Dünya Sağlık Örgütü tarafından “Pandemi” ilan edilen küresel salgın hastalık Covid-19 ile mücadelede, her alanda devam ediyor. Mücadele kapsamında alınan tedbirler iş hayatını da yakından ilgilendiriyor. İş Kanununun tozlu kısımlarında kısa, küçük bir madde olarak varlığını sürdüren ve birçok kişinin daha duymadığı “kısa çalışma uygulaması” ve devamında da “kısa çalışma ödeneği” son birkaç ay boyunca çalışma hayatı gündeminin tepesine oturmuş durumda. Peki tatil günlerinde kısa çalışma ödeneği nasıl olacak?

Kısaca Kısa Çalışma Ödeneği

Kısa çalışma ödeneğinden önce kısa çalışma uygulaması üzerinde tekrar durmak gerekirse;

Herhangi bir iş yerinde kısa çalışma uygulamasına geçilmesi için, genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle iş yerindeki çalışma süresinin önemli ölçüde azaldığı veya durduğu yönünde İŞKUR’a başvuruda bulunması ve İş Müfettişlerince yapılan uygunluk tespiti sonucu iş yerinin bu durumlardan etkilendiğinin onaylanması ile uygulanır hale geliyor. Ülkemizde de Covid-19 ile mücadelede şirketlerin ve çalışanların bu durumdan mümkün olduğunca az etkilenmesi için süregelen aylarda kısa çalışma ödeneğinin şartlarında sigortalılar yönünden ve başvuru/onay/takip açısından da işverenler yönünden birtakım hızlı aksiyonlar ve iyileştirmeler için İş Kanunundaki yerini aldığı biliyor.

Kısa çalışma ödeneği günlük olarak belirleniyor. Günlük kısa çalışma ödeneği miktarı; sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ı. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneğinin, aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçmeme şartı da bulunuyor.

Kısa çalışma ödeneğinde İş Kanunu tarafından belirlenen haftalık çalışma süresinin ve zorlayıcı sebeplerle bu haftalık çalışma süresinin ne kadarında işçilerin bilfiil çalıştığı (bu sürelere ilişkin ücret ve bunlardan kaynaklı vergi ve prim ödemeleri işveren tarafından ödenmeli.) ve kalan  haftalık çalışma süresinde yukarıda bahsettiğimiz hesaplama üzerinden ne kadarını İŞKUR’un ödeyeceği işletmelerin faaliyetlerini kısmen ya da tamamen durdurmasına göre değişiklik gösterecek.

Kısa çalışma uygulamasında, işçilerin çalışmadıkları hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin alacakları ödenek ya da ücret, kısa çalışma yapılan süre ile orantılı olarak işveren ve İŞKUR tarafından orantılı olarak ödenecek.

Faaliyetini Tamamen Durduran İş Yerlerinde Tatil Günleri Kısa Çalışma Ödeneği

Yukarıda bahsedilen nedenlerin varlığı halinde, iş yerleri faaliyetini tamamen durdurması halinde, belirli bir süre ile sınırlı kalmak (Kısa çalışma uygulaması mevcut durumda 3 ay süreyle uygulanıyor, ancak Cumhurbaşkanı kararıyla süre uzatılabilecek) kaydı ile işçilerin çalışmadıkları hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde herhangi bir ayrıma gidilmeksizin İŞKUR tarafından ödenek olarak verilecek.

Faaliyetin Kısmen Durduğu İş Yerlerinde Tatil Günlerinde Kısa Çalışma Ödeneği

Kısa çalışma uygulamasında iş yerlerinde faaliyetin tamamen durmasının yanında bir de faaliyetin kısmen durdurulması, Kanundaki anlatımı ile iş yerindeki çalışma süresinin en az üçte 1 oranında azaltılması halinde ise farklı bir hesaplama ile karşılaşılabilir.

Örnek

Örneğin haftalık 45 saatlik çalışma süresinde, iş yerinde haftalık çalışma süresinin 22,5 saate düşürülmesi halinde, işveren işçisinin ücretinin yarısını ödemekte kalan süre için ise işçi İŞKUR’ dan kısa çalışma ödeneği almaktadır. Bu durumda da 30 prim günlük bir takvim ayında hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günü ödemeleri İŞKUR ve işverence orantılı olarak ödenecektir. Örneğimizde haftalık çalışma süresi ½ oranında azaltıldığını düşünürsek, mevcut ay içerisindeki hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günü ödemeleri de işveren ve İŞKUR tarafından eşit bir şekilde oranlanacaktır.

Hesaplamada bir takvim ayı (bordro ayı), hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günü olarak 10 günün olduğunu ve 11 günün olduğunu düşünelim. 10 günün olması halinde yarı yarıya orantılı olarak 15 günlük ücret işveren tarafından 15 günlük ödenek de İŞKUR tarafından ödenecek.

Bir takvim ayı içerisinde 11 günlük hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günü olduğunda ise bunun 5,5 günü işveren tarafından ücret, diğer 5,5 günü ise İŞKUR tarafında ödenek olarak ödenmemekte. Böyle bir durumla karşılaşılması halinde; İŞKUR’un ödenek olarak belirleyeceği gün sayısı 5,5’tan 6 güne çıkarken, işverenin ücret ödeme gün sayısı ise 5,5 günden 5 güne düşürülüyor.

Öte yandan kimi durumlarda bu hesap tam tersi olabiliyor. İŞKUR’un vereceği ödenek gün süresi, 5,5 günden 5 güne düşürülürken, işverenin ödemesi gereken gün sayısı ise, 5,5 günden 6 güne çıkarılabiliyor.

Takvim ayı bordroları yapılırken, özellikle bağlı bulunan İŞKUR şubesinin göndereceği onaylı liste üzerinden sigortalıların, prim ödeme gün sayılarını kontrol ederek, şube ile koordineli bir şekilde aylık prim hizmet belgesi ve/veya muhtasar prim hizmet beyannamesinde sigortalıların gün sayılarının belirlenmesinde fayda var.

Yapılacak takvim ayı bordro gün sayısı hesaplamalarında, İŞKUR şubesinin yönlendirmesi ve belirteceği gün üzerinden, ½ oranında kısa çalışma uygulamasının olması durumunda işverenin ücret ve prim ödeme gün sayısının 14 ya da 16 şeklinde değişiklik gösterecek.

Sitedeki tüm içerikleri hazırlayan Datassist Mevzuat Kulübü ekibi, her Cuma Youtube canlı yayınında sorularınızı yanıtlıyor! 29 Mayıs Cuma saat 14:00’te gerçekleşecek canlı yayınımıza kaydolmak için buraya tıklayın.