünitesince veya işveren tarafından Kurum internet sitesi üzerinden ve kayıtlı iş arayanlar arasından, talep şartları dikkate alınarak yapılacak.
Yönetmelik, çalıştırılacak özürlü işçi sayısının tespiti konusunda önceki Yönetmeliğe benzer hükümler getiriyor.
Buna göre;
- Zorunlu çalıştırılacak özürlü işçi sayısının tespitinde belirli veya belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan tüm işçiler esas alınacak,
- Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanların çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülecek ve işyerindeki tam süreli çalışan işçi sayısına ilave edilecek,
- İşyerindeki kısmi süreli olarak çalıştırılan özürlü işçi bulunması halinde bunların da çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülecek ve toplam işçi sayısından düşürülecek,
- Oranın hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmayacak, yarım ve daha fazla olan kesirler tama dönüştürülecek,
- 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun’a göre kurulan özel güvenlik şirketleri ile kurumların kendi ihtiyacı için kurduğu güvenlik birimlerininde güvenlik elemanı olarak çalışman işçiler özürlü işçi sayısının tespitinde dikkate alınmayacak,
- Özürlü işçinin talebi halinde, bu kişiler kısmi süreli iş sözleşmesiyle de istihdam edilebilecek,
- Zorunlu çalıştırma yükümlülüğünün kısmi süreli çalıştırma ile karşılanması istenildiğinde, kısmi sreli işçi sayısı kısm isüreli iş sözleşmesine göre çalışanların çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülmek ve işyerindeki tam süreli çalışman işçi sayısına ilave edilmek suretiyle bulunacak,
- Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanacak,
- Çalıştırılan özürlü işçiler toplam işçi sayısının hesabında dikkate alınmayacak.
Yönetmelikle özel sektör işverenleri, çalıştırmakla yükümlü oldukları özürlü işçileri Kurum aracılığyla sağlayacaklar.
Kurum aracılığı olmadan özürlü istihdam eden özel sektör işvereni, özürlünün işe başlama tarihinden itibaren bu durumu en geç onbeş iş günü içinde Kuruma bildirmek ve tescil ettirmek zorunda. Kurum tarafından tescili yapılmayan işçi ise özürlü statüsünde değerlendirilmeyecek. Ayrıca, işyerinin işçisi iken özürlü duruma düşenlere öncelik tanınacak.
Özürlülük oranına üst sınır getirilemeyecek
Yönetmeliğe göre, kamu ve özel sektör işverenleri çalıştırmakla yükümlü bulundukları işçileri, yükümlülüğün doğmasından itibaren beş iş günü içinde niteliklerini de belirterek Kurumdan talep edecekler. Taleplerde işyerinde yapılan işin gerektirdiği ağırlıklı vasıfların üstünde istihdamı zorlaştırıcı şartlar öne sürülemeyecek. Yönetmeliğe göre ayrıca, özürlü statüsündeki işçi taleplerinde, işin niteliği gerektirmediği sürece, özürlülük oranına üst sınır getirilemeyecek ve özür grupları arasında ayrım yapılamayacak.
Özürlü açığının 30 gün içinde karşılanması gerekiyor
Yönetmelikle özel sektör işverenine getirilen bir diğer yükümlülük de, özürlü aöığını yükümlülüğn doğduğu andan itibaren otuz gün içinde karşılama zorunluluğu. Yönetmelikle, özel sektör işvereninin özürlü talep tarihinden itibaren en geç on gün içinde, başvuranlardan niteliklleri uygun özürlülülerin durumlarını ve niteliklerini belirten belgelerle birlikte Kurumca işverene gönderileceği hüküm altına alınmış. Buna göre işveren özürlü açığını, en geç onbeş gün içinde, Kurum tarafından gönderilenler ya da Kurum internet sitesinden kayıtlı diğer özürlü iş arayanları bizzat seçerek veya kendi imkanlarıyla temin edeceği özürlüler arasından karşılayacak ve işe alınanları ve alınmayabları, alınmayış nedenlerini de belirterek Kuruma bildirecek.
Ayrımcılık yapan işverenlere cezai sorumluluk
Yönetmelik,özürlü işçiler bakımından ayrımcılık yasağına yeni bir boyut kazandırıyor. Buna göre, işe alınmada; iş seçiminden, başvuru formları, seçim süreci, teknik değerlendirme, önerilen çalışma süreleri ve şartlarına kadar olan aşamaların hiçbirinde özürlüler aleyhine ayrımcı uygulamalarda ve çalışan özürlülerin aleyhine sonuç doğuracak şekilde, diğer kişilerden farklı muamelede de bulunulmayacak. Ayrımcılık yapan veya farklı muamele gösteren işverenler içinse 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 122. maddesi hükümleri uygulanacak.
Bunun yanı sıra işverenlere, işyerlerini özürlülerin çalışmalarını kolaylaştıracak ve işin özürlü çalışana uygunluğunu sağlayacak şekilde hazırlamak, sağlıkları için gerekli tedbirleri almak, mesleklerinde veya mesleklerine yakın işlerde çalıştırmak, işleriyle ilgili bilgi ve yetenklerini geliştirmek, çalışmaları için gerekli araç ve gereçleri sağlamak zorunluluğu getirilmiş. Yönetmelikle ayrıca, uygun koşulların varlığı halinde çalışma sürelerinin başlangıç ve bitiş saatlerinin iş kanunlarında belirtilen sürelerden az olmamak koşuluyla, özürlünün durumuna göre belirlenebileceği de düzenlenmiş.
Yönetmeliğe göre, yer altı ve su altı işleriyle, sağlık kurulu raporunda çalıştırlamayacakları belirtilen işlerde özürlü çalıştırılamayacak.
Kaynak: MESS İşveren Gazetesi, Mayıs 2009
