iskanunu.com 
Günlük hayatımızın büyük bir bölümünü geçirdiğimiz iş yerlerimizde, aslında farkına varmadığımız onlarca risk etmeni bulunmaktadır. Bu risk etmenleri genel anlamda ölçüm ile belirlenebilir ya da belirlenemez şeklinde iki ayrı alanda incelenir.
Ölçüm ile belirlenemeyen alanlar tespitinin mümkün olmadığı durumlarda geçerlidir. Örneğin bir inşaat işçisinin, inşaat sırasında iş kazası geçirme riski “belirlenemez” olarak nitelendirilir. Fakat bir boya fabrikasında çalışan işçinin maruz kaldığı kimyasal etmenler, ileriki süreçlerde solunum problemleri yaşaması ihtimalini “belirlenebilir” olarak nitelendirmektedir.
İş yerinde hijyen için gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapan laboratuvarlar ise bu riskleri belirli standartlar doğrultusunda ölçer ve analiz eder.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yer alan iş yerlerini ve bu iş yerlerindeki iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerini gerçekleştirmek için kurulan laboratuvarlar belirlenmiştir.
İşverenin Yükümlülükleri
İşveren, daha güvenli bir çalışma ortamı sağlamak amacıyla; fiziksel, kimyasal ve biyolojik tehlike kaynaklarının varlığını ve kişisel maruziyet ölçümünü, testini ve analizlerini tespit etmekle yükümlüdür.
İşveren, iş hijyeni ölçümü için yapılacak olan test ve analizleri yeterlik belgesine sahip olan laboratuvarlara yaptırması gerekmektedir. Yeterlik veya ön yeterlik belgesine sahip olmayan laboratuvarlarca yapılan iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçları geçersizdir.
İşveren tarafından belirlenmiş yetkili laboratuvarlar doğrultusunda yapılan testin sonucu mevzuatta belirtilmiş olması halinde mevzuat hükümlerince esas alınır. Mevzuatta belirtilmediği durumlarda ise uluslararası kuruluşlarca yayımlanmış sınır değerler esas alınarak değerlendirilir.
Laboratuvarların Yükümlülükleri
Laboratuvarlar, iş hijyeni ölçüm, test ve analizleri konusunda yeterlik belgesine sahip olmak zorundadır. Bu belgelerin dışında yeterlik belgesinde yer alan metotların gerektirdiği bütün cihaz ve ekipmanları bulundurması gerekmektedir.
Laboratuvarların istihdam edeceği personelin bu yönetmelikte belirtilen temel eğitimleri başarıyla tamamlamış olması gerekmektedir. Zorunluluğu olan bazı branşlar için İSGÜM tarafından sertifikalandırılmış olması gerekmektedir.
Laboratuvar çalışanlarının uygulayacağı parametre ve metotlar için ayrıca yetkin olması ve hizmet vereceği iş yerinde kurallara ve çalışma talimatlarına uyması gerekmektedir.
Laboratuvarın Genel Özellikleri
İş hijyeni laboratuvarında;
- Laboratuvar yöneticisi,
- Kalite yöneticisi,
- Ölçüm ve numune alma personeli veya analiz personeli,
Olmak üzere en az üç kişi bulundurulması zorunludur.
Laboratuvar personeli tam zamanlı çalışır. Laboratuvarlarda tam süreli görevlendirilenler başka bir iş yerinde çalışamaz.
Laboratuvar üst yönetiminin, bu madde kapsamındaki asgari personelin görevden ayrılması durumunda 30 gün içerisinde yeni görevlendirme yapması gerekmektedir.
Laboratuvarın ofis alanı büyüklüğü en az 15 metrekare olmalıdır. Numunelerin teslim alındığı numune kabul bölümü de en az 5 metrekare olmalıdır.
Tüm iş hijyeni laboratuvarları 17 Temmuz 2013 tarihli ve 28710 sayılı Resmî Gazete ’de yayımlanan İş yeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelikte yer verilen hükümlere uygun olmalıdır.
Laboratuvarların Uyması Gereken Kurallar
Laboratuvar üst yönetimi, ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda görevli personelin çalışma süresince sağlık ve güvenliği sağlamakla yükümlüdür. İşveren bu hükümler gereğince laboratuvar personeline, yapılan işe uygun kişisel koruyucu donanım ve diğer yardımcı malzemeleri temin etmelidir.
Laboratuvarda analiz yapılan alanlara, o alanlarda görevli personel haricindeki kişilerin girişlerini engelleyici önlemler alınmalıdır.
Laboratuvarda kullanılan kimyasal maddelerin güvenlik bilgi formlarını bulundurulmalı ve kolay ulaşılabilir yerlerde muhafaza edilmelidir.
Laboratuvarda alınan numuneler kullanılan metoda uygun şekilde taşınıp saklanmalıdır.
Ölçüm ve numune alma işlemleri yalnızca eğitim almış ve sertifikalandırılmış ölçüm ve numune alma personeli tarafından yapılmalıdır.
Ölçüm yapılan iş yerinde; işveren, çalışanlar veya görevli laboratuvar personeli tarafından ölçüm sonuçlarını etkileyecek şekilde yapılan işin durdurulması, yavaşlatılması veya hızlandırılması gibi yöntemlerle manipülasyon yapılamaz.
İlgili yönetmelik için tıklayınız.
