iskanunu.com 
İlgili Makaleler
Tahmini okuma süresi: 5 dk.
Sahte sigortalılık günümüzde birçok vatandaşın başvurduğu illegal yollardan biridir. Özellikle Sosyal Güvenlik Kurumunun yararlandırdığı bazı hizmetlerden faydalanmak için hak sahipliği konumu elde etmek isteyen vatandaşlar sahte sigortalılığı tercih etmekte ve nitekim sonuçlarına da katlanmak zorunda kalmaktadır.
Sahte sigortalılığı kısaca açıklamak gerekirse; bir işyerinde fiili olarak çalışmadan sigortalı bildiriminin yapılmasıdır. Yani kişi fiilen çalışmadığı halde Sosyal Güvenlik Kurumuna sigortalı bildirimi yapılarak kişinin sigortalı gösterilmesidir. Tabi bu durum beraberinde birçok risk taşımaktadır. Kişi çalışmadığı halde çalışıyor gösterilerek özellikle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa muhalefet etmiş olmaktadır.
Analık iş göremezlik ödeneğinden faydalanmak isteyen çalışmayan kadınlar, emeklilik gün kazanımı elde etmek isteyen vatandaşlar sahte sigorta yoluna başvurmaktadır.
Fiili Çalışma Gerekli mi?
Herhangi bir işyerinde hizmet akdine dayalı olarak fiili ve sigortalı çalışan kişiler için sahte sigortalılıktan bahsetmek mümkün değildir. Bu şekilde çalışan kişilerin işçi hissesi işveren tarafından çalışanların aylık ücretlerinden kesilerek, işverene ait olan sigorta primi de bu işçi hissesine eklenerek, çalışanların sigorta primine esas kazançlarını da gösterir şekilde Sosyal Güvenlik Kurumuna işverenlerce ödenmektedir.
İşçi ve işveren arasında sigortalılık bağının olması için aranan şartlar başlıca aşağıdaki şekildedir;
1- Çalışma yada işin kural olarak hizmet akdine dayalı bir şekilde yapılması
2- İşin işverene ait işyerinde ya da eklentilerinde yapılması (işçi işveren arasındaki akde dayalı işyeri dışında yapılan fiili çalışmalar hariç)
3- Çalışan kişinin 5510 sayılı Kanunun sigortalı sayılmayanlar başlığı altında belirtilen kişilerden olmaması (Örneğin, İşvereninin işyerinde ücretsiz çalışan eşi)
Alternatif Yol İsteğe Bağlı Sigortalılık
Hem Kanunlarımız hem de Yargıtay kararları gereği kişilerin sigortalı bildirilmesi için, bir işverene bağlı fiili olarak çalışmalıdır. Aksi takdirde sigortalı olması mümkün değildir. Eğer kişi hizmet akdine istinaden işyerinde fiilen çalışmıyorsa, kişinin şartları da sağlaması takdiri ile isteğe bağlı sigortaya dahil olması gerekmektedir.
Fiilen bir işverene bağlı olarak işyerinde çalışmayan kişiler Sosyal Güvenlik Kurumunun belirttiği şartları sağlaması kaydı ile isteğe bağlı sigortalı olabilirler. İsteğe bağlı sigortalı olmak isteyen bir kişinin ise aylık en az asgari ücretin yüzde 32’si olan 362,88 TL prim ödemesi gerekmektedir.
Sahte Sigortalılığın Açığa Çıkması ve İdari Para Cezaları
Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtdışı istihdam ile mücadelesinde aynı zamanda sahte işyerleri ve sahte sigortalılık ile de mücadele etmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumunun denetim elemanlarından Sosyal Güvenlik Müfettişleri ve özellikle Sosyal Güvenlik Denetmenleri tarafından yapılan denetimler ve incelemelerin yanı sıra, bankalar ve ilgili Kuruluşlarında da gerekli incelemeleri yaparak sonuçları Sosyal Güvenlik ünitelerine göndermesi üzerine sigortalılık bildirimlerinin sahte olduğu anlaşılan sigortalılık bildirimleri iptal edilmektedir.
Sahte sigortalı bildirimi yapan işverenlerin, sahte bildirim yaptıkları her ay için düzenledikleri aylık ücret bordrolarına 5510 sayılı Kanunun 102/e-5 maddesi hükmünce geçersizlik verilerek aynı zamanda geçersiz düzenlenen ücret bordrolarına her ay için yarım asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanır ve yine sahte bildirim yapılan her ay için düzenlenen yevmiye defterlerinin kayıtlarına geçersizlik verilerek yine aynı sayılı Kanunun 102/e-4 maddesi gereği sahte tutulan her ay kaydının geçersizliğine hükmedilerek her ay başına yarım asgari ücret idari para cezası uygulanmaktadır.
Bildirimi Sahte Hizmetlerin Akıbeti?
Sahte sigortalılık bildirimlerinin tespit edilmesi halinde, gerçek çalışmaya dayanmayan, dolayısıyla sahte olduğu tespit edilen çalışmalar tamamen iptal edilmekte, iptal edilen çalışmalara ait prim ödeme gün sayıları ve prime esas kazançlar o kişinin sigortalı hizmetlerinden silinmekte, bunun sonucunda da;
– Eğer o kişi emekli olmuşsa ve silinen hizmetler düşüldüğünde emeklilik hakkını kaybediyorsa bağlanmış olan emekli maaşı kesilmekte, o güne kadar almış olduğu emekli maaşının tamamı kendisinden ve onu sahte sigortalı olarak bildiren kişiden veya kişilerden yasal faiziyle birlikte Sosyal Güvenlik Kurumunca geri istenmekte,
– Sahte sigortalı olarak bildirilen kişi emekliliğe hak etmemiş olsa dahi, sahte sigortalı olarak yapılan bildirimlere ait hizmetler silindiğinden, o kişinin bu boşluğu geriye dönük olarak borçlanma veya başka herhangi bir yolla doldurma hakkı olmayacağı için, sahte bildirim yapılan süreler ziyan olmakta, işverene yaptığı ödemeler de boşa gitmekte, işverenlerce ödenen primler ise iade edilmemektedir.
– Sahte sigortalılık bildiriminin iptal edilmesi üzerine, sigortalı bildirimlerine dayanarak Kurumca yapılmış sağlık yardımı varsa bu sağlık yardımı kapsamında Kurumca yapılmış olan bütün giderler yasal faiziyle birlikte Kurum tarafından istenmekte,
– Sosyal Güvenlik Kurumuna sahte sigortalı adına ödenen primler iade edilmemekte,
– Sahte sigortalı bildirimi yapan kişiler ile sahte sigortalı olarak bildirilen kişiler hakkında Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunulmakta; dolandırıcılık, sahtecilik, Sosyal Güvenlik Kurumunu zarara uğratma gibi suçlardan, haklarında hapis cezası talebiyle dava açılabilmektedir.
Feti SAVRAN
Sosyal Güvenlik Denetmeni/ İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Uzmanı
